Πολύ κοντά στην επίσημη παράδοση του στο Τουρκικό Ναυτικό είναι όπως φαίνεται το τουρκικό ελικοπτεροφόρο TCG Anadolu, αλλά ακόμη αναμένουμε τη σχετική ανακοίνωση και τελετή. Πάντως ξένα ειδησεογραφικά ΜΜΕ αναφέρουν πως άτυπα η παράδοση έχει γίνει, με το πρώτο πλήρωμα να κάνει και πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση.
Το Anadolu για το οποίο έχουμε γράψει αρκετά δεν αποτελεί -προς το παρόν- μια καινοτομική προσθήκη στο Τουρκικό Ναυτικό, αλλά κυρίως μια σοβαρή επέκταση δυνατοτήτων. Βασισμένο πάνω στο σχέδιο του ισπανικού Juan Carlos I (της Navantia) ως δηλαδή πλοίο αμφίβιων επιχειρήσεων με ικανότητα αεροπορικής υποστήριξης τους (με κατάστρωμα αποπροσγειώσεων ελικοπτέρων και μαχητικών STOVL, βραχείας απογείωσης-κάθετης προσγείωσης), με μεγάλο όγκο αμπαριών και δυνατότητα εξαπόλυσης αποβατικών σκαφών και ελαφριών αρματαγωγών από “πλωτή” δεξαμενή, μπορεί να αναλάβει ποικιλία ρόλων, κυρίως όμως στην παράκτια υποστήριξη και απόβαση. Ως φιλοσοφία σκάφους είναι διαδεδομένη διεθνώς, το ίδιο σχέδιο έχει αγοράσει και η Αυστραλία, ενώ παρεμφερή πλοία έχουν οι ΗΠΑ, η Ιταλία, η Γαλλία, η Αίγυπτος, η Κίνα κ.α. Γενικότερα το δόγμα που ακολουθούν οι παραπάνω χώρες που ζητά τέτοια “κεντρικά εξειδικευμένα πλοία” για αποβατικές επιχειρήσεις και παραμένει και εξελίσσεται (με στροφή προς την αεραπόβαση), ενώ αναβαθμίζεται τεχνολογικά σε μέσα και καλύτερο συντονισμό τους.
Στην τουρκική εκδοχή και κατασκευή από το ιδιωτικό ναυπηγείο Sedef (το μεγαλύτερο ιδιωτικό της Τουρκίας που το ολοκλήρωσε σε περίπου 3 χρόνια), το σκάφος είναι μήκους 232 μέτρων, πλάτους 32, φθάνει στους 27.000 τόνους έμφορτο, μπορεί να μεταφέρει τουλάχιστον 12-14 ελικόπτερα, σε μίγμα με κάπου 10 F-35B, με δύο ανελκυστήρες (πίσω στην απόληξη του καταστρώματος και εμπρός δεξιά μπροστά από τη νησίδα διοίκησης).Το πλήρωμα φθάνει κάπου τα 250 άτομα.
Σε τρια επίπεδα φορτίου (με πλαϊνές θύρες φόρτωσης λίγο πάνω από την ίσαλο και μεγάλη πλωτή είσοδο/έξοδο στην πρύμνη) έχει χώρο για κάπου 27 αμφίβια τεθωρακισμένα, 29 άρματα μάχης, 4 αποβατικά LCM, και έως 900 στρατιώτες με τον οπλισμό τους. Στην πλώρη υπάρχει στα 2/3 του πλάτους ράμπα απογείωσης αεροσκαφών STOVL, ενώ στο κατάστρωμα ορίζονται 6 σημεία προσγείωσης ελικοπτέρων και καθέτου προσγειώσεων αεροσκαφών.
Η άμυνα του στηρίζεται αυτή τη στιγμή σε δύο Phalanx (ένα στα δεξιά της πλώρης σε δικό του πυργίσκο -με διαφοροποίηση εδώ από το ισπανικό αντίστοιχο σκάφος- και ένα στο πίσω μέρος της νησίδας) και σε 5 τηλεχειριζόμενα πυροβόλα STOP της Aselsan, των 25 χιλιοστών, δύο σε εσοχές εκατέρωθεν της πλώρης, ένα στην πλώρη (κάτω από τη ράμπα) και δύο στο μικρό πρυμναίο κατάστρωμα, ένα επίπεδο κάτω από το κυρίως. Διαθέτει επίσης το τουρκικό σύστημα ARAS -2023 εντοπισμού δυτών (ένα μικρής εμβέλειας σόναρ δηλαδή), αντίμετρα τορπιλών, ραντάρ τουρκικής συναρμολόγησης/κατασκευής SMART-S Mk2, σύστημα μάχης ADVENT της Aselsan και πλήρη εξοπλισμό ναυτιλίας, τηλεπικοινωνιών, ενώ μάλλον θα φέρει (ή ήδη φέρει) και κάποιο πακέτο ηλεκτρονικού πολέμου. Αξίζει να σημειώσουμε πως στο σκάφος έχει γίνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη χρήση τουρκικών συστήματων, ηλεκτρονικών και ηλεκτρομηχανολογικών.
Η παλινωδία τώρα της Τουρκίας με το ρόλο του Anadolu είναι γνωστή: θυμίζουμε πως αρχικά είχαν ελπίσει να μεταφέρει 10 F-35B μαζί με ελικόπτερα, ώστε το σκάφος να μπορεί να δρα ως ναυαρχίδα αεροπορικής προστασίας στολίσκου, πέρα δηλαδή από τον αποβατικό του ρόλο. Στην συνέχεια η αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 «κατέρριψε» αυτό το σχέδιο, ενώ διεθνώς η διαθεσιμότητα STOVL αεροσκαφών είναι ελάχιστη, με τον μόνο άλλο τύπο που κυκλοφορεί να είναι τα μεταχειρισμένα AV-8B Harrier, που χρησιμοποιούν ακόμη οι Αμερικανοί Πεζοναύτες, και η Ισπανία και η Ιταλία, στα δικά τους σκάφη αμφίβιων επιχειρήσεων.
Του χρόνου σε υπηρεσία το τουρκικό ελικοπτεροφόρο Anadolu με «ό,τι υπάρχει διαθέσιμο»
Έτσι η Τουρκία υποχρεώθηκε να «ανακαλύψει» ένα καινοτομικό ρόλο (εδώ πράγματι ξέφυγαν από την πεπατημένη), ώστε να κάνει το Anadolu πέρα από ελικοπτεροφόρο και φορέα μεγάλων αριθμών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η ιδέα αυτή που πρέπει να πούμε πως διεθνώς αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον αν θα καρποφορήσει και λειτουργήσει, θέλει το Anadolu να διαθέτει πολλά Bayraktar TB3 (έχει γραφεί έως και 50 στον τουρκικό Τύπο, που όμως μάλλον είναι υπερβολή), τα οποία θα απογειώνονται και θα προσγειώνονται συμβατικά στο σκάφος. Επίσης προβλέπεται να φιλοξενηθούν τα νέα τουρκικά μη επανδρωμένα jet, Kizilelma. Ώστε και τα δύο, να συγκροτούν μια αεροπορική δύναμη μεσαίας-ελαφράς κρούσης, με κατευθυνόμενα πυρομαχικά και πυραύλους cruise.
Η τουρκική αυτή πρόθεση (έως και φαντασίωση θα πούμε) δεν είναι καθόλου απλή. Αρχικά τα δύο μη επανδρωμένα αεροσκάφη, είναι σε αρχική φάση. Το TB3 θα είναι μια βαρύτερη εκδοχή του γνωστού Bayraktar TB2, με μεγαλύτερο κινητήρα και πτέρυγες (αναδιπλούμενες για οικονομία χώρου) και αυξημένο ωφέλιμο φορτίο, αλλά ακόμη δεν έχει εμφανιστεί, ο τουρκικός προγραμματισμός θέλει πάντως να κάνει φέτος την πρώτη πτήση. Το Kizilelma έχει ξεκινήσει μεν τις δοκιμαστικές πτήσεις, αλλά είναι ακόμη αρκετά μακριά από την επιχειρησιακή του ανάπτυξη από την ξηρά και τον πλήρη εξοπλισμό του -και εδώ περιμένουμε να εμφανιστεί με ραντάρ ώστε να έχει ουσιαστική ικανότητα αυτόνομης στοχοποίησης- πόσο μάλλον να δοκιμαστεί σε θαλάσσιο περιβάλλον.
Eρωτηματικό είναι το πως θα προσγειώνονται τα δύο αεροσκάφη στο Anadolu. H απογείωση ας υποθέσουμε ότι είναι κατορθωτή με την ράμπα στη πλώρη και τους ισχυρότερους κινητήρες. Η προσγείωση όμως, καθώς κανένα από τα δύο δεν είναι «καθέτου» προσγειώσεως (και έχουν και πολύ ελαφριάς κατασκευής σκέλη), απαιτεί είτε σύστημα καλωδίου ανάσχεσης, είτε χρήση διχτύων (έστω και για λόγους ασφαλείας). Τεχνολογίες και κυρίως πρακτικές στις οποίες η Τουρκία δεν έχει καμία εμπειρία σε θαλάσσιο περιβάλλον και απαιτούν πολύ μεγάλης ακρίβειας τηλεκατεύθυνση, για να γίνει στο μικρό κατάστρωμα του σκάφους. Επίσης τεχνικό ορόσημο είναι το πως το πλοίο θα μπορεί να κατευθύνει πολλά μη επανδρωμένα ταυτόχρονα, με τι δορυφορικές συνδέσεις, σε τι απόσταση κ.λπ. Ζητήματα που έχουν επιλύσεις αλλά μένει να δούμε σε τι βαθμό.
Προς το παρόν το Τουρκικό Ναυτικό έχει δοκιμάσει πάνω στο σκάφος επιθετικά ελικόπτερα AH-1 Super Cobra, δέκα από τα οποία έχουν παραχωρηθεί από τον Τουρκικό Στρατό για να γίνει μια ναυτική μοίρα ελικοπτέρων ειδικά για το Anadolu. Επίσης έχουν δοκιμαστεί S-70 Sea Hawk (άρα και Black Hawk), ενώ το πιο πιθανό είναι να δράσουν από το σκάφος και τα τουρκικής κατασκευής επιθετικά ελικόπτερα T-129, όπως και τα υπό εξέλιξη από την Turkish Aerospace Industries, T625 Gokbey (γενικής χρήσης) και το πιο βαρύ επιθετικό ΑΤΑΚ 2.
Τι έχει λοιπόν η Τουρκία αυτή τη στιγμή στα χέρια της; Όπως είπαμε αρχικά, ένα κλασικό ελικοπτεροφόρο-υποστήριξης αμφιβίων επιχειρήσεων (αυτός είναι ο σίγουρος ρόλος που μπορεί να εξυπηρετηθεί σήμερα) και με προοπτική να γίνει το σκάφος και φορέας των μη επανδρωμένων. Με αυτό το πλοίο το Τουρκικό Ναυτικό μπορεί πλέον να αναλαμβάνει τις εξής αποστολές:
Α. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΘΕ ΤΥΠΟΥ: Eιρηνευτικές, διάσωσης, ανθρωπιστικές, θαλάσσιου ελέγχου, περιπολιών και κυρίως συμμετοχής σε μεγάλους νατοϊκούς στολίσκους όπως κάνει ήδη η Ιταλία και η Ισπανία. Εδώ η ικανότητα μεταφοράς στρατευμάτων, αρμάτων, ελικοπτέρων, προσδίδει σημαντικό «κύρος» και βαρύτητα συμμετοχής στους συμμαχικούς σχεδιασμούς, που χρειάζονται τέτοια πλοία. Άρα το Anadolu, εφόσον η Τουρκία θέλει να έχει ενεργό ρόλο στο ΝΑΤΟ, μπορεί να γίνει ένα «εργαλείο» κατοχύρωσης της, ως αναβαπτισμένης ναυτικής δύναμης.
Δεν είναι μάλιστα απίθανο το σκάφος μέσω νατοϊκών αποστολών να αποκτήσει και εμπειρία στην αποπροσγείωση AV-8B Harrier (π.χ. των ισπανικών), ως πρώτη δηλαδή «γεύση» του τι σημαίνει χρήση μικρού αεροπλανοφόρου. H εμφάνιση όμως στο κατάστρωμα του Anadolu, των F-35B, αμερικανικών ή βρετανικών, έστω και ως δοκιμή είναι πιο σύνθετη υπόθεση. Αρχικά πολιτικά γιατί πρέπει να υπάρξει η αναγκαία εξομάλυνση (με τις ΗΠΑ) και η σχετική συνεννόηση. Στην συνέχεια τεχνικά, καθώς δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή αν το πλοίο έχει το ενισχυμένο και κατάλληλα επενδεδυμένο κατάστρωμα που απαιτούν τα F-35B, όπως και τις σχετικές υποδομές εξυπηρέτησης και τα ηλεκτρονικά ελέγχου της προσγείωσης. Υποθέτουμε όμως, πως μιας και η κατασκευή του είχε ξεκινήσει ως «φορέας F-35B» μάλλον θα έχουν υλοποιηθεί, έστω εν μέρει. Θα το δούμε στα επόμενα χρόνια.
Στη παρακάτω φωτό φαίνεται το ισπανικό Juan Carlos (το μητρικό της κλάσης) να υποδέχεται και στο κατάστρωμα του τα μεταγωγικά αεροσκάφη καθέτου αποπροσγειώσεως MV-22B Osprey, των Αμερικανών Πεζοναυτών. Αξίζει να δούμε πως το Osprey οριακά χωρά στο κάταστρωμα, λόγω μεγάλου ανοίγματος των πτερύγων του και κυρίως των τεράστιων στροφείων των κινητήρων του.
Β. ΑΠΟΒΑΤΙΚΕΣ: Είναι ο κύριος ρόλος του Anadolu, ως έχει σήμερα και εδώ η αποτίμηση της απόδοσης του δυσκολεύει. Το σκάφος είναι μεγάλο/ογκώδες, δεν έχει υψηλή ταχύτητα, η ταχύτητα του δεν είναι μεγάλη, κάπου στους 21-22 κόμβους (κάτι που έχει επισύρει και κριτικές εντός Τουρκίας) δεν έχει σημαντική αυτοπροστασία. Ως παρένθεση εδώ να θυμίσουμε την πολύ πιο «φορτωμένη» οπλικά δομή του καταριανού Al Fulk, που πρόσφατα καθελκύστηκε, ένα σχέδιο της Fincantieri (με βάση την κλάση San Giorgio του Ιταλικού Ναυτικού), με μικρότερο εκτόπισμα βέβαια αλλά διπλό ραντάρ, κύριο πυροβόλο και πυραύλους Aster 30.
Κλείνουμε την παρένθεση για να τονίσουμε πως στον αποβατικό του ρόλο, το Anadolu είναι μεν πολύ χρήσιμο για το Τουρκικό Ναυτικό, ειδικά γιατί μπορεί να γίνει πλατφόρμα επιθετικών-μεταγωγικών ελικοπτέρων για συνεχές σφυροκόπημα και αεραπόβαση σε μια εχθρική ακτή-νησί, όπως απαιτεί το σύγχρονο σχετικό δόγμα, αλλά αποτελεί και το ίδιο ένα μεγάλο «στόχο» που θα απαιτήσει σημαντική αεροναυτική προστασία.
Δεν είναι λοιπόν ένα σκάφος για μικρές-περιφερειακές επιχειρήσεις, καθώς εφόσον γίνει αξιοποίηση του, αυτή κατά πάσα πιθανότητα θα είναι στο δεύτερο κύμα μιας καίριας αποβατικής ενέργειας, όπου ως «πρώτο» κύμα θα έχουν προηγηθεί ειδικές δυνάμεις με φουσκωτά και τοπικές αποβάσεις από ελικόπτερα. Εκεί το Anadolu θα μπορεί να προσφέρει όγκο δυνάμεων και πυρός αποβιβάζοντας σχεδόν μια επιλαρχία αρμάτων και πάνω από 2 τάγματα πεζικού, άρα θα χρειαστεί ένας ανασχεδιασμός των ελληνικών πλάνων αντιμετώπισης του. Πάντως το μέγεθος του το κάνει εύκολο στην παρατήρηση για τον αμυνόμενο, που πολύ δύσκολα θα «αιφνιδιαστεί» από την κινητοποίηση του.
Βίντεο: Δοκιμές φόρτωσης άρματος μάχης Altay στο τουρκικό ελικοπτεροφόρο Anadolu
Να πούμε εδώ ακόμη πως η Τουρκία σε αυτό το ρόλο ήδη κάνει δοκιμές με το Anadolu, π.χ. στην χρήση του με άρματα μάχης, ακόμα και με πρωτότυπα Altay, ενώ έχει αναπτύξει και το δικό της (της εταιρίας FNSS), αμφίβιο τεθωρακισμένο, το Zaha. Έτσι η Άγκυρα δείχνει να “στήνει” ένα ολοκληρωμένο νέο αποβατικό της βραχίονα: με μεγάλο πλοίο αμφίβιων επιχειρήσεων, δικό της αμφίβιο τεθωρακισμένο, δικά της τροχοφόρα τεθωρακισμένα, μελλοντικά δικό της βαρύ άρμα μάχης, τα νέα ρυμουλκούμενα ελαφριά πυροβόλα 105 χιλιοστών Boran, μικρά περιφερόμενα πυρομαχικά, εγχώριας συναρμολόγησης και κατασκευής ελικόπτερα (ATAK, Blackhawk), τετρακόπτερα επιτήρησης κ.ο.κ.
Γ. ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΜΗ ΕΠΑΝΔΡΩΜΕΝΩΝ. Αυτός είναι ο τρίτος ρόλος του Anadolu και ο πιο μακρινός. Εκεί θα έχουμε πράγματι μια ειδική συνθήκη που θα δοκιμαστεί και θα παράγει πολλά νέα σενάρια χρήσης. Π.χ. το Anadolu, θεωρητικά πάντα, θα μπορεί να σταθμεύει κάπου στην Ανατολική Μεσόγειο και να ασκεί έλεγχο σε μια πολύ μεγάλη θαλάσσια περιοχή με τα μη επανδρωμένα του (σε πολύωρες περιπολίες χαμηλού κόστους), διατηρώντας και την ικανότητα κρούσης, αλλά και στοχοποίησης για κάθε άλλο φίλιο μέσο.
Πάλι θεωρητικά, αν στο σκάφος επιχειρούν και Kizilelma με ραντάρ και πυραύλους αέρος-αέρος (και αυτό στα σχέδια), θα έχει και ικανότητα ενάεριας κυριαρχίας, σε κάποιο βαθμό βέβαια, όχι όσο με καθαρόαιμα μαχητικά. Άλλη δράση θα είναι το Anadolu να χρησιμεύει -μαζί με την συνοδεία του βέβαια από φρεγάτες- ως στολίσκος «απαγόρευσης» περιοχής, δηλαδή ένα ισχυρό «εμπόδιο» όπου θα πρέπει είτε να χτυπήσεις είτε να παρακάμψεις για να φθάσεις στον αντικειμενικό σου στόχο. Δίνουμε εδώ το παράδειγμα του ναυτικού αποκλεισμού της Κύπρου για να γίνουμε κατανοητοί: με το Anadolu ως φορέα πολλών μη επανδρωμένων, να μπορεί να κάνει και αξιόλογη επιθετική ενέργεια, μακριά από την ακτίνα δράσης παράκτιων αντιπλοϊκών πυραύλων από τη Μεγαλόνησο.
Κάνουμε εδώ την επισήμανση ότι λόγω μεγέθους και δυνατότητας φιλοξενίας μη επανδρωμένων (όταν αυτό γίνει βέβαια) το TCG Anadolu έχει ως “φυσικό χώρο” την Μεσόγειο και όχι το περίκλειστο και μικρών αποστάσεων Αιγαίο. Εκεί η εμφάνιση του θα είναι προβληματική για το Τουρκικό Ναυτικό και την Αεροπορία που θα πρέπει να απασχολήσει σημαντικές δυνάμεις κάλυψης του. Άρα στο ερώτημα του τίτλου μας, αν “αλλάζει την ισορροπία στο Αιγαίο”, η απάντηση είναι πως “όχι τόσο πολύ” αλλά σίγουρα μπορεί να υποστηρίξει την τουρκική φιλοδοξία για μεγάλη ναυτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Λιβυκό Πέλαγος κ.ο.κ. Η γεωπολιτική του δηλαδή χρήση (όχι μόνο η πολεμική) έχει μόχλευση καλύτερη στο όραμα περί “Mavi Vatan”, που ζητά μεγάλη τουρκική ΑΟΖ και επαφή με την Αίγυπτο και τη Λιβύη.
Το τουρκικό ελικοπτεροφόρο Anadolu θα μεταφέρει έως 50 UCAV Bayraktar TB3
Για να συνοψίσουμε: Το Anadolu είναι για το Τουρκικό Ναυτικό ένα νέο μεγάλο σκάφος, αξιόλογων δυνατοτήτων (όχι πάντως κορυφαίων, όπως π.χ. τα σαφώς μεγαλύτερα αμερικανικά ελικοπτεροφόρα κλάσης Wasp), προσφέροντας κυρίως στην επιθετική-αποβατική του δράση. Δεν είναι «σκάφος κυριαρχίας», αλλά θα δώσει και εξτρά ικανότητες ναυτικής διοίκησης, τηλεπικοινωνιών, συντονισμού, ενώ θα αποτελεί και μια σοβαρή πλατφόρμα διεξαγωγής και υποστήριξης αεραποβάσεων μέσω ελικοπτέρων. Ο μακρινός του ρόλος ως «αεροπλανοφόρο μη επανδρωμένων» έχει πολλά τεχνικά/τεχνολογικά εμπόδια ακόμη να υπερκεράσει, θέλει σοβαρή εμπειρία και δοκιμές για να κατανοηθεί τι ακριβώς θα προσφέρει, ενώ θα δοκιμαστεί υποθέτουμε αρκετά από την υιοθέτηση ενός τελείως νέου και άγνωστου πολεμικού ρόλου. Και εδώ, αν δηλαδή φανεί το πείραμα του ΤCG Anadolu επιτυχημένο, ίσως δούμε και τον τουρκικό μαξιμαλισμό που συζητά και την κατασκευή ενός δεύτερου του ίδιου ή παρόμοιου τύπου.
Σε κάθε περίπτωση με το σκάφος αυτό η τουρκική ναυτική απειλή μεγάλωνει τόσο σε ικανότητες όσο και σε γεωγραφική “εξάπλωση” και συμπληρώνεται σε νέους ρόλους και προθέσεις: όπου ήδη έχουμε δει τον ένα άξονα, αυτόν της εγχώριας κατασκευής μεγάλων πλοίων επιφανείας, ξέρουμε ήδη τον παλαιότερο άξονα της πληθώρας μικρομεσαίων αποβατικών μέσων, και διαπιστώνουμε δύο ακόμη: αρχικά την επίθεση κορεσμού με μαζική χρήση αντιπλοικών πυραύλων τοπικής κατασκευής (Atmaca, SOM, Cakir), και ακόμη την μαζική χρήση μη επανδρωμένων (εναέριων και επιφανείας) για στοχοποίηση, επίθεση, αλλά και ως “καμικάζι” περιφερόμενα όπλα.
Η νέα τουρκική απειλή στη θάλασσα: Πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε;
