Ο πορτογαλικός στόλος κατανικά τον ηνωμένο στόλο του Μαμελουκικού σουλτανάτου της Αιγύπτου, του σουλτανάτου της Γκουγιαράτ, του βασιλείου της Καλικούτας, που υποστηρίζονταν από τους Οθωμανούς, τους Ενετούς και τη δημοκρατία της Ραγκούσας. Είναι ο λεγόμενος “πόλεμος του πιπεριού” που έφερε τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις αντιμέτωπες στα πέρατα του κόσμου για τον έλεγχο του εμπορίου ενός μπαχαρικού.
Πώς έγινε αυτό; Στα μέσα του 15ου αιώνα, το πιο πολύτιμο αγαθό μεταξύ των γνωστών κόσμων ήταν τα μπαχαρικά. Με τα θαλάσσια ταξίδια να έχουν κυριαρχήσει, η συντήρηση των κρεάτων και ο εμπλουτισμός τους με μπαχαρικά της Ανατολής είχαν κάνει τα τελευταία το πιο ακριβό και περιζήτητο εμπόρευμα. Μεταξύ των Ινδιών, των Αράβων και Τούρκων μεταπωλητών, των Ενετών και Γενοβέζων εμπόρων και τελικά των διακινητών στα ευρωπαίκά τραπέζια, το κόστος μιας πρέζας πιπεριού αυξανόταν με γεωμετρική πρόοδο κάνοντας το πιο ακριβό κι από χρυσάφι. Χαρακτηριστικά, ένα πουγγί πιπέρι που πωλείτο στην Καλικούτα έναντι 4,64 δουκάτων έφτανε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου -πρωτεύουσα τότε της αγοράς μπαχαρικών- να πουλιέται 25 δουκάτα. Στη συνέχεια οι Βενετσιάνοι έμποροι το έφερναν στην Ευρώπη για 56 δουκάτα και τελικά έφτανε στην Πορτογαλία στα 80 δουκάτα.
Το 1498 ο Πορτογάλος εξευρενητής Βάσκο ντα Γκάμα έφτασε με τον στόλο του στην Καλικούτα ξεκινώντας από την Πορτογαλία μέσω περίπλου της Αφρικανικής ηπείρου, παρακάμπτοντας τις αγορές των Βενετσιάνων και Οθωμανών εμπόρων. Ο ντα Γκάμα δημιούργησε μια σειρά εμπορικών σταθμών στη διαδρομή και θεμελίωσε το “δεύτερο δρόμο”, κλείνοντας απευθείας συμφωνίες με τους παραγωγούς και σπάζοντας το μονοπώλιο, θέτοντας έτσι το πλουσιοπάροχο επάγγελμα μιας αλυσίδας εμπόρων σε κίνδυνο.
Η σύγκρουση δεν άργησε να έρθει. Ξεκινώντας από τους εμπόρους του Μαρακκάρ, στη νότια Ασία, οι Ινδοί τοπάρχες διέλυσαν τις πρώιμες πορτογαλικές εμπορικές συμφωνίες και έδιωξαν τους Πορτογάλους από τα ινδικά λιμάνια. Οι τελευταίοι αντέδρασαν πουλώντας τα μπαχαρικά που είχαν αγοράσει σε εξευτελιστικά μικρές τιμές καθιστώντας τα προϊόντα των Ινδο-Αραβο-Τούρκων και Ιταλών μη ανταγωνιστικά. Αυτό έσπρωξε τους εμπόρους στον πόλεμο. Ινδοί και Άραβες σύντομα έπεισαν τους ηγεμόνες τους να συγκροτήσουν στρατό και στόλο και να κινηθούν κατά των Πορτογάλων ξηλώνοντας το δίκτυο εμπορικών σταθμών που είχαν ιδρύσει. Μαζί τους συντάχθηκαν και οι Οθωμανοί και Βενετοί, που τα συμφέροντά τους ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με το εμπόριο μπαχαρικών.
Το 1505, μια αρμάδα Βενετών και Μαμελούκων έφτασε στην δυτική Ινδία, για να ενωθεί με τους συμμάχους τους κατά των Πορτογάλων. Μαζί τους βρίσκονταν Τούρκοι και Αιθίοπες μισθοφόροι αλλά και Έλληνες ναυτικοί, καθώς οι προηγούμενοι δεν είχαν πείρα στα ναυτικά πράγματα. Ο στόλος τέθηκε υπό την ηγεσία ενός Κούρδου ναυάρχου, του Αμίρ Χουσεΐν αλ Κουρντί, που δύο χρόνια μετά αφού σταμάτησε στη Γιέντα και στο Ορμούζ, έφτασε στο λιμάνι της Ντίου.
Το “πρώτο αίμα” χύθηκε την Άνοιξη του 1508 όταν οι ενωμένοι στόλοι Ινδών και Τουρκο-Μαμελούκων επιτέθηκαν κατά του πορτογαλικού στολίσκου και βύθισαν τη ναυαρχίδα τους αλλά αποκρούστηκαν με απώλειες από τα υπόλοιπα πλοία. Στη μάχη αυτή, όμως, σκοτώθηκε ο μοναχογιός του Πορτογάλου αντιβασιλέα των Ινδιών, ντον Φρανσίσκο ντε Αλμέιντα, που ορκίστηκε εκδίκηση. Μια διαμάχη με εμπορικά συμφέροντα μετατράπηκε ξαφνικά σε προσωπική βεντέτα. Αυτή τη φορά, οι Πορτογάλοι χτύπησαν πρώτοι. Τον Δεκέμβριο του 1508, ο πορτογαλικός στόλος αποτελούμενος από 9 νάβες, 6 καραβέλες, 2 γαλέρες και ένα μπριγκαντίνι απέπλευσε και σάρωσε τέσσερα λιμάνια σκοτώνοντας όλους τους κατοίκους, καίγοντας τα σπίτια και τα πλοία και σκοτώνοντας τα ζώα ακόμα και τα σκυλιά. Το μίσος των Πορτογάλων είχε ξεχειλίσει. Οι Ινδοί τρομοκρατήθηκαν και προσπάθησαν να κατευνάσουν τον ντε Αλμέιντα αλλά μάταια.
Στις 3 Φεβρουαρίου, ο μικρός στόλος των Πορτογάλων έφτασε στη Ντίου, ένα λιμάνι στην βόρειοδυτική Ινδία και στις 11 το πρωί άνοιξε πυρ κατά του πλήθους των μουσουλμανικών πλοιαρίων, που έδειχναν σαν νάνοι μπροστά στα ωκεανοπόρα πορτογαλικά. Τα μεγάλα πλοία των μουσουλμάνων είχαν παραταχθεί αμυντικά δίπλα στην ακτή αλλά ένα πλήθος πλοιαρίων που είχαν φτάσει πρόσφατα απειλούσε να πλευρίσει τα πορτογαλικά πλοία γέρνοντας τις ισορροπίες. Το πορτογαλικό Rei Grande εμβόλισε τη ναυαρχίδα του ναυάρχου αλ Κουρντί “αποκεφαλίζοντας” τον εχθρικό στόλο και αποκαθιστώντας την ισορροπία. Οι Πορτογάλοι πολεμούσαν συντεταγμένα και από σημείο ισχύος αλλά το πλήθος των εχθρών ήταν μεγάλο. Η ναυαρχίδα του ντε Αλμέιντα έφραξε μόνη της το στενό πέρασμα από όπου τα πλοιάρια θα εφορμούσαν, κάνοντας άσκηση σκοποβολής επάνω τους, άφησε ανενόχλητα τα άλλα πορτογαλικά πλοία να καταστείλουν τη στατική αντίσταση των εχθρών.
Η νίκη των Πορτογάλων, που αναζητούσαν τρόπους να παρακάμψουν τη Μέση Ανατολή για να επανακτήσουν επαφή με το δρόμο του Μεταξιού και τις αγορές της Ανατολής, υπήρξε καταλυτική. Τα σημαντικότερα πλοία των μουσουλμάνων καταστράφηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και στάλθηκαν στη Λισαβόνα. Για να εκδικηθεί το θάνατο του γιού του, ο ντε Αλμέιντα διέταξε την εκτέλεση όλων των αιχμαλώτων που κρεμάστηκαν από τα κατάρτια, κάηκαν ζωντανοί ή διαμελίστηκαν με το πυροβολικό. Στη συνέχεια έστρεψε τα κανόνια του στόλου του προς τους εμπόρους της Ντίου που βοήθησαν τους Μαμελούκους και Οθωμανούς. Ελάχιστοι κατάφεραν να διαφύγουν. Η ισχύς των Μαμελούκων και των Οθωμανών αποσαρθρώθηκε και η Πορτογαλία, που είχε απλώσει την κυριαρχία της ήδη στη δυτική Αφρική και στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, κατέλαβε ταχύτατα σημαντικούς λιμένες στην Ινδία και στον κόλπο της Μαλάκκα εδραιώνοντας τη θέση της.
