Ναυμαχία της Νταμιέττα: όταν οι Ισραηλινοί νίκησαν και τους Αιγυπτίους, 8 Οκτωβρίου 1973

Η Ναυμαχία της Νταμιέττα, ή Μπαλτίμ, ή Μπαλτίμ-Ντιαμιέττα, είναι μια από τις σημαντικότερες ναυτικές συγκρούσεις μεταξύ Ισραηλινού και Αιγυπτιακού Ναυτικού. Έλαβε χώρα το βράδυ μεταξύ 8 και 9 Οκτωβρίου 1973, κατά την διάρκεια της σφοδρής σύγκρουσης του Yom Kippur. Η γεωγραφική της θέση είναι ουσιαστικά βορείως του Δέλτα του Νείλου.

Η ημερομηνία που έγινε η ναυτική σύγκρουση δεν πρέπει να μας προκαλεί σύγχυση καθώς δεν σχετίζεται με την προσπάθεια που οδήγησε στην Ναυμαχία της Λαττάκειας. Η Ναυμαχία της Λαττάκειας έγινε στην αρχή του πολέμου του Yom Kippur, όταν το Ισραήλ βρέθηκε να πολεμάει σε ένα διμέτωπο αγώνα, και ήθελε να κρατήσει ανοιχτούς τους δρόμους ανεφοδιασμού του. Στις 8 Οκτωβρίου όμως το βράδυ, το Ισραήλ σε αντεπίθεση στο Σινά. Ήταν η τρίτη μέρα ουσιαστικά επιχειρήσεων, και οι τεθωρακισμένες ταξιαρχίες των Μ-60 και Centurion ορμούσαν εναντίον των Αιγυπτίων που είχαν περάσει το κανάλι προσπαθώντας να αλλάξουν τον ρου των γεγονότων.

H Ναυμαχία της Λαττάκειας, η σύγκρουση που καθόρισε τον σύγχρονο ναυτικό πόλεμο

Οι Ισραηλινοί ήθελαν η προώθηση των επιθετικών αιχμών του Στρατού να μείνει αδιατάρακτη από πιθανή κίνηση του Αιγυπτιακού Ναυτικού. Στην σύγκρουση πήραν μέρος 6 συνολικά πυραυλάκατοι κλάσης Sa’ar (2 Sa’ar 4, 2 Sa’ar 3, 1 Sa’ar 2, 1 Sa’ar 1), όταν συναντήθηκαν με τους Αιγυπτίους ανοιχτά του Port Said. Οι Αιγύπτιοι, που είδαν τα ισραηλινά πλοία στα παράκτια ραντάρ τους, απέστειλαν εναντίον τους 4 συνολικά πυραυλακάτους κλάσης Osa προερχόμενες από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Το σκηνικό που παίχτηκε δεν διέφερε από την σύγκρουση της Λαττάκειας. Οι Osa βγήκαν στα ανοιχτά, πλησίασαν σε απόσταση βολής τους Ισραηλινούς, εκτόξευσαν τους Styx από πολύ μεγάλη απόσταση, και μετά άρχισαν να αποχωρούν με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Ας δούμε όμως τι συνέβη με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

Πριν την σύγκρουση

Στις 8 Οκτωβρίου, η ισραηλινή αντεπίθεση είχε αποτύχει, και τα αιγυπτιακά πλοία δεν άφησαν τα λιμάνια τους. Τα ισραηλινά πλοία είχαν λάβει μέρος στην Ναυμαχία της Λαττάκειας, και μόλις επέστρεφαν στην Χάιφα. Σε 25 λεπτά τα πλοία είχαν ανεφοδιαστεί, και  10 συνολικά πολεμικά πλοία του Ισραήλ κατευθύνονταν νότια με ταχύτητα 30 κόμβων. Μέσα σε πέντε ώρες ήταν στα ανοιχτά του Port Said, αλλά οι Αιγύπτιοι δεν σκόπευαν να πολεμήσουν τους Ισραηλινούς. Με την αυτοπεποίηθηση που είχε το Ναυτικό από την νίκη στην Λαττάκεια, αποφάσισε να επιτεθεί στο Port Said και ή να καταστρέψει τα πλοία των Αιγυπτίων στα λιμάνια τους, ή να τους αναγκάσει να τα φυγαδεύσουν δυτικότερα. Σε κάθε περίπτωση, επιδίωκε μια ανοιχτή σύγκρουση με τους Αιγυπτίους, μια προσπάθεια ίσως να εκδικηθούν την βύθιση του INS Eilat από πύραυλους Styx το 1967.

Ο επικεφαλής του στόλου πυραυλοφόρων σκαφών, Αντιπλοίαρχος Michael Barkai και ο Ναύαρχος Binyamin Telem θέλησαν να παρασύρουν τους Αιγυπτίους, βομβαρδίζοντας παράκτιους στόχους στο Δέλτα του Νείλου. Βράδυ πια, στις 2100, τα ισραηλινά ραντάρ έπιασαν “κάτι” στα ραντάρ τους, που τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν ψευδοστόχοι. Πριν από αυτό οι Ισραηλινοί αύξησαν την ταχύτητά τους σε 40 κόμβους, κάτι που κατανάλωσε τα ήδη λίγα καύσιμα που είχαν στις δεξαμενές τους. Ο Barkai πάνω στο INS Miznak διαπίστωσε πως το σκάφος του, όπως κι άλλα τρία, είχαν πλέον ελάχιστα καύσιμα. Ο ίδιος μετεπιβιβάστηκε στο INS Herev. Την ίδια στιγμή, τα ραντάρ των πλοίων εντόπισαν 4 πυραυλακάτους Osa να βγαίνουν από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας και να κατευθύνονται δυτικά. Ο κύβος είχε ριφθεί.

Η σύγκρουση

Ο Barkai είχε στην διάθεσή του 2 πυραυλακάτους Sa’ar 4, τις INS Reshef και INS Keshet, 2 Sa’ar 3, τις INS Soufa και INS Herev, μια Sa’ar 2, το INS Eilat και το περιπολικό κλάσης Sa’ar 1 INS Misgav που δεν έφερε πυραύλους. Στις 2300, χώρισε σε τρεις σχηματισμούς τα πλοία του, βόρεια το INS Reshef και το INS Κeshet, στο κέντρο το INS Eilat και το INS Misgav, και νότια το INS Herev με το INS Soufa. Όταν έγινε αυτό, ακόμη οι Osas δεν είχαν φανεί στα ραντάρ.

Με τις Herev και Soufa ο Barkai ξεκίνησε να χτυπά στόχους στην Νταμιέττα. Την ίδια ώρα, τα συστήματα ESM έπιασαν εχθρικές εκπομπές δυτικά, κοντά στο Baltim. Τότε ο Barkai έδωσε εντολή στο βόρειο σχηματισμό να ρίξει chaffs, προκειμένου να δει αν αυτό θα τραβούσε την εχθρική προσοχή. Σε λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, το σύννεφο των αερόφυλλων έγινε στόχος πυραυλικής επίθεσης. Χωρίς να χάσουν καιρό, οι Ισραηλινοί άνοιξαν τα συστήματα ECM, και επιτάχυναν στο μέγιστο, ενώ ο Barkai πήρε την απόφαση να μην καλέσει την Ισραηλινή Αεροπορία.

Ο βόρειος σχηματισμός προωθήκε περισσότερο προς δύση, και έκανε πλέον κανονική επαφή με τους Αιγυπτίους. Δυο ζεύγη Osa, πλησίαζαν, αλλά ήταν πολύ μακρυά ακόμη για τους Styx. Στις 00:15, εντοπίστηκε εκτόξευση Styx από απόσταση 30 μιλίων, ή περίπου 48 χιλιόμετρα. Η διαδικασία ήταν η “κλασική” πια, ECM, αερόφυλλα, και οι Styx έπεσαν στην θάλασσα. Ακολούθησαν ακόμη 3 ομοβροντίες πυραύλων από αιγυπτιακής πλευράς, και που σαν στόχο είχαν κυρίως το “σύννεφο” αεροφύλλων στα βόρεια. Οι Osa αφού εξάντλησαν τους μεταφερόμενους Styx (16 συνολικά), έκαναν έναν ελιγμό σαν περίπου το οκτώ, και άρχισαν να επιστρέφουν ολοταχώς προς την Αλεξάνδρεια.

Μετά την εμπειρία της Λαττάκειας, κι ενώ εκεί χάθηκε πύραυλος λόγω απόστασης, ο Barkai είχε δώσει διαταγές να μην ρίξουν σε στόχο που ήταν σε μεγαλύτερη απόσταση των 11 μιλίων, ενώ η μέγιστη εμβέλεια των Gabriel ήταν 12. Συνεπώς η ναυμαχία μετατράπηκε σε μια ναυτική καταδίωξη υψηλής ταχύτητας. Σημειώνεται δε πως οι Sa’ar ήταν γρηγορότερες από τις Osa.

Μετά από 30 λεπτά, τα αιγυπτιακά πλοία ήταν κάπου μεταξύ Νταμιέττας και Μπαλτίμ. Τότε πρώτο το INS Keshet πλησίασε τα αιγυπτιακά πλοία σε απόσταση μικρότερη των 11 μιλίων και με ένα πύραυλο έπληξε την βορειότερη (γεωγραφικά) Osa. Εκείνη την στιγμή το INS Keshet παρουσίασε πρόβλημα στο μηχανοστάσιο, και σταμάτησε την καταδίωξη 2 μίλια από την χτυπημένη Osa. Εκτόξευσε όμως άλλον έναν Gabriel, ενώ το INS Misgav πλησίασε και άρχισε να ρίχνει στην Osa με τα πυροβόλα του. Η πρώτη αυτή πυραυλάκατος αναφέρεται πως χτυπήθηκε από τουλάχιστον 4 Gabriel. Ελάχιστα λεπτά αργότερα, το INS Reshef εντόπισε και έπληξε μια δεύτερη Osa, την ίδια στιγμή που INS Eilat επίσης την χτυπούσε με δικό του Gabriel. To INS Reshef δεν άφησε την ευκαιρία να φύγει και πλησιάζοντας αποτελείωσε την Osa με ταχύ πυρ από το πυροβόλο του.

Το νότιο ζεύγος των Osa χωρίστηκε, αλλά οι Ισραηλινοί πλέον, όντας σε απόσταση βολής Gabriel, έριχναν πυραύλους κανονικά. Η μια από τις δυο Osa δέχτηκε έναν πύραυλο, και έμεινε ακίνητη. Οι Ισραηλινοί πλησίασαν και τα Herev και Soufa άρχισαν να ρίχνουν εναντίον της με τα πυροβόλα τους χωρίς βιασύνη πλέον. Η πυραυλάκατος όμως έμεινε ακίνητη, αρνούμενη να βυθιστεί, παρά το συνεχές ισραηλινό πυρ. Τελικά οι Ισραηλινοί διαπίστωσαν πως θα ήταν αδύνατο να την βυθίσουν, καθώς η τελευταία είχε “κάτσει” στα αβαθή!

Η τελευταία Osa κατάφερε να μπει στην Αλεξάνδρεια πριν οι Ισραηλινοί φτάσουν σε απόσταση βολής Gabriel. To INS Reshef βρισκόταν εγγύτερα σε αυτή, αλλά πρόβλημα πυροδότησης απέτρεψε την εκτόξευση ενός ακόμα Gabriel. Ο κυβερνήτης του Reshef συνέχισε την καταδίωξη, ελπίζοντας να πλησιάσει αρκετά ώστε να την βυθίσει με το πυροβόλο. Ο  Barkai διαπίστωσε πως το Reshef είχε πλησιάσει επικίνδυνα τις ακτές, και διέταξε να σταματήσει η καταδίωξη, φοβούμενος αεροπορική επίθεση. Τελικά η Osa, και το μάλλον τυχερό πλήρωμά της μπήκαν αλώβητοι στο λιμάνι…

Στις 1:30 η ναυμαχία είχε τελειώσει. Στις 1:37 ο “Yomi” Barkai έδωσε διαταγή να συγκεντρωθεί ο στόλος, και να αποχωρήσουν. Στις 10:00 ο στόλος του Barkai έμπαινε για μια ακόμη φορά νικητής στο λιμάνι της Χάιφας.

Οι Αιγύπτιοι ισχυρίστηκαν πως είχαν βυθίσει τουλάχιστον 3 Sa’ar, αλλά στο τέλος του πολέμου, όλα τα ισραηλινά πλοία όχι μόνο ήταν δεμένα στα λιμάνια τους, αλλά και απολύτω επιχειρησιακά, μην έχοντας υποστεί πολεμικές ζημιές.

Klaus Mommsen, 60 YEARS ISRAEL NAVY

Πρώτη δημοσίευση 7/10/2018