Στην ελληνική αμυντική επικαιρότητα έχει μπει και το υποβρύχιο μη επανδρωμένο (UUV), Βlue Whale, που αναπτύχθηκε από την ισραηλινή Israel Aerospace Industries (IAI), καθώς η τελευταία υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία για κατασκευή του στην Ελλάδα, εφόσον το επιλέξει το Πολεμικό μας Ναυτικό.
Το σκάφος συνδυάζει την αυτονομία, την ευελιξία και την υπεροχή σε τεχνολογικό επίπεδο για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις της ναυτικής επιτήρησης και άμυνας. Με μήκος περίπου 10,9 μέτρα και διάμετρο 1,12 μέτρα, έχει σχεδιαστεί για να επιχειρεί σε μεγάλα βάθη και για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, που μπορεί να φτάσουν τις 30 ημέρες, ανάλογα με την αποστολή και το φορτίο.
Η ανάπτυξη του σκάφους μπορεί να γίνει οπουδήποτε, καθώς μεταφέρεται όλο σε ένα τυπικό κοντέινερ, άρα μπορεί να φορτωθεί σε φορτηγό για εξαπόλυση από μια ακτή, ή σε ένα σκάφος (πολεμικό ή εμπορικό, η ακτοπλοϊας) για εναπόθεση στο νερό με ένα απλό γερανό. Έτσι η ενεργοποίηση του δεν χρειάζεται ειδικές υποδομές, και δεν μπορεί να εντοπιστεί.
ΕΚΤΑΚΤΟ: Υπογραφή συμφωνίας IAI-ΕΑΒ για πιθανή κατασκευή του Blue Whale UUV στην Ελλάδα
Η αυτονομία του υποστηρίζεται από προηγμένα συστήματα, πιθανότατα συνδυασμό μπαταριών ιόντων λιθίου και τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, που επιτρέπουν να καλύπτει μεγάλες αποστάσεις χωρίς την ανάγκη ανεφοδιασμού ή συντήρησης.
Το UUV είναι εξοπλισμένο με μια ευρεία γκάμα αισθητήρων για πολλαπλές αποστολές. Τα σόναρ υψηλής ανάλυσης (και συρόμενο), τόσο ενεργητικά όσο και παθητικά, του επιτρέπουν να εντοπίζει υποβρύχια, πλοία επιφανείας, νάρκες και άλλα αντικείμενα με εξαιρετική ακρίβεια, ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες, όπως περιοχές με πολύπλοκη τοπογραφία βυθού ή υψηλό θόρυβο.
Επιπλέον, διαθέτει συστήματα ηλεκτροοπτικής παρατήρησης, όπως κάμερες υψηλής ευκρίνειας και αισθητήρες υπέρυθρων, που του επιτρέπουν να επιτηρεί -ημιβυθισμένο- την επιφάνεια της θάλασσας ή να συλλέγει πληροφορίες για παράκτιες δραστηριότητες. Ακόμη μπορεί να λειτουργήσει ως κόμβος επικοινωνιών, μεταδίδοντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σε ναυτικές δυνάμεις ή κέντρα διοίκησης, ενισχύοντας τη διαλειτουργικότητα σε σύνθετες επιχειρήσεις.
Με την ενσωμάτωση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, το UUV μπορεί να προσαρμόζεται δυναμικά στις συνθήκες της αποστολής, λαμβάνοντας αποφάσεις σε πραγματικό χρόνο και μειώνοντας την ανάγκη για ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτή η αυτονομία δράσης το καθιστά ιδανικό για παρατεταμένες επιχειρήσεις σε εχθρικά ή απομακρυσμένα περιβάλλοντα.
Σε αποστολές ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW), μόλις ένα υποβρύχιο εντοπιστεί από το Blue Whale, η εξουδετέρωσή του μπορεί να επιτευχθεί από άλλα μέσα, π.χ. ένα ελικόπτερο S70Β/Β6, που θα εξαπολύσει μια τορπίλη Mk46 ή Mk54. Το UUV μπορεί επίσης να εξοπλιστεί με ελαφρά όπλα, όπως μικρές τορπίλες ή εκρηκτικά φορτία, για την αντιμετώπιση μικρότερων απειλών, αν και η κύρια αποστολή του παραμένει η επιτήρηση και η συλλογή πληροφοριών.
H ειδική ανάγκη του Ισραήλ
Για το Ισραήλ ο παράκτιος έλεγχος είναι κρίσιμος καθώς η Χαμάς και η Χεζμπολάχ έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να διεξάγουν ασύμμετρες επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων υποβρυχίων επιχειρήσεων με βατραχανθρώπους ή μικρά υποβρύχια σκάφη. Το Blue Whale προσφέρει λύση για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, καθώς η αθόρυβη λειτουργία του και η αυτονομία του το καθιστούν ικανό να παρακολουθεί τις ακτές χωρίς να γίνεται αντιληπτό και να ειδοποιήσει για άμεση αντίδραση.
Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις δραστηριότητες αυτών των οργανώσεων. Πέρα από την προστασία των ισραηλινών ακτών, το Blue Whale μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια των ισραηλινών εξέδρων εξόρυξης φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, όπως αυτές στα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ.
Η συνεργασία ΙΑΙ-ΕΑΒ
Η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της IAI και της ΕΑΒ για την πιθανή κατασκευή του Blue Whale στην Ελλάδα, στις 7 Μαΐου 2025 στην αμυντική έκθεση DEFEA 2025, αποτελεί μια εξέλιξη που πέρασε σχετικά απαρατήρητη, παρά την πιθανή δυναμική της. Στην τελετή παρευρέθηκαν ο ισραηλινός Πρέσβης στην Ελλάδα, Νόαμ Κατς, και ο επικεφαλής της SIBAT (Διεύθυνση Διεθνούς Αμυντικής Συνεργασίας του Ισραήλ), Ταξίαρχος (ε.α.) Γιόσι Μπένχαν.
Η παρουσία αυτών των υψηλόβαθμων αξιωματούχων καταδεικνύει τη δέσμευση του Ισραήλ να ενισχύσει τη συνεργασία με την Ελλάδα, όχι μόνο σε επίπεδο προμήθειας αμυντικού υλικού, αλλά και μέσω της μεταφοράς προηγμένης τεχνολογίας. Το εντυπωσιακό στοιχείο αυτής της συμφωνίας είναι η διάθεση του Ισραήλ να μοιραστεί με την Ελλάδα την άκρως απόρρητη σχεδίαση του Blue Whale, ένα σύστημα που ενσωματώνει τεχνολογίες αιχμής. Αυτή η πρωτοβουλία αντικατοπτρίζει την ευθυγράμμιση των στρατηγικών συμφερόντων των δύο χωρών, οι οποίες αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως οι απειλές από ασύμμετρες επιθέσεις, η προστασία ενεργειακών υποδομών και η αντιμετώπιση περιφερειακών δρώντων με αποσταθεροποιητικές βλέψεις.
Η συνεργασία δεν περιορίζεται στην απόκτηση του Blue Whale από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, αλλά ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Η ΕΑΒ, με την εμπειρία της στην κατασκευή και συντήρηση προηγμένων συστημάτων, μπορεί να επωφεληθεί από τη μεταφορά τεχνογνωσίας, αναπτύσσοντας εγχώριες ικανότητες στην παραγωγή και συντήρηση UUV.
Επιπλέον, η πιθανή παραγωγή του σκάφους στην Ελλάδα δημιουργεί τη δυνατότητα εξαγωγής του συστήματος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μέσω του προγράμματος ReArm Europe, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής αυτάρκειας. Το Blue Whale, με τις προηγμένες δυνατότητές του, θα μπορούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον χωρών που επιθυμούν να ενισχύσουν την υποβρύχια επιτήρηση και την προστασία των θαλάσσιων υποδομών τους.
Το Blue Whale και η «Ασπίδα του Αχιλλέα»
Το Αιγαίο αποτελεί μια από τις στρατηγικά σημαντικές και ταυτόχρονα ευαίσθητες θαλάσσιες περιοχές στον κόσμο. Η πολυπλοκότητα του γεωγραφικού του περιβάλλοντος, με τα χιλιάδες νησιά, τις στενές θαλάσσιες οδούς και τον ακανόνιστο βυθό, σε συνδυασμό με τις συνεχείς προκλήσεις από την Τουρκία, καθιστά την προστασία του κορυφαία προτεραιότητα για την Ελλάδα. Εδώ το αμυντικό δόγμα της «Ασπίδας του Αχιλλέα», επικεντρώνεται στην ολοκληρωμένη προστασία του θαλάσσιου και εναέριου χώρου μέσω προηγμένων τεχνολογιών και διαλειτουργικών συστημάτων. Και ειδικά το 5ο επίπεδο της “Ασπίδας” αναφέρεται στην ανθυποβρυχιακή άμυνα. Εδώ το Blue Whale ταιριάζει στο ζητούμενο, προσφέροντας λύση για την ενίσχυση της υποβρύχιας επιτήρησης και άμυνας.
Έτσι η ανάπτυξη πολλαπλών Blue Whale στο Αιγαίο μπορεί να δημιουργήσει ένα πυκνό δίκτυο υποβρύχιας επιτήρησης, ικανό να εντοπίζει και να παρακολουθεί εχθρικά υποβρύχια που επιχειρούν να διεισδύσουν σε ευαίσθητες περιοχές, π.χ. στενά, λιμένες και ναυτικές βάσεις. Άλλωστε ήδη η Τουρκία διαθέτει έναν αξιόλογο στόλο υποβρυχίων, τα οποία αποτελούν σημαντική απειλή στο Αιγαίο. Οπότε η παρουσία εγχώριων υποβρύχιων “αισθητήρων” όχι μόνο αυξάνει την πιθανότητα έγκαιρης ανίχνευσης τους, αλλά λειτουργεί και αποτρεπτικά, καθώς οι αντίπαλες δυνάμεις γνωρίζουν ότι οι κινήσεις τους παρακολουθούνται. Γενικότερα η σημασία του έγκαιρου εντοπισμού στο υποβρύχιο πόλεμο πρέπει να τονιστεί ως η κρισιμότερη φάση του. Στο ίδιο πλαίσιο δράσης, το σκάφος αυτό θα μπορούσε να παρακολουθεί ναυστάθμους και αγκυροβόλια στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, προσφέροντας στοιχεία δραστηριότητας και απόπλου σκαφών, πάντα σε πραγματικό χρόνο.
Στη συνέχεια το Blue Whale μπορεί να προστατεύσει τις όποιες ελληνικές εξέδρες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, που θα αναπτυχθούν μελλοντικά στα κοιτάσματα νότια της Κρήτης ή στο Ιόνιο. Οι εξέδρες αυτές θα αποτελούν κρίσιμες υποδομές για την ενεργειακή αυτονομία της Ελλάδας και της ευρύτερης Ανατολικής Ευρώπης, αλλά εκ κατασκευής είναι ευάλωτες σε επιθέσεις από ειδικές δυνάμεις ή μη επανδρωμένα σκάφη. Εδώ το Blue Whale μπορεί να περιπολεί γύρω τους, εντοπίζοντας ύποπτες κινήσεις και παρέχοντας έγκαιρη προειδοποίηση. Σε περίπτωση ανάγκης, μπορεί να εξοπλιστεί με ελαφρά όπλα για την εξουδετέρωση μικρής κλίμακας απειλών, όπως αυτοσχέδια εκρηκτικά ή μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα.
Επιπρόσθετα, το Blue Whale μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην προστασία άλλων ευαίσθητων θαλάσσιων υποδομών, όπως οι πλωτές μονάδες αεριοποίησης φυσικού αερίου. Οι εγκαταστάσεις αυτές, όπως η μονάδα της Αλεξανδρούπολης, αποτελούν σημαντικούς στόχους για την Τουρκία, καθώς η καταστροφή τους θα πλήξει την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας μας, όπως και την μεταφορά φυσικού αερίου στην περιφέρεια μας.
Ακόμη Η Ελλάδα, ως γεωγραφικός και ενεργειακός κόμβος, επενδύει σημαντικά στην ανάπτυξη υποθαλάσσιων καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία θα συνδέουν το Αιγαίο, την Κρήτη, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Το έργο Great Sea Interconnector, που θα συνδέσει την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ, αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια, με στόχο την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, τα υποθαλάσσια καλώδια είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε σαμποτάζ, όπως έχει φανεί από περιστατικά σε άλλες περιοχές, όπως η Βαλτική Θάλασσα. Και σε αυτό τον τόμεα, ένα υποβρύχιο σκάφος, όπως το Blue Whale μπορεί να αναλάβει την προστασία τέτοιων κρίσιμων υποδομών, περιπολώντας κατά μήκος τους, εντοπίζοντας οποιαδήποτε ύποπτη δραστηριότητα, όπως την παρουσία μη εξουσιοδοτημένων σκαφών ή υποβρυχίων οχημάτων. Ενώ η ικανότητά του να χαρτογραφεί τον βυθό με υψηλή ακρίβεια του επιτρέπει να παρακολουθεί την κατάσταση των καλωδίων, ανιχνεύοντας πιθανές βλάβες ή απόπειρες δολιοφθοράς.
Συνολικά το Blue Whale της IAI αποτελεί μια πλατφόρμα που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα και το Ισραήλ προσεγγίζουν τη ναυτική άμυνα και την προστασία των θαλάσσιων υποδομών τους. Προσφέροντας μια οικονομική λύση (δεν έχει καμμία σχέση το κόστος προμήθειας και λειτουργίας ενός UUV με εκείνο ενός επανδρωμένου υποβρυχίου), εκτεταμένη συλλογή πληροφοριών άρα και έγκαιρη προειδοποίηση, όπως και ισχύ αποτροπής από ένα σύστημα που είναι πολύ μικρό σε μέγεθος, εντοπίζεται πολύ δύσκολα και δρα αυτόνομα. Δηλαδή παράγει το ίδιο μια “διαρκή απειλή” για το που επιχειρεί και πόσο αποκαλυπτικό είναι. Αν τα παραπάνω συνδυαστούν με ελληνική παραγωγή του και ιδανικά και εξαγωγή, τότε θα έχουμε ακόμη μια σημαντική ευκαιρία ολιστικής προσέγγισης της εθνικής μας άμυνας, με σύγχρονα συστήματα.
