Υψηλής επένδυσης είναι κάθε αγορά σύγχρονου συμβατικού υποβρυχίου, μεσαίου μεγέθους, και όσο περνάνε τα χρόνια, μάλλον θα γίνεται και ακριβότερη. Και αυτό αναζητούμε να διαπιστώσουμε, καθώς σε πρόσφατη συνέντευξη του υπουργού Άμυνας Ν. Δένδια, ακούστηκε -έστω και αργοπορημένα για το Πολεμικό Ναυτικό- αναφορά σε προμήθεια νέων υποβρυχίων. Ένδεικτικά λοιπόν για το που φθάνει το κόστος, ας δούμε μερικά πρόσφατα παραδείγματα από τη διεθνή αγορά, όπου στις τιμές που αναφέρονται δεν περιλαμβάνεται φόρτος όπλων:
Ξεκινάμε από το 2021, όπου Γερμανία και Νορβηγία παρήγγειλαν από κοινού 6 υποβρύχια Type 212CD, εκτοπίσματος 2.500 τόνων (2.800 σε κατάδυση), από τη γερμανική TKMS, για 5,5 δις ευρώ (δηλαδή κάπου 900 εκατ. το ένα), με τις παραδόσεις να ξεκινούν το 2029. Από την παραγγελία, η Γερμανία θα πάρει 2 υποβρύχια και τα υπόλοιπα η Νορβηγία. Τα συγκεκριμένα είναι η τελευταία εκδοχή της οικογένειας Type 209/214/212/218 του γερμανικού ναυπηγείου, μια από τις πιο επιτυχημένες διεθνώς, από όπου η Ελλάδα έχει προμηθευθεί και όλο το σημερινό στόλο της.
Αλλάζοντας χώρα, το πιο πρόσφατο ποσό που έχει ακουστεί, χωρίς όμως να επικυρωθεί, (αναμένουμε την έγκριση της παραγγελίας από το Ολλανδικό Κοινοβούλιο), είναι αυτή των γαλλικής σχεδίασης της Naval Group, Barracuda Blacksword, των 3.000+ τόνων, για το Ολλανδικό Ναυτικό. Όπου για 4 σκάφη, με κατασκευή στην Ολλανδία, έχει αναφερθεί τιμή 5,4 δις ευρώ, δηλαδή 1,35 δις το ένα.
Naval Group: Ψάχνει σε όλο τον κόσμο κι άλλες παραγγελίες για τα υποβρύχιά της
Το Ιταλικό Ναυτικό με τη σειρά του, έχει παραγγείλει ήδη δύο σκάφη U212 NFS, των 1.600 τόνων (2.000 σε κατάδυση), το οποίο είναι ένα “ιταλοποιημένο” σχέδιο του αρχικού γερμανικού Type 212Α, με πολλές αλλαγές και τελευταία προσθήκη τις μπαταρίες λιθίου. Εδώ το κόστος εκτιμάται στα 1,35 δις ευρώ και για τα δύο (υπάρχει πρόθεση για παραγγελία ακόμη 2), οπότε έχουμε κάπου 700 εκατ. ευρώ το σκάφος, με κατασκευή της Fincantieri. Και πάλι όμως, είναι εκτίμηση μας πως για εξαγωγή το ίδιο σχέδιο θα ανέβει σε κόστος, μαζί με τις όποιες τρέχουσες επιβαρύνσεις.
Πιο μακριά γεωγραφικά, η νέα ιαπωνική κλάση Taigei, των 3.000 τόνων εκτοπίσματος, εμφανίζεται φθηνότερη με περίπου 650 εκατ. δολάρια το σκάφος, αλλά αυτό δεν είναι το τέλικο ποσό στο ιδιαίτερο ιαπωνικό σύστημα αμυντικών προμηθειών από εγχώριες εταιρείες. Καθώς δεν περιλαμβάνεται ο επιμερισμός του κόστους ανάπτυξης, που έχει ήδη πληρωθεί από το κράτος, ενώ τα πλοία, κατασκευής Mitsubishi Heavy Industries και Kawasaki Heavy Industries, συμπληρώνονται σε εξοπλισμό, με κάποια περαιτέρω συμβόλαια. Οπότε και εδώ κάνουμε την υπόθεση πως σε εξαγωγική μορφή το Taigei θα “ανέβει” αρκετά σε τιμή από ότι το αγοράζει το Ναυτικό της χώρας. Στην Ιαπωνία πάντως έχουν πέσει στο νερό 4 σκάφη, με τα 3 πρώτα να έχουν αναλάβει και υπηρεσία, ενώ κατασκευάζεται ακόμη ένα.
Στη Βραζιλία τώρα, όπου κατασκευάζονται τοπικά, υποβρύχια κλάσης Scorpene, σε εκδοχή 1.900 τόνων, πάνω σε σχέδιο της γαλλικής Naval Group (φέτος έπεσε στο νερό το 3ο της κλάσης, το Tonelero), υπήρξε σχετική στρατηγική συμφωνία με τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση το 2008, ύψους 40 δις ρεάλ, δηλαδή σε σημερινές τιμές, 7,1 δις ευρώ. Αλλά σε αυτή τη συμφωνία περιλαμβάνεται η κατασκευή 4 Scorpene και ενός πυρηνοκίνητου υποβρυχίου, του μελλοντικού Alvaro Alberto των 6.000 τόνων. Οπότε εκτιμάται πως τα συμβατικά Scorpene κοστίζουν 1 δις ευρώ το ένα, με ναυπήγηση στην νοτιοαμερικάνικη χώρα.
Μια άλλη εκδοχή που μπορεί να ενδιαφέρει την Ελλάδα είναι το σχέδιο των σουηδικών A26 της Saab-Kockums. Πάντως τα δύο που ήδη κατασκευάζονται για το Σουηδικό Ναυτικό έχουν εμφανίσει διαδοχικές υπερβάσεις κόστους, μαζί με πολλές καθυστερήσεις, και εκτιμάται πως έχουν ξεπεράσει τα 700 εκατ. ευρώ το ένα, χωρίς αυτό να είναι το τελικό νούμερο. Ενδιαφέρον πάντως είναι πως μια εκδοχή των A26 σε εκδοχή 2.900 τόνων, που προτάθηκε στην Ολλανδία σε συνεργασία με το εκεί ναυπηγείο της Damen, ήταν ακριβότερο από την προσφορά των γαλλικών Barracuda, και μάλιστα ως “πακέτο” 4 υποβρυχίων κόστιζε 1,5 δις περισσότερο! Δηλαδή αν ισχύει ότι η γαλλική προσφορά ήταν στα 5,4 δις ευρώ, τότε το σουηδικό σχέδιο, έφθανε τα 6,9 δις, δηλαδή 1,7 δις το ένα;
Από τα παραπάνω παραδείγματα, καταλήγουμε πως ένα σύγχρονο υποβρύχιο, δυτικής σχέδιασης, τάξης περίπου 1.600-2.000 τόνων, όπως τα Scorpene, A26, U212 NFS, έχει τιμή περίπου στο 1 δις ευρώ, ενώ για μεγαλύτερα τονάζ, ανεβαίνει σημαντικά η “ετικέτα”.
Τι είναι αυτό στην προπέλα των νέων τουρκικών υποβρυχίων Type 214;
Η ελληνική απαίτηση
Ποιες είναι τώρα οι ανάγκες του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού; Αυτή την περίοδο βαδίζουμε σταδιακά προς ένα στόλο 4+1 σκαφών, δηλαδή των πιο νέων Type 214 (σύνολο 4 πλοία) σύν το ένα και μοναδικό αναβαθμισμένο Type 209, το “Ωκεανός”, που του προστέθηκε σύστημα αναερόβιας πρόωσης. Παραμένουν σε υπηρεσία ακόμη 5 παλαιά υποβρύχια Type 209, που μετράνε 4-5 δεκαετίες όλα, οπότε είναι αναμενόμενη η απόσυρση τους μέχρι το 2030.
Από την άλλη, η Τουρκία ρίχνει στο νερό σταδιακά τα δικά της 6 Type 214 (πιο εξελιγμένα από τα δικά μας, με μεγαλύτερο εκτόπισμα, και με πολλά τουρκικά συστήματα), έχει ξεκινήσει την αναβάθμιση των 4 παλαιότερων υποβρυχίων κλάσης Preveze, Type 209/1400, ενώ ανήγγειλε και την αναβάθμιση των επόμενων 4, Type 209/1400, κλάσης Gur. Έτσι στοχεύει μεσοπρόθεσμα να έχει ένα στόλο 14 υποβρυχίων, 6 νεότευκτα και 8 αναβαθμισμένα. Άρα μπροστά στα 5 ελληνικά, θα έχει περίπου μια αναλογία υπέρ της, 3 προς 1, και με ποιοτική υπεροχή, λόγω νεότερης κατασκευής και εκτεταμένης αναβάθμισης. Περαιτέρω, σχεδιάζει και “εθνικό υποβρύχιο”, χωρίς πολλές λεπτομέρεις να έχουν ανακοινωθεί, αλλά με πρόβλεψη εντός της επόμενης δεκαετίας να έχουν ξεκινήσει παραδόσεις.
Τουρκία: Αναβάθμιση για ακόμη 4 υποβρύχια Type 209 – ανοίγει χαοτικά η “ψαλίδα” με την Ελλάδα
Με βάση τα παραπάνω, η εκτίμηση μας είναι πως η Ελλάδα έχει ως ελάχιστη ανάγκη τα 4 υποβρύχια, με στόχο να συγκροτήσει στόλο στο τέλος της επόμενης δεκαετίας, 8 σκαφών (4 παλαιών, 4 νέων, με το “Ωκεανός” να αποσύρεται τότε) που και πάλι θα έχουμε αριθμητική υστέρηση. Να τονίσουμε εδώ το ήδη γνωστό, πως η παραγωγή υποβρυχίων είναι πολύχρονη λόγω ιδιαιτερότητας της κατασκευής, οπότε ο προγραμματισμός είναι αναγκαίος να γίνει πολύ νωρίς.
Συνολικά λοιπόν η χώρα μας, εφόσον κατευθυνθεί σε μεσαίου μεγέθους υποβρύχια, πρέπει να αναμένει μια δαπάνη -σε σημερινό κόστος– κάπου 4 δις ευρώ (με αυξητική τάση όμως). Αν όμως είναι πρόθεση μας να διεκδικήσουμε ΑΟΖ σε Ανατολική Μεσόγειο, να έχουμε σκάφη με μεγάλες δυναότητες παραμονής εν πλω, αν δηλαδή κρίνουμε πως έχουμε ανάγκη για ακόμη μεγαλύτερου τονάζ, τότε το κόστος θα ξεπεράσει, πάλι για 4 σκάφη, τα 5 δις.
Ανάγκη για νέα υποβρύχια για το Πολεμικό Ναυτικό, γαλλικά, γερμανικά, σουηδικά, οτιδήποτε!
Να τονίσουμε πως αν η χώρα μας προχωρήσει σε τέτοια -κρίσιμη όπως και πολλές άλλες- εξοπλιστική προμήθεια, είναι λογικό να ζητήσει κατασκευή τους στην Ελλάδα, όπου ανάλογο τόλμημα ολοκληρώθηκε παλαιότερα: όταν είχαμε κατασκευάσει τα 3 από τα 4 υποβρύχια Type 214 στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, στο τότε πρόγραμμα “Αρχιμήδης”.
Αν και το τελικό αποτέλεσμα των Type 214 ήταν επιτυχημένo, το όλο πρόγραμμα εμφάνισε μεγάλες καθυστερήσεις, τόσο λόγω τεχνικών προβλημάτων (η χώρα μας ως πρώτος πελάτης αυτής της τότε νέας κλάσης υποβρυχίων, επιβαρύνθηκε με την επίλυση των “παιδικών ασθενειών” τους), όσο και λόγω οικονομικών και διαχειριστικών ζητημάτων (με σκανδαλώδεις εξελίξεις που ακόμη δεν έχουν λήξει νομικά και απειλούν να επιβαρύνουν το ελληνικό Δημόσιο με μεγάλα ποσά), που αφήσαν τα εγχώριας κατασκευής υποβρύχια πολλά χρόνια στο “ντόκο” σε ημιτελή κατάσταση.
Έτσι είναι κρίσιμο, όχι μόνο να μην επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο, αλλά να έχει διασφαλιστεί πως υπάρχει κονδύλι, προγραμματισμός, και οργανωμένη υποδομή ναυπήγησης στη χώρα μας: που να μπορεί να αναλάβει τέτοιο έργο, όπως και τη γενική ευθύνη εκτέλεσης σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και κόστος. Ζητήματα δηλαδή λογικά σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, όχι όμως απαραίτητα και στη δική μας.
