H υπόθεση των φρεγατών Constellation για το Πολεμικό μας Ναυτικό είναι σαφώς αυτή που προσελκύει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο χώρο της άμυνας, λόγω μεγέθους και μακροχρόνιου προγραμματισμού. Με το ΥΠΕΘΑ να θέλει να εισάγει στη Βουλή το Planning Case, την έναρξη δηλαδή της διαπραγμάτευσης μεταξύ Αμερικανικού και Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού για τη διαμόρφωση των πλοίων. Εδώ βέβαια υπάρχει το μεγάλο ερώτημα: “που θα βρούμε τα λεφτά”;
Οι αναγνώστες μας θυμούνται αυτό που γράφουμε και ξαναγράφουμε συνεχώς: το ποσό που δέσμευσε η κυβέρνηση το 2020 για “μεγάλα” πλοία, ήταν 5 δις ευρώ και αργότερα έγινε 5,5 δις. Τότε είχε υπολογιστεί πως έφθανε για την αγορά 4 νέων πλοίων επιπέδου φρεγάτας, για εκσυγχρονισμό των 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ, αλλά και την απόκτηση 2 (ιδανικά 4) μεταχειρισμένων πλοίων, ως Ενδιάμεση Λύση, που θα έδινε “ανάσες” στο Στόλο. Η δαπάνη όμως 3,3 δις από τα 5,5 για την αγορά των 3 FDI, μαζί με την αύξηση τιμών, που για 3 κορβέτες έφθασε να μας ζητούν 2,1 δις, έστειλε στα “βράχια” το σχεδιασμό του 2020.
Πόσα πλοία χρειαζόμαστε ακόμη;
Είναι σαφές πως η Ελλάδα πρέπει να ανοιχτεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλιώς θα αποδεχθούμε το ρόλο του κομπάρσου στις γεωπολιτικές και ενεργειακές εξελίξεις στην περιφέρεια μας, θα εγκαταλείψουμε και τις ελπίδες για την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου από τα οικόπεδα Νότια της Κρήτης, ενώ θα είναι αδύνατον να υπερασπίσουμε και να διεκδικήσουμε την προς την Κύπρο δυνητική ΑΟΖ μας, όπως και να υπερασπιστούμε τη Μεγαλόνησο. Ζητήματα δηλαδή που όλα απαιτούν ισχυρή και μόνιμη ναυτική παρουσία.
Οι 3 FDI HN βέβαια θα επιτρέψουν στο Πολεμικό Ναυτικό να αποσύρει τις 3 μη εκσυγχρονισμένες φρεγάτες Kortenaer. Και οι δυνατότητες των 3 νέων πλοίων είναι πολλαπλάσια εκείνων που θα αποσύρονται. Αλλά την ίδια στιγμή η Τουρκία εκτελεί ένα υπερφιλόδοξο και δραστήριο δικό της ναυπηγικό πρόγραμμα, με πολλά νέα πλοία και αυξημένων δυνατότητων, σε όλες τις κατηγορίες (κορβέτες, φρεγάτες, υποβρύχια, αντιτορπιλικά, ελικοπτεροφόρα κ.ο.κ.), ανοίγοντας δηλαδή την ψαλίδα ισχύος στη θάλασσα.
Επιστρέφοντας στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, οι ανάγκες για την αντικατάσταση των υπόλοιπων 6, μερικά εκσυγχρονισμένων, φρεγατών Kortenaer παραμένουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι Kortenaer ήταν κάποτε 10, αλλά σε μια αμφιλεγόμενη απόφαση, το ΠΝ αποφάσισε πριν μια δεκαετία να αποσύρει την “Μπουμπουλίνα”. Άρα, ακόμη και με τις 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ και τις 3 ή και 4 “Κίμων”, το ΠΝ χρειάζεται πλοία για αντικατάσταση των 6 (ή 7) S.
Και με σκάφη μεγάλα, ικανά για επιχειρήσεις μακρού χρόνου σε μεγάλες αποστάσεις, δηλαδή στην Ανατολική Μεσόγειο, μαζί με σημαντικά περιθώρια εξέλιξης. Ακολουθώντας δηλαδή και τη διεθνή τάση για φρεγάτες μεγάλου τονάζ, όπως τις βρετανικές Type 26, τις ιταλικές και γαλλικές FREMM (με την Ιταλία να παρουσιάζει και το εξελιγμένο σχέδιο FREMM EVO), τις γερμανικές F126 κ.ο.κ.
Έτσι ακόμη και αν το ΠΝ αποκτήσει 3 ή 4 κορβέτες (δύσκολο πλέον κατά την άποψή μας, εκτός κι αν κάνουν νέα “επίθεση” οι Ολλανδοί με τις 10514), πάλι χρειάζονται 3 ή 4 μεγάλες φρεγάτες, και μετά ακόμη 4 σε βάθος χρόνου, για την αντικατάσταση και των εκσυγχρονισμένων ΜΕΚΟ200ΗΝ. Έτσι, ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας εκεί στόχευε, όταν μίλησε για “7 Constellation”.
Αναζητώντας το κόστος
Εδώ να ξαναθέσουμε την ερώτηση περί κονδυλίων, αλλά πιο συγκεκριμένη: “Αν δεν έχουμε λεφτά τώρα για μια 4η “Kίμων” και 3 ή 4 κορβέτες, που θα βρούμε λεφτά αργότερα για 7 Constellation”;
Ας δούμε την οικονομική απαίτηση σήμερα. Μια ακόμη “Κίμων” θα κοστίσει τουλάχιστον 1,2 δις ευρώ, αν υπολογιστεί φόρτος για τον εκτοξευτή RAM και ένα πλήρες σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου (ECM). Το κόστος για 3 κορβέτες έχει εκτιναχτεί όπως είπαμε στα 2,1 με 2,3 δις (αναλόγως δυνατοτήτων), άρα οι 4 θα φθάσουν περίπου 3 δις. Σύνολο για 4 σκάφη, περίπου 3,5 δις ευρώ. Μακάρι να βρεθούν άμεσα, όπως και να υπογράφει ταχύτατα το υψηλής προτεραιότητας πρόγραμμα αναβάθμισης των ΜΕΚΟ.
Constellation για το Αμερικανικό Ναυτικό: Προβλήματα καθώς ξεκίνησε ναυπήγηση με ημιτελή σχεδίαση!
Στη συνέχεια: Πόσο θα κοστίσουν οι 7 Constellation -κατ’ εκτίμηση- και μετά το 2030 όπως ανακοινώνεται; Αυτή τη στιγμή, εντοπίζεται στο αμερικανικό πρόγραμμα κατασκευής αύξηση κόστους, λόγω επανασχεδιάσεων που κάνει το Αμερικανικό Ναυτικό, είτε ενισχύσεων της δομής για να καλυφθούν οι εκεί απαιτήσεις σε αντοχή σε πλήγματα, είτε για να ενσωματωθούν αμερικανικά συστήματα όπλων και ηλεκτρονικών. Στις ΗΠΑ πάντως το μέσο αρχικό κόστος είχε εκτιμηθεί από το δικό τους Ναυτικό κάπου στο 1 δις δολάρια το πλοίο. Ενώ σύμφωνα με τελευταία ανάλυση από το αμερικανικό Congregational Budget Office (μελέτη “An Analysis of the Navy’s Fiscal Year 2024 Shipbuilding Plan”), το μέσο κόστος ανά πλοίο στα επόμενα χρόνια θα φθάσει στα 1,2 δις δολάρια, προβλέπεται δηλαδή αύξηση κατά 20%. Με βάση αυτή την εκτίμηση, 7 σκάφη με αμερικάνικη τιμή φθάνουν τα 8,4 δις δολάρια ή τα 7,9 δις ευρώ σε τρέχουσα ισοτιμία. Αν προσθέσουμε και το κόστος βασικού φόρτου όπλων, πάμε κάπου στα 9 δις ευρώ, δηλαδή 1,3 δις το σκάφος.
Το Ελληνικό Ναυτικό εδώ πάντως εκτιμά πως η μαζική παραγγελία από πλευράς ΗΠΑ των ακριβών συστημάτων, όπως π.χ. το ραντάρ AN/SPY-6 και των άλλων υποσυστημάτων της Constellation (που αγοράζονται σε μεγάλες ποσότητες και για άλλα σκάφη), θα συγκρατήσει το κόστος σε βάθος χρόνου. Και για αυτό θέλει να “μπει” σε ένα τέτοιο ναυπηγικό πρόγραμμα, καθώς θα υπάρχουν μεγάλα μακροχρόνια συμβόλαια εγγυημένων τιμών. Οπότε αναμένει πως η τιμή ανά σκάφος θα παραμείνει η “αμερικανική” και για εμάς, όσο εξελίσσεται και το εκεί ναυπηγικό πρόγραμμα για 10+10 σκάφη, και ίσως πολύ περισσότερα.
ΗΠΑ: παρήγγειλαν την πέμπτη και την έκτη φρεγάτα κλάσης Constellation
Εδώ πρέπει να συνυπολογιστούν και τα εξής: To σχέδιο που έχει εκπονήσει το ΠΝ από τις αρχές του 2023, προβλέπει τη ναυπήγηση όλων των Constellation στην Ελλάδα, η οποία έχει να “προσφέρει” και χαμηλότερα εργατικά κόστη. Η εγχώρια ναυπήγηση περιλαμβάνει και αρχική συμφωνία για εκτεταμένη βιομηχανική συνεργασία σε επίπεδο τοπικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, για υποσυστήματα του πλοίου. Ακόμη έχουν γίνει συζητήσεις σε βάθος για τη δημιουργία βάσης συντήρησης στην Ελλάδα των ίδιων σκαφών, αλλά και εκείνων με σύστημα διαχείρισης μάχης Aegis/COMBATSS-21. Έτσι οι Αμερικανοί προβάλλουν πως η όποια δική μας επένδυση, θα επιστρέψει σημαντικά και σε βάθος χρόνου στην ελληνική οικονομία, μέσω τοπικής συντήρησης και των δικών τους πλοίων του τύπου, αλλά και άλλων (π.χ. Arleigh Burke Flight III). Κάτι ανάλογο δηλαδή, με αυτό που έκαναν τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 οι Ισπανοί, επιλέγοντας την τοπική κατασκευή των φρεγατών Santa Maria (ουσιαστικά O.H.Perry) και των F-100 με πολλά αμερικανικά συστήματα. Έκτοτε εισπράττουν, καθώς προσφέρουν υπηρεσίες επισκευών και συντήρησης στα πλοία του Αμερικανικού Ναυτικού.
Επίσης, στις αρχικές συζητήσεις υπάρχει πρόταση από πλευράς Fincantieri Marinette Marine, να ναυπηγούνται στην Ελλάδα όσες Constellation παραγγελθούν από άλλους πελάτες. Με λίγα λόγια, η συγκεκριμένη επιλογή μπορεί να έχει σημαντική προστιθέμενη αξία για πολλά χρόνια για εμάς, και με μεταφορά τεχνογνωσίας.
Σε σύγκριση, η γαλλική πλευρά, δεν έχει δώσει παρά κυριολεκτικά “ψίχουλα” σε ελληνική προστιθέμενη αξία στην Ελλάδα, παρά την απόδειξη πως στη χώρα υπάρχουν ναυπηγεία που μπορούν να κατασκευάσουν τις “Κίμων”. Κάτι λογικό, καθώς το γαλλικό (κρατικό) ναυπηγείο έχει βασικό στόχο τη διατήρηση των θέσεων εργασίας. Οι Αμερικανοί από την άλλη μεριά, έχουν πρόβλημα με την έλλειψη ναυπηγικών κλινών για κατασκευή πλοίων, πόσω μάλλον για συντήρηση των υπαρχόντων.
Και πάλι, που θα βρούμε τόσα δις;
Καταρχάς, θα πρέπει να τονίσουμε πως το κόστος των Constellation -εφόσον αποφασιστεί ένα τέτοιο πρόγραμμα- θα πληρωθεί σε βάθος κάπου 20 ετών μετά το 2030, καθώς τόσο θα “απλωθούν” οι παραγγελίες και κατασκευές των πλοίων του ΠΝ. Για παράδειγμα όταν χρειαστεί ελληνικής κατασκευής Constellation να αντικαταστήσουν τις εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ200ΗΝ, τότε η πρώτη μιας τέτοιας παρτίδας, θα πρέπει να μπει σε υπηρεσία κάπου το 2040. Αν το ΠΝ έχει προχωρήσει και σε άλλες προμήθειες σκαφών (από τις πολλές άλλες ανάγκες του, πέρα από μεγάλα σκάφη επιφανείας), τότε θα έχει ενεργό ναυπηγικό πρόγραμμα που θα μπορεί να τροφοδοτεί και τα δυο μεγάλα εγχώρια ναυπηγεία με παραγγελίες, για ακόμη περισσότερα έτη.
Κάτι άλλο που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι πως οι αμυντικές δαπάνες “περνούν” στο προϋπολογισμό, όχι όταν παραγγέλνεται ένα οπλικό σύστημα, ούτε όταν πληρώνεται, αλλά όταν παραλαμβάνεται. Έτσι, μπορεί να έχουμε πληρώσει ίσως και το 80% της παραγγελίας των 3 “Κίμων”, αλλά τα χρήματα θα εγγραφούν ως “χρέος” όταν τις παραλάβουμε. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τις Constellation αλλά και για άλλες ακριβά εξοπλιστικά προγράμματα.
Επίσης, οι Constellation προβλέπεται πως θα αγοραστούν με πρόγραμμα FMS, που επιτρέπουν αποπληρωμή με την πρόοδο των εργασιών. Οπότε και λογιστικά και με χρήση των εργαλείων χρηματοδότησης που παρέχουν οι ΗΠΑ, η εκτίμηση εντός ΠΝ είναι πως μπορούμε να “αντέξουμε” την αγορά 7 τέτοιων μεγάλων σκαφών σε βάθος χρόνου. Και όπως εξηγήσαμε και πιο πάνω:
- Η προμήθεια αναμένεται να έχει αξιόλογη ελληνική προστιθέμενη αξία, είτε ως κατασκευή είτε ως μετέπειτα υπηρεσίες, με αποτέλεσμα το Ελληνικό κράτος να εισπράττει μέσω φόρων και ασφαλιστικών εισφορών.
- Δεν θα απαιτηθούν μεγάλες προκαταβολές.
- Θα κερδίσει πολύτιμη τεχνογνωσία η εγχώρια ναυπηγική και αμυντική βιομηχανία, κάτι που μπορεί να έχει πολλαπλασιαστική θετική επίδραση.
- Το ΠΝ θα έχει μεγάλα περιθώρια ευελιξίας και ανεξαρτησίας στην εξέλιξη και συντήρηση των πλοίων, όπως και στην αναβάθμισή τους, μιας και θα έχει συμμετοχή στη σχεδίαση και τοπική κατασκευή.
Τα παραπάνω από το ρεπορτάζ μας, πιστεύουμε πως παρουσιάζουν με αρκετή σαφήνεια, ποιές είναι οι τρέχουσες ελληνικές εκτιμήσεις για να επιδιώκεται ένα -σίγουρα πρωτοφανές σε μέγεθος- πρόγραμμα “εγχώριων Constellation”. Παρά τα πολλά σημεία που θέλουν διευκρίνιση ακόμη όπως και τους προβληματισμούς εξέλιξης του σχεδίου από αμερικανικής πλευράς. Με έμφαση στο ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα καλύψει ανάγκες του δικού μας Πολεμικού Ναυτικού σε βάθος χρόνου, με ένα αξιόλογο σκάφος υψηλών δυνατοτήτων και με μεγάλα περιθώρια εξέλιξης, ενώ θα καταφέρει να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της εγχώριας βιομηχανίας.
