Οι φρεγάτες κλάσης Constellation σε αμερικανική παραγωγή ίσως και να «βλέπουν» φως στον ορίζοντα μετά τα προβλήματα που κορυφώθηκαν και τον Μάιο του 2024 σταμάτησαν πρακτικά τις εξελίξεις, κυρίως την απόφαση για έναρξη πλήρους ναυπηγικού προγράμματος, έναντι των παραγγελιών που έχει ήδη κάνει το Αμερικανικό Ναυτικό.
Με δεδομένη την -κατ’ αρχήν- ελληνική απόφαση να αποκτήσει φρεγάτες της κλάσης μέσα στη δεκαετία του 2030, οι πρόσφατες σχετικές δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων έχουν άμεσο ενδιαφέρον.
Να θυμίσουμε ότι τον περασμένο Μάιο το υφυπουργείο Ναυτικών του Πενταγώνου, μετά από μια περίοδο αξιολόγησης, διαπίστωσε ότι η σχεδίαση που έχει υιοθετηθεί και είναι βάση του πρώτου πλοίου, το οποίο ήδη ναυπηγείται (από τον Απρίλιο του 2024), ήταν -επιεικώς- ατελής, ή (επί το θετικότερο) ολοκληρωμένη κατά το 85%.
Ο πολιτικός προϊστάμενος του US Navy, ο υφυπουργός Ναυτικών είχε δώσει τότε προθεσμία για την ολοκλήρωση της σχεδίασης, πριν εγκρίνει τη συνέχιση του ναυπηγικού προγράμματος και κυρίως πριν αποφασιστεί έναρξη κατασκευής και νέων μονάδων.
Το παράδοξο που δημιουργήθηκε με την κλάση Constellation είναι ότι το Αμερικανικό Ναυτικό (με βάση τις χρηματοδοτήσεις που έχει εξασφαλίσει μέσω των διαδοχικών προϋπολογισμών τα τελευταία τέσσερα χρόνια), έχει παραγγείλει μέχρι τώρα έξι συνολικά φρεγάτες, συμπεριλαμβανομένης και της πρώτης (Constellation FFG-62), η κατασκευή της οποίας βρίσκεται σε εξέλιξη στα ναυπηγεία της Fincantieri Marinette Marine.
Υπό το καθεστώς όμως που βρίσκεται πλέον το πρόγραμμα, επί προθεσμία ικανοποίησης των όρων του Πενταγώνου, τα συμβόλαια μετά την πρώτη φρεγάτα έχουν παγώσει, ενώ και η κατασκευή της FFG-62 γίνεται με υποτυπώδεις ρυθμούς.
Σύμφωνα με ανακοίνωση όμως του υφυπουργείου Ναυτικών την προηγούμενη εβδομάδα, «η σχεδίαση της Constellation θα είναι αρκετά ώριμη», δηλαδή θα έχει… ολοκληρωθεί μέχρι τον επόμενο Μάιο, που είναι και καταληκτική ημερομηνία της προθεσμίας που είχε τεθεί, «ώστε να ξεκινήσουν νέες ναυπηγήσεις με ταυτόχρονη κατασκευή περισσότερων πλοίων».
Ενώ όμως το US Navy “αναζητά” ακόμη τους λόγους που έφτασε στην κατάσταση να ναυπηγεί μια ημιτελή σχεδίαση, το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι οι καθυστερήσεις του προγράμματος ίσως φτάνουν πλέον και τα τρία χρόνια. Αυτές βέβαια θα αφορούν -όπως ελπίζεται- μόνο το πρώτο πλοίο με τα υπόλοιπα να «εξαφανίσουν» την χρονική υστέρηση μέσα σε σύντομο διάστημα.
Το πως οδηγήθηκαν τα πράγματα με τις φρεγάτες Constellation στο σημείο που έφτασαν τον Μάιο του 2024 είναι κάτι που δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό από τα εμπλεκόμενα μέρη, αν και προφανώς κανένα δεν αποκαλύπτει δημοσίως τις θέσεις του, που ίσως επισείουν και ευθύνες.
Σε πρόσφατες δηλώσεις της η διοίκηση της Fincantieri Marinette Marine παραδέχθηκε ότι είχε υποτιμήσει το μέγεθος και τη δυσκολία της μετατροπής της αρχικής ιταλογαλλικής σχεδίασης της FREMM στην Constellation του US Navy, που όμως από την πλευρά του ήταν και αυτό ασαφές σε κάποιες (έως πολλές) πτυχές του πλοίου που επεδίωκε.
Όπως επισημαίνουν πολλοί, αυτό οδήγησε σε μια κατάσταση «ασυνεννοησίας» που απλά συνεχιζόταν λόγω της δυναμικής που είχε αποκτήσει. Πιο συγκεκριμένα η Fincantieri Marinette Marine, από τη σκοπιά του κατασκευαστή που είχε γνώση της FREMM, ξεκίνησε να χτίζει την πρώτη φρεγάτα με μια σχεδίαση που θεωρούσε «λειτουργική» (functional design) αλλά όχι ολοκληρωμένη και θεωρούσε ότι αυτό θα γινόταν στην πρόοδο του προγράμματος. Από την πλευρά του το US Navy γνώριζε ότι η λεπτομερής σχεδίαση (detailed design) της Constellation, στη μετατροπή της από FREMM δεν ήταν ολοκληρωμένη, αφού εκκρεμούσαν αρκετές αποφάσεις επιλογής συστημάτων ή διαμόρφωσης. Aλλά και αυτό πίστευε ότι η διαδικασία ήταν ασφαλής και δεν θα δημιουργούσε ανυπέρβλητα προβλήματα.
Προφανώς το Πεντάγωνο αλλά και το αμερικανικό ελεγκτικό συνέδριο (GAO, General Accounting Office) είχαν διαφορετική γνώμη και αμφότερα παρενέβησαν αποφασιστικά.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί όμως ότι οι καθυστερήσεις δεν προέρχονται μόνο από την «ανωριμότητα» της σχεδίασης και το ότι το γεγονός αυτό προκάλεσε, αλλά και από πολύ σοβαρά προβλήματα εξεύρεσης ειδικευμένου προσωπικού, που αντιμετωπίζει η ναυπηγική βιομηχανία μέσα στην τελευταία δεκαετία.
Πολλοί παρατηρητές του χώρου μάλιστα υποστηρίζουν ότι αυτά θα γίνουν και οξύτερα πριν η κατάσταση εξομαλυνθεί προς το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Έτσι κάποιες από τις ελπίδες για ανάκτηση του χαμένου χρόνου ίσως διαψευστούν.
Εάν όμως τα πράγματα πάνε καλά και ξεκινήσει πλήρως το ναυπηγικό πρόγραμμα, τότε το Πεντάγωνο θα πρέπει να αναζητήσει και άλλο ναυπηγείο προκειμένου να ικανοποιήσει τις συνολικές ανάγκες του που ίσως φτάσουν και τις 50 μονάδες, αν και οι 30 τελευταίες ίσως να αφορούν μια διαφοροποιημένη κλάση φρεγατών.
Η Fincantieri Marinette Marine έχει εξ’ αρχής κάνει γνωστό ότι η ναυπήγηση στις εγκαταστάσεις της στο Γουαϊσκόνσιν δεν μπορούν να αποδώσουν πάνω από δυο πλοία ετησίως (κάτι που επίσης πρέπει να έχουμε υπόψη μας για τους όποιους ελληνικούς σχεδιασμούς και τα χρονοδιαγράμματα που θα προκύψουν).
Υπό αυτό το πρίσμα το Πεντάγωνο έχει ήδη από τις 15 Νοεμβρίου εκδώσει ανοικτή πρόσκληση για επίδειξη ενδιαφέροντος για ένα ναυπηγικό πρόγραμμα, που με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις θα έχει διάρκεια 30 χρόνων.
Απαντήσεις αναμένονται από ναυπηγεία όπως τα Austal USA, Bollinger, Ingalls Shipbuilding, Bath Iron Works κ.ά, χωρίς να αποκλείεται και η σύμπραξη κάποιων εκ’ αυτών σε κοινά σχήματα. Σύμφωνα με το υφυπουργείο Ναυτικών η επιλογή ενός δεύτερου ναυπηγείου θα μπορούσε να γίνει το 2027.
Για να επιστρέψουμε όμως στα δικά μας, η απόφαση της κυβέρνησης για εμπλοκή στο πρόγραμμα Constellation φαίνεται να εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και μετά τον σιωπηλό ετεροχρονισμό όλων των ναυπηγικών προγραμμάτων του ΠΝ, όπως γίνεται φανερό από όλες τις πρόσφατες δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου εθνικής Άμυνας και του ΠΝ.
Άρα οι παραπάνω εξελίξεις στο πρόγραμμα των Constellation και άλλες που πρόκειται να ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες είναι άκρως σημαντικές για τις ελληνικές αποφάσεις, αν και η κατάσταση στο πρόγραμμα του US Navy θα έχει ξεκαθαρίσει έως ότου χρειαστεί να παρθούν αυτές. Σχετίζονται όμως άμεσα με την εμπλοκή του ελληνικού ναυπηγείου που θα αναλάβει τον ρόλο του αναδόχου και φυσικά με το χρονοδιάγραμμα των επενδύσεων που θα απαιτηθούν.
