Καθώς υπάρχουν πολλοί αναγνώστες μας που δεν έχουν μια πλήρη εικόνα του τι έχει συμβεί με τον εκσυγχρονισμό των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ, παρότι και εμείς έχουμε εξαντληθεί να γράφουμε για αυτό το θέμα, παρακολουθώντας όλα τα “σκαμπανεβάσματα” του εδώ και μια διετία τουλάχιστον, θα κάνουμε μια μικρή ιστορική ανάλυση έως και σήμερα, που αξίζει κανείς να την παρακολουθήσει.
Έτσι η Ελλάδα παρήγγειλε 4 φρεγάτες κλάσης ΜΕΚΟ200ΗΝ το 1988, που εντάχθηκαν σταδιακά στον Στόλο από το 1992 μέχρι το 1998. Η πρώτη εξ αυτών κατασκευάστηκε στις εγκαταστάσεις της -τότε- Blohm+Voss στο Αμβούργο της Γερμανίας, ενώ οι υπόλοιπες τρεις ναυπηγήθηκαν στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Τα πλοία αποτέλεσαν από τότε, αλλά και παραμένουν, τη ραχοκοκαλιά του Στόλου επιφανείας αφού οι υπόλοιπες φρεγάτες τύπου S, έχουν μέσο όρο ηλικίας άνω των 45 ετών. Με οπλισμό που περιλαμβάνει κατευθυνόμενα βλήματα επιφανείας-επιφανείας (8 RGM-84C Harpoon) και επιφανείας-αέρος (16 x ESSM Block 1), ένα κύριο πυροβόλο 5 ιντσών, ανθυποβρυχιακές τορπίλες (τουλάχιστον 6 x Mk46), και δύο συστήματα εγγύς προστασίας (Close in Weapon System) Phalanx Block 1A.
Όχι, 4η FDI δεν «θυσίασε» τον εκσυγχρονισμό των MEKO 200HN, έβαλε όμως τον πήχη χαμηλά
Τα σκάφη είναι εξοπλισμένα με πλήρη σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου, ενώ ήταν τα πρώτα πλοία του ΠΝ που έφεραν sonar τρόπιδας αλλά και μεταβλητού βάθους. Επιπροσθέτως έχουν μόνιμο οργανικό ελικόπτερο Sikorsky Aegean Hawk S-70 (προφανώς μπορεί να εξυπηρετήσουν και τα νεοαποκτηθέντα MH-60R), οπότε εκμεταλλεύονται πλήρως τους αισθητήρες και τα όπλα του, αυξάνοντας έτσι τη δύναμη ισχύος τους.
Το Πoλεμικό Ναυτικό, υγιώς σκεπτόμενο, άρχισε να συζητά για τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής τους (ΕΜΖ) από το μακρινό 2008. Όταν δηλαδή το ΣΑΛΑΜΙΣ ήταν ήδη 10 έτη σε υπηρεσία, και το ΥΔΡΑ 16. Δυστυχώς λόγω κυρίως της οικονομικής κρίσης ο ΕΜΖ δεν έγινε τότε, ενώ το 2015 τα όποια διαθέσιμα κονδύλια πήγαν στον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας, Ρ-3Β, που όλοι ξέρουμε πως έχει βαλτώσει.
Το 2020 και στα πλαίσια του εξοπλιστικού προγράμματος για το ΠΝ, που εξαγγέλθηκε από τον Πρωθυπουργό στη ΔΕΘ της χρονιάς εκείνης, άρχισαν πάλι οι διεργασίες για αυτές τις 4 φρεγάτες. Αρχικά όμως το ΠΝ, για τους δικούς του λόγους (που δεν τους ξέρουμε), απέκλεισε δυο ξένους ομίλους που είχαν εμπειρία σε εκσυγχρονισμούς ΜΕΚΟ200. Μάλιστα το ΠΝ, κάποια στιγμή προώθησε την απόσυρση ενός ή δυο πλοίων για “κανιβαλισμό” των συστημάτων τους, ώστε να διατηρηθούν τα δύο νεότερα.
Τελικά από το 2021 επικράτησε η άποψη να παραμείνουν και οι 4 ΜΕΚΟ σε υπηρεσία. Ήταν η περίοδος που το ΠΝ σκέφτηκε να μιλήσει με τους 2 αρχικούς κατασκευαστές, τη γερμανική TKMS και τη Thales Netherlands. Οι δυο φυσικά και άρπαξαν την ευκαιρία και είχαμε την υποβολή προσφοράς ROM (Rough Order Magnitude, αρχική εκτίμηση κόστους) που έφθανε στα 605 εκατ. ευρώ, το Νοέμβριο του 2022, για όσα τους είχε ζητήσει το ΠΝ.
Έφθασε στην Αίγυπτο η δεύτερη φρεγάτα MEKO A200 – σε ένα παροξυσμό ναυτικών εξοπλισμών
Η επόμενη εξέλιξη είναι το Μάιο του 2023, όταν το ΚΥΣΕΑ αναθέτει το έργο στους 2 κατασκευαστές. Από τότε, δεν έχουμε δει κάποιο επόμενο βήμα για την υπογραφή σύμβασης, παρότι το ΠΝ και οι δύο εταιρείες έχουν δουλέψει πολύ σκληρά για την επίτευξη μας συμφωνίας. Και πλέον (μετά τις όποιες ευθύνες και των εταιρειών για κάποιες καθυστερήσεις), μπορούμε να ισχυριστούμε πως με ευθύνη της ελληνικής πλευράς μπήκαν όροι οι οποίοι ουσιαστικά οδηγούν τις διαπραγματεύσεις σε αποτυχία. Οι κύριοι όροι που δημιουργούν αυτή τη διάσταση απόψεων είναι:
- Αρχικά η δική μας απαίτηση για “unlimited liabilities”, δηλαδή για ανάληψη ευθυνών από πλευράς αναδόχων χώρις κάποιο άνω όριο, οπότε θεωρητικά θα μπορούσαν να ξεπεράσουν και το ύψος όλου του συμβολαίου. Κάτι τέτοιο είναι πρωτοφανές, και ουσιαστικά αδύνατον να γίνει αποδεκτό από καμία εταιρεία στον πλανήτη.
- Επίσης, ενώ το ίδιο το σχέδιο ζητά ολοκλήρωση του προγράμματος εντός 7 ετών (84 μήνες), στους όρους δεν δίνεται η δυνατότητα για αναπροσαρμογή τιμής. Πρέπει να σημειωθεί πως το χρονοδιάγραμμα δεν “απλώνεται” σε 7 έτη λόγω αδυναμίας των αναδόχων να το ολοκληρώσουν νωρίτερα, αλλά κατόπιν αίτησης του ΠΝ, που δεν μπορεί να αποχωριστεί περισσότερα από ένα πλοίο της κλάσης, τη φορά. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα “απαγορεύει” στις δύο εταιρείες να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό ή άλλα έκτακτα έξοδα, που μπορεί να εμφανιστούν σε τόσο μεγάλο χρόνο εργασιών.
Να επισημάνουμε ότι όλες οι εξοπλιστικές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί από το 2019 έως σήμερα (Rafale, FDI, Κέντρο Εκπαίδευσης Καλαμάτας, SPIKE NLOS) δεν έχουν τους δύο παραπάνω όρους. Η αλήθεια είναι πως στις διακρατικές συμβάσεις αυτός ο όρος δεν υπάρχει, αλλά είναι έμμεσα ενσωματωμένος στην τελική τιμή. Το ερώτημα είναι ποιοι τους έβαλαν -και γιατί- ως προϋποθέσεις για τις ΜΕΚΟ, αφού γνωρίζουν ότι οδηγούν στη αδυναμία σύναψης σύμβασης.
Παρόλα τα παραπάνω το ΠΝ και η κοινοπραξία των 2 εταιρειών, συνέχισαν τις διαπραγματεύσεις. Αν και το συνολικό κόστος είχε κυριολεκτικά ξεφύγει (με νέες απαιτήσεις να εμφανίζονται), βρέθηκε λύση, με τη δρομολόγηση του εκσυγχρονισμού του πυροβόλου και των CIWS ως ξεχωριστά προγράμματα. Έτσι οδηγηθήκαμε το Μάιο του 2024 σε μία αποδεκτή λύση, όπου το ΠΝ θα μπορούσε να επιλέξει από 3 διαφορετικές διαμορφώσεις, με τιμές που ξεκινούσαν από τα 650 εκατ., ανέβαιναν στα 750, με την καλύτερη να κοστίζει 850 εκατ. Ουσιαστικά το κόστος κλιμακωνόταν ανάλογα με τα συστήματα που θα επέλεγε το Ναυτικό να αναβαθμίσει. Στη σύσκεψη δε του Μαΐου του 2023, παρουσία του γενικού γραμματέα του ΥΕΘΑ, του ΑΓΕΝ, του διευθυντή της ΔΕΞ, της ΓΔΑΕΕ και της κοινοπραξίας, η ελληνική πλευρά ζήτησε τη διενέργεια τελικών διαπραγματεύσεων εντός του καλοκαιριού, ώστε να υπογραφεί η σύμβαση κάπου στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2024.
Οι σχετικές διαπραγματεύσεις διεξάγονταν έως τις αρχές Ιουλίου. Τότε, όπως έχουμε γράψει, και κυριολεκτικά με εντολή άνωθεν, διεκόπησαν, προκειμένου “o επιχειρησιακός φορέας (το ΠΝ δηλαδή) να αξιολογήσει τεχνικά και επιχειρησιακά τις υποβληθείσες προτάσεις”. Στο επόμενο διάστημα ανεπίσημα και μέσω δημοσιευμάτων άρχισαν να διαρρέουν «λύσεις», όπου καταλαβαίναμε πως το πρόγραμμα οδηγείται είτε σε πλήρη ακύρωση, είτε σε υποβάθμιση του.
ΕΚΤΑΚΤΟ: Παγώνει -ξανά- ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ;
Με αυτά, η προσφορά της κοινοπραξίας που περιγράψαμε παραπάνω, έληξε στο τέλος Σεπτεμβρίου. Πάντως η κοινοπραξία ως τελευταία προσπάθεια επίλυσης, προτείνει έως και ολοκλήρωση εντός 5,5 ετών και με προϋπολογισμό στα κάπου 600 εκατ. ευρώ. Είναι χρήσιμο να καταγραφεί ότι ενώ αυτή η προτεινόμενη λύση, ικανοποιεί σε αρκετό βαθμό τις τεχνικές απαιτήσεις του ΠΝ, είναι εντός αρχικής εκτίμησης προϋπολογισμού και μπορει να ολοκληρωθεί σε συντομότερο χρόνο από το ζητούμενο στην απόφαση του ΚΥΣΕΑ του 2023, χρειάζεται και εδώ νομοθετική λύση για το θέμα του unlimited liability. Κάτι τέτοιο έχει γίνει για τις αγορές από τη Γαλλία.
Νέο πλαφόν -χαμηλότερης- τιμής
Ως τελευταία εξέλιξη είναι η πληροφορία ότι ζητήθηκε από την TKMS, μετά από τόσο καιρό διαπραγματεύσεων, να προτείνει τι εργασίες μπορεί να γίνουν στα σκάφη για ένα κονδύλι κάτω των 200 εκατ. ευρώ! Οπότε από τα παραπάνω είναι προφανές ότι με ελληνική ευθύνη το πρόγραμμα είναι ένα βήμα πριν ναυαγήσει, και για αυτό επανερχόμαστε και εμείς.
Αν λοιπόν ο εκσυγχρονισμός των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ “βουλιάξει”, το ΠΝ θα παρακολουθεί σε λίγα χρόνια να εκφυλίζονται σταδιακά 4 πλοία, σήμερα ετοιμοπόλεμα, ώριμα, με εκπαιδευμένο προσωπικό, που μας βγάζουν ασπροπρόσωπους τόσο στις εθνικές όσο και στις διεθνείς αποστολές. Και αυτό γιατί θα “τσιγκουνευτούμε” να δώσουμε το απαραίτητο κονδύλι ώστε να τις κρατήσουμε στην πρώτη γραμμή για τα επόμενα περίπου 20 χρόνια.
Διαχρονικά όλες οι ηγεσίες του Κλάδου και ειδικά οι τρεις τελευταίοι Αρχηγοί, οι Ναύαρχοι Στ. Πετράκης, Ι. Δρυμούσης και ο νυν Δ.Ε. Κατάρας, συμφωνούν πως βασική προτεραιότητα για το ΠΝ είναι ο πλήρης ΕΜΖ και των 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ για τη διατήρηση ισχύος του ΠΝ. Τώρα αν έχει αποφασιστεί (από ποιούς και πότε;) o “μη εκσυγχρονισμός” των ΜΕΚΟ, άρα θα έχουμε για μια μεγάλη χρονικά περίοδο στόλο μεγάλων σκαφών επιφανείας με μόλις 4 αξιόλογες φρεγάτες (τις FDI-HN), ας δηλωθεί αυτό και να πάμε “πάσο”. Αναλαμβάνοντας όμως οι αποφασίζοντες τη σχετική ευθύνη και δημόσια.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Έτσι θα είναι οι εκσυγχρονισμένες φρεγάτες MEKO200HN
