Τα εναλλακτικά «ενδιάμεσα» σενάρια (του ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ, από την έντυπη ΠΤΗΣΗ, #004, 9/20)
Στην εξέταση και αξιολόγηση «ενδιάμεσων» λύσεων το πρώτο και καίριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι εάν εμμένουμε στην προτεραιότητα απόκτησης πλοίων Άμυνας Περιοχής–AAW (Anti Aircraft Warfare) ή αυτός ο στόχος εγκαταλείπεται (ή μετατίθεται για το μέλλον) και εξετάζουμε την προμήθεια φρεγατών γενικών καθηκόντων-GP (General Purpose). H απάντηση είναι ότι τα πλοία AAW παραμένουν κορυφαία προτεραιότητα, η οποία επαναβεβαιώθηκε στην πρόσφατη κρίση του Oruc Reis, στην οποία το ΠΝ αναγκάστηκε να αναπτυχθεί σε θαλάσσια περιοχή σχετικά απομακρυσμένη από τις Πτέρυγες Μάχης της Πολεμικής Αεροπορίας. Το Τουρκικό Ναυτικό αντισταθμίζει μερικώς την έλλειψη πλοίου (αμιγούς) AAW με την υφιστάμενη δυνατότητα εναέριου ανεφοδιασμού της ΤΗΚ, την οποία στερείται η ΠΑ.
Οι ισπανικές φρεγάτες O. H. Perry έπαψαν να φέρουν πυραύλους SM-1 από πέρυσι
Από την άλλη, οποιαδήποτε εύλογη σκέψη για την υιοθέτηση προγράμματος αναβάθμισης των MEKO 200HN προς την κατεύθυνση που θα τις μετέτρεπε σε πλοία AAW, προσκρούει στην ύπαρξη σε αυτές του εκτοξευτή VLS Μk48 αντί του Mk41. Η ατυχής και κοντόφθαλμη, όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων, επιλογή τότε του ΠΝ έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία (σήμερα) βολής βλημάτων SM-2MR ή τη χρήση του 4πλού κανίστρου για ESSM. Φυσικά η αντικατάσταση του Mk48 από Mk41 (tactical), αν και ίσως είναι θεωρητικά εφικτή σε τεχνικό επίπεδο, είναι απολύτως ανέφικτη από οικονομικής πλευράς και μάλιστα σε πλοία σχεδόν 30 ετών. Παρ’ όλα αυτά, η ενίσχυση του προγράμματος εκσυγχρονισμού των MEKO με επιπλέον χαρακτηριστικά, πέραν του «βασικού», είναι ένα ενδεχόμενο που πρέπει να εξεταστεί σοβαρά!
Είναι διαθέσιμος ο SM-2 Standard για την Ελλάδα; Απαντήσεις για να “κλείσει το θέμα”
Η ανάγκη όμως ανανέωσης των ικανοτήτων του στόλου και η αντικατάσταση (το συντομότερο δυνατόν) των τριών μη αναβαθμισμένων φρεγατών κλάσης «S» είναι… περισσότερο από επιτακτική. Κατά την άποψή μας θα πρέπει να εστιάσουμε στην απόκτηση μεταχειρισμένων πλοίων GP ή ακόμη και μονάδων της ίδιας κατηγορίας γενικής χρήσης σε τελικό στάδιο ναυπήγησης, όπως έκανε πρόσφατα η Αίγυπτος, και σε επόμενη φάση να υλοποιήσουμε πρόγραμμα ναυπήγησης φρεγατών AAW, αξιολογώντας παράλληλα και την προοπτική απόκτησης Arleigh Burke Flight I/IA/II (τα οποία θα καταστούν διαθέσιμα στο αμέσως προσεχές διάστημα και πάντως σε προγενέστερο χρόνο από την περίοδο παράδοσης νέων μονάδων AAW). [Η προσδοκώμενη ζωή των DDG-51 Flight I/IA/II ήταν 45 έτη κι αναμένεται η απόσυρση του πρώτου το 2026, όταν το αρχικό πλοίο της κλάσης που παραδόθηκε το 1991 θα έχει συμπληρώσει 35 έτη ζωής.]
ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Οπλίζοντας τις νέες φρεγάτες του ΠΝ (Part 1), SM-2 ή/και ESSM Blk2;
Απόκτηση καινούριων πλοίων AAW
Ένα τέτοιο σενάριο στην παρούσα χρονική στιγμή φαντάζει απίθανο. Το βασικό επιχείρημα προς τη γαλλική πλευρά για το «πάγωμα» του προγράμματος FDI δεν είναι άλλο από το κόστος και δεν θα ήταν καθόλου εποικοδομητικό ύστερα από ένα μικρό χρονικό διάστημα να προχωρήσουμε σε ένα άλλο πρόγραμμα αντίστοιχου κόστους. Όσο και αν φαίνεται περίεργο μετά τα όσα έχουν γραφτεί, το κόστος ανά μονάδα της FDI (χωρίς όπλα, εκπαίδευση, υποστήριξη κλπ) που προσφέρθηκε στην Ελλάδα είναι χαμηλό για ανάλογα πλοία και (όπως αναφέρεται) έφθασε τα €835 εκατ. στην τελική γαλλική πρόταση. Το εάν το κόστος αυτό κλιμακώθηκε από άλλες παραμέτρους, είναι μια διαφορετική υπόθεση.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Η Γαλλία επέστρεψε με πολύ “δυνατή” πρόταση, οι Belh@rra χτυπούν την πόρτα του ΠΝ
Ενδεικτικά, η κλάση F110 της Navantia με ραντάρ AN/SPY-7(V)1, σύστημα AEGIS και εκτοξευτή Mk41 16 θυλάκων για ESSM/SM-2MR κοστίζει στο Ισπανικό Ναυτικό €4,3 δις για πέντε μονάδες, ήτοι €860 εκατ. ανά πλοίο. Συνεπώς -ανά μονάδα- είναι ακριβότερη της FDI. Οι χρόνοι παράδοσης των F110 ξεκινούν το 2023 με ολοκλήρωση το 2027.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο μας («Πτήση» 01, Ιούνιος 2020, «Επιλογή FREMM-IT για τη νέα φρεγάτα FFG(X), Υπάρχει πιθανό ελληνικό ενδιαφέρον;»), εφόσον αποφασίσουμε να προχωρήσουμε μεσοπρόθεσμα σε εναλλακτική επιλογή για πλοίο AAW, τότε η FFG(X) είναι εξαιρετική επιλογή, καθώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε μια προμήθεια μέσω FMS και την ομοιοτυπία με μεγάλο αριθμό πλοίων του US Navy και τις FREMM-IT. Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη FFG(X) θα παραδοθεί στο Αμερικανικό Ναυτικό το 2026 και το μέσο κόστος (για τα πλοία έως το FY2025) θα διαμορφωθεί στα $939,1 εκατ. ή €854,5 εκατ. Το κόστος αυτό φυσικά δεν είναι τελικό για εξαγωγές, καθώς λόγω της διαδικασίας FMS, των προμηθειών του αμερικανικού δημοσίου και των αναγκών εκπαίδευσης, αρχικής υποστήριξης και υποδομών θα είναι τελικά υψηλότερο. Θα μειώνεται όμως διαχρονικά με την αύξηση της παραγωγής και των ναυπηγούμενων μονάδων.
Απόκτηση μεταχειρισμένων πλοίων AAW
Εδώ οι επιλογές είναι δύο. Η πρώτη αφορά στην εστίαση του ενδιαφέροντος στην (αναπόφευκτη) απόσυρση Arleigh Burke Flight I/ΙΑ/II τα επόμενα χρόνια, καθώς θεωρούμε ότι μπορούν να αποκτηθούν χωρίς κόστος μέσω του προγράμματος EDA (Excess Defence Αrticle). Η εκτίμησή μας είναι ότι, εφόσον το US Navy αποφασίσει την απόσυρση των εν λόγω πλοίων, θα είναι δυνατό για το ΠΝ να αποκτήσει δύο μονάδες σε κατάσταση «hot transfer», όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν.
Παρέχεται επίσης η δυνατότητα μελλοντικής απόκτησης και επιπλέον πλοίων από τη «δεξαμενή» των 28 Flight I/IA/II είτε για προσπορισμό ανταλλακτικών είτε για την αύξηση του αριθμού σε υπηρεσία, μειώνοντας αντίστοιχα την οροφή των Φ/Γ γενικής χρήσης. Το US Navy αναμένεται να αποσύρει τρία πλοία κατά έτος για διάστημα περίπου δέκα χρόνων. Η παραχώρηση των DDG-51 θα διευκόλυνε φυσικά και την απόκτηση των MMSC της Lockheed Martin για την κάλυψη των αναγκών απόκτησης καινούριων πλοίων GP.
Η δεύτερη επιλογή αφορά στην αναζήτηση μεταχειρισμένων πλοίων AAW, ένα εγχείρημα με μικρές προοπτικές και μεγάλες δυσκολίες, αφού η διαθεσιμότητά τους είναι πολύ περιορισμένη, ενώ από την άλλη το τίμημα μπορεί να κινηθεί υψηλά (έναντι της πιθανής παραχώρησης μέσω EDA για Arleigh Burke). Αυτό θα ανεβάσει συνολικά το κόστος πρόσκτησης και θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην κάλυψη των λοιπών αναγκών του ΠΝ (περιλαμβανομένου και του ενδεχομένου βελτίωσης του προγράμματος EMZ των MEKO).
Τα διαθέσιμα πλοία στα διάφορα ναυτικά είναι ελάχιστα. Η Γερμανία διαθέτει μόλις τρεις φρεγάτες F124 χωρίς προοπτική άμεσης αντικατάστασης από άλλη κλάση, καθώς έχουν ναυπηγηθεί στο διάστημα 2003-2006. Η Ολλανδία διαθέτει τέσσερις φρεγάτες LCF που έχουν ναυπηγηθεί στο διάστημα 2002-2005, αλλά και εδώ το πρόβλημα είναι ότι το Ολλανδικό Βασιλικό Ναυτικό έχει ήδη μειωμένη οροφή, αφού εκτός αυτών δεν διαθέτει παρά δύο φρεγάτες κλάσης M, που είναι υπό απόσυρση στο διάστημα 2028-2029.
Η Ισπανία διαθέτει πέντε φρεγάτες κλάσης F100 που έχουν ναυπηγηθεί την περίοδο 2002-2012 και θα μπορούσε δυνητικά να προσφέρει δύο με την προοπτική ένταξης σε υπηρεσία της πρώτης F110 το 2023, αντικαθιστώντας τες μέσω επέκτασης του προγράμματος ναυπηγήσεων των τελευταίων. Στην προκειμένη περίπτωση φυσικά το ερώτημα είναι το κόστος, καθώς θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι τα παλαιότερα ισπανικά πλοία είναι μεν νεότερα κατά μία δεκαετία από τα Arleigh Burke, αλλά οι δυνατότητές τους είναι αντίστοιχες ή και υποδεέστερες!
Θεωρητικά και μόνο αναφέρουμε και τα αντιτορπιλικά Type 45. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό πλοίο με ραντάρ MFR AESA SAMPSON, ραντάρ 3D επιτήρησης αέρος μεγάλης εμβέλειας S1850M και σύστημα AAW Sea Viper με 6×8 εκτοξευτές VLS A50 (48 κελιά για ASTER-15/30).Το Βασιλικό Ναυτικό έχει αποκτήσει έξι πλοία της κλάσης τα οποία έχουν ναυπηγηθεί στο διάστημα 2009-2013. Τα δύο πρώτα, τα D32 Daring και D33 Dauntless, είναι εκτός υπηρεσίας προς υλοποίηση γενικών επισκευών και εκτέλεσης προγράμματος αντικατάστασης των κινητήρων (PIP, Power Improvement Project), καθώς αυτοί αντιμετώπισαν προβλήματα αξιοπιστίας, και αναμένεται να επανέλθουν σε υπηρεσία από το 2021.
Απόκτηση πλοίων AAW ή GP που είναι υπό ναυπήγηση
Στο διάστημα των δυόμισι χρόνων που εμείς συζητούσαμε για τις FDI, η Αίγυπτος δρομολόγησε μια έξυπνη αγορά. Με τίμημα €1,2 δις θα αποκτήσει δύο FREMM-IT, που είναι υπό κατασκευή για το Ιταλικό Ναυτικό και αναμένεται να παραδοθούν το 2020 και το 2021. Τα εξαιρετικά αυτά πλοία διαθέτουν το σύγχρονο ραντάρ AESA Kronos Grand και δύο εκτοξευτές Sylver A50 για Aster 15/30 με δυνατότητα προσθήκης 2×8 module του εκτοξευτή A70 για πρόσθετα βλήματα Aster 30.
Μια τέτοια δυνατότητα απόκτησης πλοίων θα μπορούσε να εξεταστεί και για το ΠΝ, αλλά δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει η διαθεσιμότητα αυτή από την πλευρά του Ιταλικού Ναυτικού. Το τελευταίο διαθέτει σήμερα οκτώ FREMM, εκ των οποίων οι τέσσερις είναι GP και έχουν κατασκευαστεί στο διάστημα 2013 έως 2019 και οι τέσσερις είναι ASW και έχουν κατασκευαστεί στο διάστημα 2013 έως 2018. Η Γαλλία διαθέτει μόλις έξι FREMM ASW, που έχουν κατασκευαστεί στο διάστημα 2012 έως 2019, και εκτιμούμε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια πώλησής τους. Τα δύο τελευταία πλοία της κλάσης Bretagne και Normadie χρησιμοποιούν τον συνδυασμό A50/A70 έναντι του A43/A70 των υπολοίπων.
Η σκέψη μας οδηγείται στις δύο υπό ναυπήγηση FREMM DA, Alsace και Lorraine που θα παραδοθούν στο διάστημα 2021-2022. Η έκδοση αυτή διαθέτει αναβαθμισμένο ραντάρ HERAKLES με μεγαλύτερες επιδόσεις εμβέλειας που θα αξιοποιούν τις ικανότητες του Aster 30, βελτιώσεις στο σύστημα FCS, αναβάθμιση του CMS που αφορά στις επικοινωνίες και την προσθήκη module για αποστολές αεράμυνας, καθώς και τρεις επιπλέον MFC (Multi Function Console) στις υπάρχουσες 17.
Οι Φ/Γ χρησιμοποιούν 4×8 module Α50 έναντι του συνδυασμού A43/A70 ή A50/A70 των λοιπών FREMM. Αν και το Γαλλικό Ναυτικό έχει στο παρελθόν προχωρήσει στην πώληση της αρχικής Normadie στην Αίγυπτο ενώ βρισκόταν στο τελικό στάδιο των δοκιμών, με την τρέχουσα κατάσταση των οροφών πλοίων και τον προγραμματισμό ναυπηγήσεων αυτό είναι μάλλον δύσκολο να επαναληφθεί (χωρίς μεγάλη «γκρίνια» από την ηγεσία του Marine Nationale και σημαντικό τίμημα για τον αγοραστή). Ας σημειωθεί ότι οι δύο FREMM DA προορίζονται για την αντικατάσταση των δύο πεπαλαιωμένων αντιτορπιλικών κλάσης Cassard, εκ των οποίων ήδη το ένα έχει παροπλισθεί.
Στις εναλλακτικές επιλογές θα μπορούσε να περιληφθεί και η απόκτηση δύο υπό ναυπήγηση F110 και θα μπορούσαν να παραδοθούν το 2023 και το 2024, αν και με τους προβληματισμούς που προαναφέρθηκαν. Για λογαριασμό τού Γερμανικού Ναυτικού ναυπηγούνται δύο φρεγάτες κλάσης F125 που θα παραδοθούν το 2020 και το 2021. Πρόκειται για πλοία που είναι (επιεικώς) υπο-εξοπλισμένα (δεν διαθέτουν αντιαεροπορικά συστήματα εκτός από το RAM), είναι πολύ μεγάλου εκτοπίσματος (7.200 τόνους) και υψηλού κόστους (τέσσερις μονάδες κόστισαν €2,2 δις), ενώ αντιμετώπισαν προβλήματα πλοϊμότητας που είχαν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην αποδοχή τους από το Γερμανικό Ναυτικό για δύο χρόνια.
Στα πλοία υπό ναυπήγηση περιλαμβάνονται και οι δύο μονάδες κλάσης PPA (Pattugliatori Polivalenti d’Altura) που ναυπηγούνται για το Ιταλικό Ναυτικό. Στον προγραμματισμό του Marina Militare υπάρχει παραγγελία επτά μονάδων με συνολικό κόστος €5,4 δις, που περιλαμβάνει και 10ετή σύμβαση FOS. Δεν μπορεί, ωστόσο, να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα για το κόστος ανά μονάδα, καθώς τα επτά πλοία ανήκουν σε τρεις διαφορετικές διαμορφώσεις: «Light», «Light+» και «Full».
Η κλάση παρουσιάζει ενδιαφέρον με εκτόπισμα (πλήρες) που κυμαίνεται μεταξύ 5.800-6.300 τόνων, μήκος 143 m, μέγιστη ταχύτητα 32 κόμβων και αυτονομία 5.000 ν.μ. με ταχύτητα 15 κόμβων. Διαθέτει σύστημα πρόωσης CODAG με κινητήρες diesel MTU 20V8000M91L και το γνωστό αεροστρόβιλο LM-2500+G4. Ωστόσο, οι δυο πρώτες μονάδες που θα παραδοθούν το 2021 και το 2022 είναι της έκδοσης «Light», που χρησιμοποιεί ραντάρ MFR Kronos Starfire ζώνης συχνοτήτων «X» και δεν διαθέτει ραντάρ έρευνας χαμηλότερων συχνοτήτων, με αποτέλεσμα να περιορίζεται στην τοπική αυτοάμυνα με 2×8 εκτοξευτές A50 για βλήματα CAMM ER. Το πρώτο πλοίο διαμόρφωσης «Full» θα παραδοθεί το 2024 και το δεύτερο το 2026. Αυτά περιλαμβάνουν ολοκληρωμένο αισθητήρα Kronos διπλής ζώνης με τέσσερις κεραίες Kronos Quad συχνοτήτων «C» και τέσσερις κεραίες Kronos Starfire μπάντας «Χ», αλλά και η έκδοση «Full» περιορίζεται σε 2×8 κελιά βλημάτων Aster-15/30/B1NT.
Ένα άλλο ναυπηγικό πρόγραμμα Φ/Γ GP με δυνητικό (αν και μάλλον εντελώς θεωρητικό) ενδιαφέρον είναι αυτό των 3+5 Φ/Γ Type 26, που θα αντικαταστήσουν τις Type 23. Υφίσταται ήδη παραγγελία από τον Ιούνιο του 2017 για τις τρεις πρώτες μονάδες Batch 1 με κόστος 3,7 δις λίρες, αλλά αυτό περιλαμβάνει και τις απαιτούμενες επενδύσεις στα ναυπηγεία που θα τα κατασκευάσουν. Σε κάθε περίπτωση εκτιμάται ότι το κόστος ανά πλοίο προσεγγίζει το 1 δις λίρες. Τα δύο πρώτα πλοία, Glasgow και Cardiff, είναι υπό κατασκευή με αναμενόμενη παράδοση το 2023. Για τα πέντε πλοία Batch 2 θα ακολουθήσει νέα παραγγελία. H Type 26 είναι μια πολύ ισχυρή κλάση GP, εκτοπίσματος 8.000 τόνων με ραντάρ 3D Artisan, εκτοξευτή VLS 2×24 θέσεων για βλήματα Sea Ceptor, Mk41 με 24 κελιά για βλήματα Tomahawk, LRASM και VL-ASROC. Το κόστος αγοράς για το ΠΝ είναι απαγορευτικό για Φ/Γ GP.
