[Ρωσο-Ιαπωνικός Πόλεμος] – Ο ρωσικός ναύαταθμος στο κινεζικό Πορτ Αρθούρ δέχεται την αιφνιδιαστική επίθεση των Ιαπώνων με τον ρωσικό στόλο του Ειρηνικού να υφίσταται σημαντική φθορά εν όρμω. Την επομένη θα εξέλθει για να αντιμετωπίσει τον ιαπωνικό με διαλυτικά αποτελέσματα.
Τα συμφέροντα Ρωσίας και Ιαπωνίας άρχισαν να έρχονται σε σύγκρουση ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα στην περιοχή της Άπω Ανατολής. Η Ρωσία επιθυμούσε να αυξήσει το εξωτερικό της εμπόριο προς τον Ειρηνικό και χρειαζόταν ένα βαθύ λιμάνι που να μην παγώνει κατά τους χειμερινούς μήνες, όπως το Βλαδιβοστόκ. Το λιμάνι του Πορτ Αρθούρ εκπληρούσε αυτή την δυνατότητα και η Ρωσία το ενοικίασε από την αυτοκρατορία των Τσινγκ από το 1897. Την ίδια στιγμή, η Ιαπωνία είχε αρχίσει -ήδη μετά τον Σινο-Ιανπωνικό πόλεμο του 1895- να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της στην έναντι της Ιαπωνικής Θάλασσας κινεζική ακτής, στις περιοχές της Κορέας και της Μαντζουρίας βλέποντας “πρόσωπο με πρόσωπο” το Βλαδιβοστόκ, το Πορτ Αρθούρ και την μαντζουριανή επικράτεια.
Προβλέποντας μια σύγκρουση μεταξύ τους, η Ιαπωνία πρότεινε στη Ρωσία έναν διακανονισμό: θα αναγνώριζε τη ρωσική κυριαρχία στην Μαντζουρία, αν η Ρωσία αναγνώριζε επίσης την Κορέα ως πεδίο επιρροής της Ιαπωνίας. Οι Ρώσοι αντέδρασαν απότομα απορρίπτοντας τον διακανονισμό και προτείνοντας να χωριστεί η Κορέα στα δύο με μια ουδέτερη ζώνη κατά μήκος του 39ου Παραλλήλου. Η πρόταση ήταν απαράδεκτη για την Ιαπωνία, που αποφάσισε πως -εφόσον η οδός της διαπραγμάτευσης ήταν κλειστή- τον λόγο θα είχαν τα όπλα.
Στις 8 Φεβρουαρίου του 1904 (27 Ιανουαρίου με βάση το Ιουλιανό ημερολόγιο που ακολουθούσαν στη Ρωσία), ιαπωνικά αντιτορπιλικά επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά με τορπίλες στον ρωσικό στόλο, που ναυλοχούσε στον ναύσταθμο του Πορτ Αρθούρ μέσα στη νύχτα. Η εκτόξευση μιας προληπτικής επίθεσης από τους Ιάπωνες έπιασε τους Ρώσους απόλυτα απροετοίμαστους και τρία πολεμικά τους (τα θωρηκτά ‘Tsesarevich’ και ‘Retvizan’ και το θωρακισμένο καταδρομικό ‘Pallada’) τέθηκαν εκτός μάχης.
Την επομένη το πρωί, ο Ιάπωνας ναύαρχος Τόγκο πλησίασε με τον αυτοκρατορικό στόλο (έξι θωρηκτά, πέντε θωρακισμένα καταδρομικά και 15 αντιτορπιλικά και 20 τορπιλοβόλα) στο Πόρτ Αρθούρ για να εκτιμήσει τη ζημιά της προηγούμενης νύχτας. Η ιαπωνική προφυλακή ανέφερε πως 3 ή 4 από τα 12 μεγάλα πλοία του ρωσικού στόλου εμφάνιζαν ζημιές ενώ τα μικρότερα πλοία ήταν σε αναστάτωση εκτιμώντας πως ο εχθρός βρισκόταν σε διάλυση. Η κατάσταση, όμως, δεν ήταν αυτή. Έχοντας εγερθεί από τη χθεσινή επίθεση, οι Ρώσοι ετοιμάζονταν να εξέλθουν του ναυστάθμου για μάχη. Καθώς ο ιαπωνικός στόλος προσέγγιζε το Πορτ Αρθούρ με εμπιστοσύνη είδε το κύριο μέρος του ρωσικού να τον περιμένει. Μια ανταλλαγή πυρών ξεκίνησε μεταξύ τους στις 12:00 σηματοδοτώντας τον πρώτο γύρο της ναυμαχίας. Τα πυρά των δύο αντιπάλων ήταν από μεγάλη απόσταση και αποδείχθηκαν άστοχα αλλά σταδιακά οι Ιάπωνες κέρδισαν το προβάδισμα προξενώντας σημαντικές ζημιές στα ‘Novik’, ‘Petropavlovsk’, ‘Poltava’, ‘Diana’ και ‘Askold’ ενώ η ιαπωνική ναυαρχίδα ‘Mikasa’ δέχτηκε κι αυτή ένα πλήγμα που σκότωσε ή τραυμάτισε πολλούς αξιωματικούς.
Η σύγκρουση συνεχίστηκε με τους Ιάπωνες να αντιμετωπίζουν πλέον και τις παράκτιες πυροβολαρχίες του Πορτ Αρθούρ, βάλλοντας εναντίον τους με τα βαρύτερα πυροβόλα των 12 ιντσών και διαθέτωντας τα πυροβόλα των 6 και 8 ιντσών των προ-“Ντρέντνωτ” θωρηκτών και καταδσρομικών τους στα ρωσικά πλοία. Στις 12:20 ο ναύαρχος Τόγκο αποφάσισε να διατάξει την απεμπλοκή των πλοίων του. Ο ελιγμός εξέθεσε για ώρα τα πλοία του στο πυρ των παρακτίων πυροβολαρχιών που διεκδίκησαν πλήγματα στα θωρηκτά ‘Shikishima’, ‘Mikasa’, ‘Fuji’ και ‘Hatsuse’ ενώ και η δεύτερη Μοίρα των καταδρομικών τους είχε αρκετές ζημιές. Ο ελιγμός, ωστόσο, ολοκληρώθηκε και τα ιαπωνικά πλοία δέχτηκαν μια ομοβροντία από το καταδρομικό ‘Novik’ που επέστρεφε από περιπολία και βρήκε τα πλοία απροετοίμαστα. Ευτυχώς για τους Ιάπωνες όλες οι τορπίλες αστόχησαν ενώ το ‘Novik’ δέχτηκε μια οβίδα που του προκάλεσε ζημιές.
Η μέρα θα λήξει χωρίς νικητή. Οι Ιάπωνες απέτυχαν να εξουδετερώσουν πλήρως τον ρωσικό στόλο ενώ με τη σειρά τους είχαν αρκετές ζημιές. Ωστόσο, ο ιαπωνικός στόλος μπορούσε να υπολογίζει στις εγκαταστάσεις του ναυστάθμου του στη νήσο Κιουσού ενώ οι ρωσικές αντίστοιχες στο Πορτ Αρθούρ ήταν περιορισμένες. Την επόμενη μέρα της ναυμαχίας, στις 10 Φεβρουαρίου, η Ιαπωνία θα κηρύξει επίσημα τον πόλεμο στη Ρωσία, μια εικόνα που επαναλήφθηκε 40 σχεδόν χρόνια μετά στο Περλ Χάρμπορ. Για τους Ρώσους η καταστροφή δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. Το πλήγμα γοήτρου όμως με έπαθλο την πλούσια σε μέταλλα Ματζουρία θα είναι μεγάλο για τη Ρωσία, μια από τις υπερδυνάμεις που ταπεινώθηκε τελικά από την Ιαπωνία. Τον επόμενο χρόνο θα εκδηλωθεί επανάσταση στη Ρωσία, με πολλούς να θεωρούν το χτύπημα στο Πορτ Αρθούρ ως τη σπίθα που άναψε τη θρυαλλίδα των εξελίξεων.