Η αμερικανική ναυπηγική βιομηχανία γνώρισε τεράστια ανάπτυξη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με κάθε μικρό ή μεγάλο ναυπηγείο να κατασκευάζει “πλοία για τη Νίκη”. Πολλά σχέδια έφτασαν στο στάδιο της κατασκευής κι άλλα, πολλά περισσότερα, δεν κατόρθωσαν ποτέ να πραγματοποιηθούν. Αυτή είναι η ιστορία ενός τέτοιου σχεδίου.
Η κλάση θωρηκτών “Iowa” είναι η τελευταία και μεγαλύτερη κλάση του Αμερικανικού ναυτικού. Παραγγέλθηκαν το 1939 και παραδόθηκαν μέχρι το 1942. Ήταν η τελευταία κλάση θωρηκτών του ναυτικού των ΗΠΑ και η μεγαλύτερη και ισχυρότερη. 4 από τα 6 κατόρθωσαν να ολοκληρωθούν και να πάρουν μέρος στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας για να παροπλιστούν μετά τον πόλεμο της Κορέας. Επέστρεψαν σε υπηρεσία για ελάχιστο διάστημα στα τέλη της δεκαετίας του ’60 για να παράσχουν ισχυρά ναυτικά πυρά στο Βιετνάμ και τέθηκαν ξανά σε παροπλισμό. Η απόδοσή τους ήταν τόσο καλή που σκέψεις να επιστρέψουν υπήρχαν πάντοτε στους διαδρόμους του υπουργείου των Ναυτικών. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, η εμφάνιση των σοβιετικών καταδρομικών “Kirov” και η κρίση στο Ιράν αναθέρμαναν αυτές τις σκέψεις.
Αν και η εποχή των θωρηκτών είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί, η ιδέα ενός υβριδικού πλοίου, που θα συνδύαζε ταχύτητα, ισχύ πυρός και ικανότητες εξαπόλυσης αεροπορικού πλήγματος κέρδιζε έδαφος, ειδικά με την μελέτη των κινήσεων των σοβιετικών αεροπλανοφόρων “Moskva” και “Kiev”, που συνδύαζαν στοιχεία ελικοπτεροφόρου και ελαφρού αεροπλανοφόρου με πυραυλοφόρο καταδρομικό. Η ιδέα της μετατροπής θωρηκτών ή καταδρομικών σε αεροπλανοφόρα δεν ήταν νέα. Μάλιστα, το αμερικανικό ναυτικό ήταν πρωτοπόρο με τον Eugene B. Ely να απονηώνει το διπλάνο του από αυτοσχέδιο κατάστρωμα με ξύλινες σανίδες επί των πύργων του θωρακισμένου καταδρομικού “Pennsylvania” τον Νοέμβριο του 1910 και να επιτυγχάνει και προσνήωση τον Ιανουάριο του επομένου έτους. Αρκετά πλοία του βρετανικού στόλου μετατράπηκαν σε αεροπλανοφόρα στον Μεγάλο Πόλεμο, ενώ τόσο το αμερικανικό όσο και το ιαπωνικό ναυτικά πειραματίστηκαν με μετατροπές καταδρομικών και θωρηκτών. Παρά τα εγγενή προβλήματα, η μεγάλη υπερκατασκευή στη μέση του καταστρώματος, οι πύργοι και η αδυναμία δημιουργίας ευρέων καταστρωμάτων αποθήκευσης αλλά και το μεγάλο βάρος της θωράκισης, που περιόριζε σε πολλά την αρχιτεκτονική του πλοίου, η ιδέα ήταν εκεί.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 14 Νοεμβρίου 1910: 110 χρόνια από την πρώτη απονήωση στην ιστορία
Με την κρίση του Ιράν, η ικανότητα του αμερικανικού στόλου να επεμβαίνει γρήγορα με ένα μεγάλο πλοίο, που θα παρείχε μήνυμα αποτροπής και ικανότητα περιορισμένης δράσης με πυρά και εκτόξευσης αεροπορικών επιθέσεων επανέφερε την ιδέα των υβριδικών αεροπλανοφόρων-θωρηκτών, που αναπτύχθηκε αρχικά από έναν διευθυντή δημιουργικού της Martin-Marietta. To βασικό σχέδιο του “πλοίου αντιμετώπισης κρίσεως”, όπως ονομάστηκε, καλούσε για την αφαίρεση των πρυμναίων πύργων πυροβολικού και την ολοκλήρωση ενός ή δύο μικρότερων καταστρωμάτων πτήσης/απονήωσης με ski-jump για ελαφρά αεροσκάφη AV-8 Harrier II καθώς κι ελικοπτέρων και στοιχείου ομάδος SEAL.
Το σχέδιο έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής και προβληματισμού στις τάξεις του ναυτικού, εμπλέκοντας τις προτάσεις κι άλλων μηχανικών και παραγόντων του Πενταγώνου, όπως του Charles E. Myers, που προέκριναν το σχέδιο της Martin Marietta και το εξέλιξαν. Το νέο σχέδιο περιείχε εκτός των δύο καταστρωμάτων πτήσης, αποθήκες για AV-8 Harrier II κι ελικόπτερα CH-53 Stallion ή αργότερα V-22 Osprey, στοιχείο δύναμης έως 800 πεζοναυτών για σύντομα χρονικά διαστήματα, κάθετα εκτοξευόμενους πυραύλους VLS με 320 (!) θέσεις για Tomahawk, Harpoon, Standard. Ο Myers πρότεινε ένα πρόγραμμα διαδοχικών φάσεων αναβάθμισης:
Πρώτη Φάση: προέβλεπε την απλή επανενεργοποίηση των θωρηκτών από το καθεστώς mouthball που τελούσαν. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε από το Κονγκρέσο επαναφέροντας τα θωρηκτά σε υπηρεσία.
Δεύτερη Φάση: αναβάθμιση με αφαίρεση των 2 κυρίων πύργων και εγκατάσταση καταστρωμάτων και VLS καθώς και των ενδιαιτήσεων, όπως αναλύθηκαν πιο πάνω.
Άλλοι μηχανικοί εξέλιξαν τα παραπάνω σχέδια προτείνοντας για παράδειγμα την εγκατάσταση αυτομάτων πύργων σύγχρονων πυροβόλων Mk45 των 5″ και αρκετών αντιπυραυλικών συστημάτων CIWS κι ενός καταστρώματος μόνον για ελικόπτερα, σχέδιο (σχέδιο Harold Pulver, εικ. 4) ή του περιορισμού της υπερκατασκευής και την τοποθέτηση ενός μεγαλύτερου καταστρώματος ski-jump, σχέδιο που ομοίαζε περισσότερο με την σοβιετική κλάση “Kiev” (Gene Aderson, εικ. 5). Ο τελευταίος σχεδιαστής θα μας απασχολήσει ξανά και στο μέλλον.
Ασφαλώς, τα σχέδια αυτά απαιτούσαν μεγάλες αλλαγές στην ισορροπία κι αρχιτεκτονική αυτών των πλοίων, που είχαν σχεδιαστεί για έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο σε μια εντελώς διαφορετική εποχή. Τελικά, αν και τα τέσσερα θωρηκτά επανενεργοποιήθηκαν στο πλαίσιο του “ναυτικού των 600 πλοίων” του προέδρου Ρήγκαν, αναβάθμισαν τον οπλισμό τους με σύγχρονα μέσα και ηλεκτρονικά και έφτασαν να τον χρησιμοποιήσουν στον 1ο Πόλεμο του Κόλπου και σε διάφορες κρίσεις, η φάση μετατροπής τους σε υβριδικά αεροπλανοφόρα κρίθηκε εξαιρετικά πιο δαπανηρή και λιγότερο αποδοτική από την ναυπήγηση νέων αεροπλανοφόρων εφόδου. Το σχέδιο όμως συνεχίζει να ιντριγκάρει την φαντασία όλων των φίλων των εναλλακτικών σεναρίων!
Σχέδια και πληροφορίες από το αρχείο του U.S. Naval Institute και της Martin Marietta Aerospace
