Η δυνατότητα «συνεργατικής εμπλοκής» είναι μια από τις πιο σύγχρονες δυνατότητες που επιδιώκουν να αποκτήσουν τα Πολεμικά Ναυτικά διεθνώς (αλλά και γενικότερα όλοι οι κλάδοι των Ενόπλων Δυνάμεων). Η ιδέα είναι απλή στη σύλληψη της αλλά πολύ σύνθετη στην υλοποίηση. Ουσιαστικά με τη «συνεργατική εμπλοκή» διασφαλίζεται η σε πραγματικό χρόνο αυτοματοποιημένη ανταλλαγή δεδομένων αισθητήρων από πλοία και αεροσκάφη (όπου αισθητήρας είναι κυρίως το ραντάρ αλλά σε εξέλιξη και τα ηλεκτροοπτικά συστήματα, ανίχνευσης ραδιοσυχνοτήτων κ.α.) ώστε ο στόχος που «βλέπει» ένα από αυτά, να «φαίνεται» άμεσα και με πλήρη στοιχεία σε κάθε άλλο εντός του δικτύου που έχουν αποκαταστήσει. Και όχι μόνο να εμφανίζεται αλλά να μπορεί να αξιοποιηθεί επιτόπου κάθε σύστημα αεράμυνας, αναχαίτισης, παρεμβολής, στην αντιμετώπιση του.
Σε ό,τι μας αφορά, το Γαλλικό Ναυτικό εξελίσσει εδώ και χρόνια ένα τέτοιο σύστημα, το οποίο λεγόταν αρχικά TSMPF και πλέον VCN (Veille Coopérative Navale). Αυτό αναμένεται να είναι επιχειρησιακό το 2022 και – εδώ είναι το σημαντικό νέο- αναμένεται να συμπεριλαμβάνεται στις φρεγάτες FDI, ολοκληρωμένο με το δικό τους σύστημα μάχης SETIS. Ακόμη περισσότερο, η επικοινωνία των πλοίων μέσω VCN υλοποιείται μέσω του συστήματος intranet (τοπικό δίκτυο IP) RIFAN 2, που αποτελεί το στάνταρτ του Γαλλικού Ναυτικού. Το RIFAN 2 εξασφαλίζει υψηλές ταχύτητες επικοινωνίας μεταξύ των γαλλικών πλοίων αξιοποιώντας τόσο δορυφορικές επικοινωνίες όσο και τη μπάντα UHF, με πολλά επίπεδα κρυπτογράφησης και ασφαλείας. Κάνουμε λοιπόν την υπόθεση και ευχή ότι οι νέες ελληνικές φρεγάτες, όταν έρθουν στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, θα έχουν -πλήρες- αυτό το εξελιγμένο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών ραντάρ σε πραγματικό χρόνο και μαζί και το δίκτυο ασφαλών τηλεπικοινωνιών τους, προσφέροντας ένα πρωτόγνωρο για την ελληνική εμπειρία επίπεδο συνεργασίας και συγχρονισμού-συντονισμού κάθε τακτικής κίνησης.
Τα προτερήματα μιας τέτοιας συνεργασίας σε πραγματικό χρόνο είναι προφανή: Καθώς επιτρέπει κάθε εναέριος στόχος να βληθεί από οποιοδήποτε πλοίο είναι εντός παραμέτρων βολής, ακόμη και αν αυτό έχει τα δικά του ραντάρ «κλειστά». Ακόμη, η συνδυασμένη εικόνα που έχει μια ομάδα πλοίων μέσω «συνεργατικής εμπλοκής» μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αλλάξουν πορεία και σχηματισμό, να πετύχουν καλύτερη αλληλοκάλυψη με τα αντιαεροπορικά τους συστήματα σε δυνητική απειλή, να ζητήσουν ως στολίσκος ή ως μεμονωμένα σκάφη κάλυψη ακριβείας από τη δική τους αεροπορία, να οργανώσουν καλύτερα ένα κυνήγι υποβρυχίων με διαμοιρασμό περιοχών ερεύνης, να διαταχθούν αμυντικά και επιθετικά και πολλά ακόμη.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα χρήσης σε νησιωτικό περιβάλλον: Μια φρεγάτα FDI εντοπίζει με το ραντάρ της ένα επερχόμενο ζεύγος εχθρικών μαχητικών. Μέσω VCN διαπιστώνει ότι κοντά στη διαδρομή τους βρίσκεται μια -συμβατή με το σύστημα- κορβέτα σε κάλυψη πίσω από κάποια νησίδα. Το σύστημα εμπλοκής θα αναγνωρίσει τη κορβέτα, θα βγάλει τη λύση βολής και θα εκτοξεύσει βλήματα από αυτή σε μια αυτοματοποιημένη διαδικασία. Ταυτόχρονα και ενώ τα βλήματα είναι στον αέρα, μπορεί η πρώτη FDI να έχει βγάλει επίλυση βολής για ASTER 30 από μια δεύτερη FDI που βρίσκεται σε καλύτερη θέση, ώστε αν χρειαστεί να ακολουθήσει κι αυτή στην αντιμετώπιση των μαχητικών, ενώ όλα τα πλοία θα έχουν κοινή εικόνα της κατάστασης στις κονσόλες τους. Η διαφορά εδώ ενός συστήματος «συνεργατικής εμπλοκής» από τις ήδη υπάρχουσες επικοινωνίες και ανταλλαγές δεδομένων μέσω των διαφόρων πρωτοκόλλων Link 11, 16, 22, είναι ακριβώς η μεγάλη αυτοματοποίηση και η χρήση κάθε πλατφόρμας (πλοίου, αεροσκάφους) ως ένα ενιαίο δίκτυο όπλων-αισθητήρων το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί ταυτόχρονα. Με το εξτρά πλεονέκτημα το όλο δίκτυο να είναι και πολύ ανθεκτικό σε παρεμβολές: καθώς αν ένα στοιχείο του, π.χ. ένα ραντάρ πλοίου, έχει «τυφλωθεί», αυτό να μπορεί να υποκατασταθεί από τα δεδομένα των άλλων πηγών.
Μπορεί όμως το VCN να συνεργαστεί με άλλα συστήματα μάχης και πλοία εκτός του γαλλικού οικοσυστήματος, όπως περιγράψαμε παραπάνω; Η απάντηση είναι… «πιθανότατα ναι». Καθώς φέτος στα τέλη Μαΐου, έγινε μια τέτοια δοκιμή όπου μετείχε η γαλλική φρεγάτα Forbin (κλάσης Horizon) και η ολλανδική De Zeven Provincien (κλάσης LCF), και τα δύο σκάφης αεράμυνας περιοχής, η γαλλική με αντιαεροπορικούς πυραύλους ASTER και η ολλανδική με SM-2/ESSM. Εκεί δοκιμάστηκε ένα πρωτόκολλο ανταλλαγής δεδομένων ραντάρ το οποίο είχε εγκατασταθεί στο ολλανδικό πλοίο ώστε να γίνει η άμεση επικοινωνία. Το θετικό λοιπόν εδώ δεν είναι μόνο η επιτυχημένη δοκιμή αλλά το ότι η De Zeven Provincien φέρει ως σύστημα μάχης το SEWACO XΙ της Thales, το οποίο στον πυρήνα του έχει το TACTICOS. Το τελευταίο ως γνωστόν είναι το σύστημα μάχης που φέρουν οι ελληνικές πυραυλάκατοι “Ρουσσέν”, ενώ το STACOS που έχουν οι δικές μας φρεγάτες ΜΕΚΟ εξελίχθηκε αργότερα στο TACTICOS και έχει συμβατότητες μαζί του. Άρα εδώ αξίζει η διερεύνηση αν είναι δυνατόν να ενταχθεί στις ΜΕΚΟ αυτό το πρωτόκολλο επικοινωνίας με VCN (τόσο τεχνικά όσο και οικονομικά) αλλά προφανώς πολύ περισσότερο στις “Ρουσσέν”.
Τα οφέλη για το Πολεμικό μας Ναυτικό εδώ είναι προφανή, αν (το επαναλαμβάνουμε) είναι τεχνικά δυνατό. Καθώς το ισχυρό ραντάρ SeaFire των FDI θα μπορεί να μεταδίδει δεδομένα και σαφή εικόνα στα άλλα ελληνικά σκάφη, που έχουν σαφώς υποδεέστερα ραντάρ σε εμβέλεια και ευκρίνεια και είναι και πιο ευάλωτα σε ηλεκτρονικές παρεμβολές. Έτσι οι FDI θα μπορούν ενεργά να αναλάβουν ρόλο ναυαρχίδας του στόλου, όχι μόνο ως κορυφαία σκάφη του αλλά σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο, δρώντας ως κέντρο ενημέρωσης πολλών άλλων πλοίων και συντονισμού τους. Στη συνέχεια πρέπει να αξιολογηθεί η σύνδεση του VCN με τα εναέρια ραντάρ μας Erieye και τα στατικά ραντάρ της Πολεμικής Αεροπορίας, για μια πραγματικά ενιαία εικόνα όλου του ελληνικού ενδιαφέροντος χώρου ανάπτυξης, που θα προσφέρει μια πολλαπλών πηγών σύνδεση υψηλής ποιότητας και πιστότητας δεδομένων.
Για περισσότερα για το γαλλικό σύστημα συνεργατικής εμπλοκής των FDI όπως και για άλλες ιδιαίτερες δυνατότητες τους δείτε το σχετικό αφιέρωμα στο επόμενο τεύχος της ΠΤΗΣΗΣ, που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες, στις αρχές Νοεμβρίου.
