Στα -κυριολεκτικά- δεκάδες άρθρα που έχουμε γράψει για το θέμα της ενίσχυσης του Πολεμικού μας Ναυτικού, από την -εξαιρετικά πολύτιμη για εμάς- συνομιλία με τους αναγνώστες μας, έχουμε καταλάβει πως υπάρχει μια σύγχιση σχετικά με το θέμα του τρόπου επιλογής της νέας φρεγάτας. Δυστυχώς, πολλοί θεωρούν πως τα περισσότερα κρίνονται στα “κελιά”, ή από τις γεωστρατηγικές ισορροπίες. Δεν είναι έτσι, μεγάλο ρόλο παίζει και ο τρόπος απόκτησης. Γιατί; Ποιοι είναι οι τρόποι απόκτησης;
Φρεγάτες για το ΠΝ; Τι “πακέτο” προσφέρουν οι υποψήφιοι ανάδοχοι, τι θα θέλαμε εμείς;
Ανοιχτός Διεθνής Διαγωνισμός. Θα μπορούσε να γίνει, θεωρητικά. Έχει γίνει, και έχει ξαναγίνει. Θα μπορούσε ομως να γίνει από μια Ελλάδα που δεν έχει πρόβλημα άμεσο. Αν για παράδειγμα, είχαμε αντί για 9 S και 4 ΜΕΚΟ200, είχαμε 6 ΜΕΚΟ200 και 6 M Class, τότε θα έπρεπε να σχεδιάζουμε τώρα που μιλάμε για αντικατάστασή τους. Και ίσως, να άξιζε τον κόπο να κάνουμε Ανοιχτό Διεθνή Διαγωνισμό. Ποιο είναι το μειονέκτημα στην παρούσα κατάσταση;
Γιατί το ΠΝ έγραψε ιστορία με το πρώτο S-70B6 που μπαίνει για συντήρηση. Σε 42 μέρες στον αέρα!
Τα ατελείωτα χρόνια που θα χρειάζονταν για να ολοκληρωθεί. Η αγορά που πρόκεται να κάνει το ΠΝ είναι εξαιρετικά περίπλοκη, και δεν θα ήταν υπερβολή πως χρειάζονται χρόνια για να σχεδιάσουμε μόνο τις προδιαγραφές. Άλλα χρόνια να βγάλουμε τα τεύχη στον “αέρα”, χρόνια για την αξιολόγηση, και μετά, να περάσει η βάσανος της διαδικασίας των δικαστικών προσφυγών. Εκτός κι αν κάποιος θεωρεί πως μια προμήθεια 5+ δις θα έκλεινε χωρίς δικαστήρια. Με λίγα λόγια, αν είχαμε υπογράψει μέχρι το τέλος του 2030, και τυχεροί και γρήγοροι θα είμασταν. Και μην αρχίσουν κάποιοι καλοί φίλοι να μετράνε μήνες (5 μήνες αυτό, 6 μήνες εκείνο, ή 8 μήνες το τρίτο, σύνολο 32). Μια τέτοια διαδικασία, ΑΝ είχε αποτέλεσμα (πράγμα δύσκολο από μόνο του, θα είχε μετά από ΠΟΛΛΑ χρόνια. Χωρίς να υπολογίσουμε και την Ανοιχτή Διαβούλευση που απαιτείται…
Γιατί η αγορά των νέων φρεγατών του ΠΝ θα γίνει με πολιτικά κριτήρια
Θα μιλήσουμε ξεκάθαρα. Αν η Κυβέρνηση δηλώσει πως πάει σε Διαγωνισμό, θα σημαίνει πως επιθυμεί να μην προχωρήσει το πρόγραμμα. Ουσιαστικά θα έχει ρίξει το “μπαλάκι” όχι στην επόμενη, αλλά στην μεθεπόμενη Κυβέρνηση. Μέχρι τότε, οι S δεν θα ταξιδεύουν πια, και στα κανάλια θα έχουμε νέα του στυλ “η τουρκική κορβέτα παρενόχλησε αλιευτικό δυτικά Αίγινας”. Συγχωρέστε μας, την αλήθεια ξέρουμε να λέμε, κι αυτό κάνουμε. Διαγωνισμός, εν έτει 2021, για φρεγάτες, σημαίνει το τέλος του Πολεμικού μας Ναυτικού. Κυριολεκτικά.
Οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν υπό την πίεση του χρόνου. Υπάρχουν πολλοί νόμιμοι τρόποι να παρθεί μια απόφαση για στρατιωτική προμήθεια, χωρίς να γίνει διαγωνισμός. Αρκεί να υπάρχει σαφής αιτιολόγηση, που θα περάσει από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Αγοράστηκαν τα Rafale με Διαγωνισμό; Όχι. Άνοιξε “ρουθούνι” ή ειπώθηκε το παραμικρό από κανέναν, Αντιπολίτευση, για την επιλογή; όχι, πέρασε κανονικά από τη Βουλή, με αιτιολόγηση, και μετά από το Ελεγκτικό.
Και πάμε στην επόμενη μέθοδο, αυτή της Εμπορικής Συμφωνίας ή της περίφημης Direct Commercial Sales (DCS). Υπάρχει τρόπος για να γίνει απευθείας ανάθεση σε εταιρεία, αρκεί να υπάρχει αιτιολόγηση. Στην περίπτωση των Rafale επελέγη η εμπορική συμφωνία, και μάλιστα η γαλλική κυβέρνηση πώλησε τα μεταχειρισμένα στη Dassault, και η τελευταία στην ΠΑ. Απλά, η εμπορική συμφωνία είναι εξαιρετικά “ευάλωτη” στον ανταγωνισμό, και σε προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το πως αιτιολογήθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο δεν το γνωρίζουμε, γιατί η αιτιολόγηση ήταν απόρρητη, και έτσι θα παραμείνει για πάντα.
ΑΠΟΨΗ: Το μοναδικό κριτήριο με το οποίο θα επιλέξει το Πολεμικό Ναυτικό τις νέες του φρεγάτες
Αν θέλαμε να περιπτωσιολογήσουμε, λογικά θα υπήρξε μια πλήρη τεκμηρίωση εκ μέρους της ΠΑ, που θα έλεγε πως η αγορά αλλάζει τα δεδομένα υπέρ της Ελλάδος πάνω από το Αιγαίο και το Ανατολικό Μεσόγειο, με πολύ συγκεκριμένα δεδομένα. Και ακόμη κι αν είχαμε κάποια “ευρωπαϊκή” (βλέπε γερμανική) παρέμβαση κατά της προμήθειας, πολύ εύκολα θα είχαμε απόδειξη πως δεν υπήρχε περίπτωση να πάρουμε, για παράδειγμα, Typhoon σε 12 μήνες. Αντίστοιχα, ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να μας δώσουν 18 F-35 με 2,5 δις (με όπλα), τα πρώτα 6 σε 4 μήνες, και όλα σε 24 μήνες…
Το πρόβλημα με το ΠΝ και τις Εμπορικές Συμφωνίες, είναι πως όλα τα νέα του πλοία τα έχει αγοράσει με τέτοιου είδους συμφωνίες. Και οι ΜΕΚΟ200ΗΝ, και τα υποβρύχια Type 214HN, αλλά και οι ΤΠΚ Super Vita, είναι προγράμματα που χρειάστηκε το ΠΝ να κάνει απίστευτες θυσίες για να ολοκληρωθούν. Ακόμη και οι ΜΕΚΟ200ΗΝ, όπως αποκάλυψε ο Ναύαρχος ε.α. Σπυρίδων Κονιδάρης, η πρώτη φρεγάτα είχε μεγάλη κλίση, που ποτέ δεν διορθώθηκε ολοκληρωτικά! Τα υποβρύχια για να μπουν σε υπηρεσία χρειάστηκε την “Μαφία” του ΠΝ (για όσους θυμούνται το εξαιρετικό άρθρο στην “Καθημερινή”) για να τα καταφέρουν και να δούμε να επιχειρούν , ενώ όλοι ξέρουμε τι έχει γίνει με τις Ρουσσέν (και την απίστευτη επιτυχία να μην έχουμε και τις 7 σε υπηρεσία σήμερα)…
Επίσης, σε περίπτωση που γίνει κάποια εμπορική συμφωνία, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την προσφυγή κάποιου ναυπηγείου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για παράνομη κρατική ενίσχυση. Μπορεί αυτό να φαίνεται απλό, αλλά δεν είναι. Η χώρα μας έχει καταδικαστεί πολλές φορές για παράνομες κρατικές ενισχύσεις, είτε στην πάλαι ποτέ κρατική Ολυμπιακή, είτε στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, και πάει λέγοντας. Μια απευθείας ανάθεση δεν αποκλείει την προσφυγή μιας εταιρείας, κατά της απόφασης της Ελληνικής Κυβέρνησης, να αναθέσει απευθείας το συμβόλαιο. Εκεί, υπάρχει φυσικά η πιθανότητα να το κερδίσει η Ελλάδα, υπάρχει όμως η πιθανότητα να χάσει, το σίγουρο είναι πως θα καθυστερήσουμε σε κάθε περίπτωση.
Φτάνουμε λοιπόν στη Διακρατική Συμφωνία, G2G για εκτός ΗΠΑ, Foreign Military Sales για συναλλαγές με τις ΗΠΑ. Ποια είναι η εμπειρία της Ελλάδας και του ΠΝ από FMS; Το ΠΝ έχει αγοράσει τα ελικόπτερα S-70B/B6 όχι με διακρατική συμφωνία FMS αλλά με DCS. Εδώ και 25 χρόνια, εκτός από την τελείως απροβλημάτιστη παραλαβή, έχει και εξαιρετική εμπειρία και από την υποστήριξη. Η συμφωνία όμως για τα 4 Romeo, και για τη συντήρηση των Bravo και των Romeo, είναι FMS. Γιατί;
Το ΠΝ, μετά το ότι έχει συμβεί με τις Εμπορικές Συμφωνίες, έχει πολύ ψηλά την κάλυψη που προσφέρει μια διακρατική συμφωνία FMS, παρά ένα “καπέλο” στην τιμή που επιβάλει η αμερικανική κυβέρνηση για management fees. Στις Διακρατικές, συμβαλλόμενος είναι ένα κράτος, έτσι δεν απαιτείται προσφυγή σε δικαστήριο ή άλλου είδους διαιτησίες σε περίπτωση αστοχίας. Φυσικά είναι ο ορισμός των Foreign Military Sales ή FMS, αλλά υπάρχουν κι άλλες χώρες πλην ΗΠΑ που κάνουν συμφωνίες G2G.
Χρειάζονται τα ελικόπτερα MH-60R σύστημα Link 16; Έχουν ή δεν έχουν τελικά;
Πολλοί θεωρούν πως η προτίμηση στα FMS έχει να κάνει με την χρηματοδότηση που προσφέρει η Αμερικανική κυβέρνηση στα προγράμματα αυτά. Δεν πρέπει να υπάρχει ταύτιση της Συμφωνίας με την χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση είναι FMF ή Foreign Military Funds, και μπορεί να περιλαμβάνει από διάφορα επιτόκια, ευκολίες πληρωμής ή ακόμη και δωρεάν βοήθεια. Το FMS είναι αγορά του εξοπλισμού από USAF, USN, US Army, USMC του εξοπλισμού, και παράδοσή του στον πελάτη με την εγγύηση του Αμερικανικού Κράτους, όχι της όποιας εταιρείας.
Σε περίπτωση που η εταιρεία “αστοχήσει” στις προδιαγραφές, χρονοδιάγραμμα παραδόσεων ή οπουδήποτε αλλού, τότε η “καμπάνα” δεν χρειάζεται να φτάσει σε ομοσπονδιακό δικαστήριο, επιβάλλεται απευθείας από την Αμερικανική κυβέρνηση στην εταιρεία. Σε κάθε περίπτωση, ο πελάτης δεν είναι εκτεθειμένος στον κατασκευαστή, και δεν υπάρχει κίνδυνος να καταλήξει ένα πρόγραμμα στα δικαστήρια. Θα τολμήσει για παράδειγμα η Lockheed ή η Boeing να κάνουν κάτι σε σύμβαση FMS, ενώ έχουν ανοιχτά συμβάσεις δις δολαρίων με την Αμερικανική Κυβέρνηση; Η ποινή που θα επιβληθεί από το USN ή τη USAF θα είναι άμεση, και μετρήσιμη σε εκατομμύρια δολάρια.
Εκεί υπάρχει και το “μειονέκτημα” της μεθόδου των FMS. Θα πρέπει ο ανάδοχος/κατασκευαστής να έχει μεγάλα συμβόλαια με την Αμερικανική κυβέρνηση, έτσι ώστε να υπάρχει και κίνδυνος για ποινές. Επίσης, το προϊόν θα πρέπει να είναι σε υπηρεσία με την αμερικανική κυβέρνηση, αλλιώς δεν μπορεί να διατεθεί μέσω FMS αλλά μόνο μέσω DCS. Αυτό το λέμε γιατί πολλοί φίλοι θεωρούν πως έπρεπε να στείλουμε LoR για την εξαιρετική πρόταση της Gibbs&Cox, αλλά αυτό δεν θα ήταν εφικτό.
Το μεγάλο λοιπόν πλεονέκτημα της MMSC, από την πρώτη στιγμή, είναι ότι μπορεί να πάει μέσω “Διακρατικής Συμφωνίας” ή μέσω G2G/FMS. Εκεί λοιπόν, δεν τίθεται θέμα Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας περί Ανταγωνισμού και έτσι η όλη διαδικασία δεν θα κολλήσει. Αυτό που λέμε είναι πως δεν πρέπει να βλέπουμε παντού συνωμοσίες προώθησης πλοίων, απλά κάποια μπορούν να αγοραστούν με πιο πρόσφορο τρόπο. Δυστυχώς, από όσο μάθαμε, ούτε οι Βρετανοί προσφέρουν G2G συμφωνία, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσαν. Αν αυτό αλλάξει, τότε και οι Βρετανοί θα έχουν ένα ακόμη εξαιρετικό πλεονέκτημα, για ένα πλοίο (Arrowhead 140 aka Iver Huitfeld) που συμπαθούμε ιδιαιτέρως (λόγω μεγέθους αλλά και χαμηλού κόστους).
Φρεγάτες για το ΠΝ, κάντο όπως ο Καναδάς, ή καλύτερα “άστο μην το κάνεις”
Η έλλειψη διακρατικής σημαίνει πως οι άλλες λύσεις δεν “προχωρούν”;
Καμία σχέση. Θα προχωρήσουν αν επιλεγούν με Εμπορική Συμφωνία. Απλά εκεί, το ΠΝ θα ζητήσει πολύ περισσότερες διασφαλίσεις σχετικά με τα πλοία που θα παραλάβει. Τα Ναυπηγεία δεν είναι άβουλα κατασκευαστικά συμπλέγματα, αλλά ανώνυμες εταιρείες, που ξέρουν πολύ καλά πόσο πιέζεται το ΠΝ να παραλάβει πλοία. Έτσι, αν το ΠΝ υπογράψει χωρίς τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλείδες, τότε υπάρχει περίπτωση να πιέζεται εκ των συνθηκών να παραλάβει τα πλοία, έστω με προβλήματα. Αυτό που φοβάται το ΠΝ είναι κυρίως να μην γίνει όμηρος των καταστάσεων (όπως έγινε με τα υποβρύχια και τις ΤΠΚ).
“Αλουμινότρατες”, “υπερπλοία” και λάσπη. Ποια φρεγάτα είναι τελικά η καλύτερη για το ΠΝ;
Φυσικά, αυτός είναι και ο λόγος που το ΥΠΕΘΑ έχει ζητήσει την όσο το δυνατόν ευρύτερη στήριξη των κυβερνήσεων των χωρών που έχουν τα ναυπηγεία. Δεν θεωρούμε τυχαία την παρουσία εδώ στην Ελλάδα της Παρλί, ή των πρέσβεων Μεγάλης Βρετανίας, Ολλανδίας και Ισπανίας στην παράδοση των προτάσεων. Ναι, από τις κυβερνήσεις θέλουμε την Ενδιάμεση Λύση, αλλά προφανώς αναζητείται και μια λύση που αφορά την παρέμβαση της κυβέρνησης ξένης χώρας στην περίπτωση προβλήματος. Και τα προβλήματα στα ναυπηγικά προγράμματα είναι κανόνας κι όχι εξαίρεση.
Γιατί το ΠΝ έγραψε ιστορία με το πρώτο S-70B6 που μπαίνει για συντήρηση. Σε 42 μέρες στον αέρα!
Συνεπώς, η Διακρατική Συμφωνία δεν έχει να κάνει με την χρηματοδότηση, αλλά με την εξασφάλιση της ποιοτικής, ποσοτικής και χρονικής παραλαβής των πλοίων. Η ιστορία των εξοπλιστικών μας προγραμμάτων είναι “σπαρμένη” με Εμπορικές Συμφωνίες που κατέληξαν σε φιάσκο, από τα C-27J μέχρι τα NH-90, από τα υποβρύχια μέχρι τις ΤΠΚ. Κάποια στιγμή, δεν πρέπει να σκεφτόμαστε μόνο πυραύλους, κελιά, ραντάρ, αλλά και το ολοκληρωμένο σύστημα. Κάποιοι αξιωματικοί, θα βάλουν υπογραφές στην παραλαβή των όποιων πλοίων. Επίσημα, Διακρατικές Συμφωνίες ή G2G προσφέρουν εκτός από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και ο Καναδάς. Αυτός είναι και ο λόγος που οι δυο τελευταίες χώρες συμμετείχαν χωρίς κανένα πρόβλημα στην αντίστοιχη διαδικασία για το Διεθνές Εκπαιδευτικό Κέντρο της Καλαμάτας. Γιαυτό και η Συμφωνία ήταν μεταξύ ΓΔΑΕΕ και SIBAT (ισραηλινή ΓΔΑΕΕ).
Ελπίζουμε να ξεκαθαρίσαμε ένα σοβαρό θέμα, που δυστυχώς αγνοούν πολλοί. Η όποια προτίμηση στα FMS δεν έχει να κάνει με την προτίμηση στην πρόταση της Lockheed Martin aka MMSC aka LCS aka “Αγαπημένο Πλοίο” του Ελληνικού Διαδικτύου. Αν χρειαστεί να πάμε σε Γαλλία, Ολλανδία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.ο.κ., θα πάμε, αλλά με Απευθείας Εμπορική Συμφωνία που θα περάσει από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Και θα βρούμε και τη λύση και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν χρειαστεί. Αλλιώς δεν θα “συνωστίζονταν” οι υποψήφιοι ανάδοχοι στο ΓΕΝ, ενώ δεν έχουν δυνατότητα Διακρατικής Συμφωνίας.
