Ήταν ημέρα «μεγάλης ντροπής» για το Γερμανικό Ναυτικό; Να εκτοξεύσει η φρεγάτα του, Hessen, δύο πυραύλους SM-2 κατά αμερικανικού μη επανδρωμένου, ΜQ-9 Reaper, και οι δύο να εμφανίσουν τεχνικό πρόβλημα, να πέσουν στη θάλασσα, μέχρι τελικά να μάθει το πλήρωμα πως ο στόχος ήταν «φίλιος»;
Το όλο ζήτημα βέβαια είναι πιο ενδιαφέρον από το να αναζητεί κανείς «ντροπές», μαζί βέβαια με την ανάλογη καλλιέργεια συνωμοσιολογιών περί… μαγικών όπλων και άτρωτων αμερικανικών μη επανδρωμένων. Ας δούμε όμως τι έχει μαθευτεί μέχρι στιγμής, σχολιάζοντας το παράλληλα.
Αντιμετωπίζοντας τα drone των Χούθι
Η φρεγάτα Hessen την ίδια μέρα με το περιστατικό με το Reaper, κατέρριψε δύο μη επανδρωμένα των Χούθι, το ένα με το πυροβόλο 76 χιλιοστών και το δεύτερο με πύραυλο RAM. Εδώ μπορούμε να συνάγουμε τα εξής: Αρχικά πως τα drones είχαν φθάσει κοντά στην φρεγάτα, αλλιώς δεν θα χρησιμοποιούνταν τα συγκεκριμένα συστήματα. Κανείς κυβερνήτης πολεμικού δεν διακινδυνεύει το σκάφος του με ενεργοποίηση των συστημάτων εγγύς άμυνας -κάπου στα 10 χιλιόμετρα δηλαδή- αν μπορεί να αντιμετωπίσει επερχόμενο κίνδυνο σε μεγαλύτερη απόσταση. Άρα το συμπέρασμα εδώ είναι πως η φρεγάτα δεν είχε μπορέσει να εντοπίσει τα drones νωρίτερα με τους αισθητήρες της. Οπότε υποθέτουμε πως αυτά πέταγαν και πολύ χαμηλά και είχαν μικρό ίχνος, αναμενόμενο κιόλας καθώς το μέγεθος τους είναι περιορισμένο, κατασκευάζονται από συνθετικά υλικά και χρησιμοποιούν μικρούς κινητήρες για την πρόωση τους.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι πως τα συγκεκριμένα drones αναχαιτίζονται και με πυραύλους RAM που όμως στρέφονται στο στόχο μέσω υπέρυθρου αισθητήρα, αλλά και είχαν «κλειδωθεί» από το σύστημα ελέγχου πυρός του πυροβόλου. Άρα έχουν τελικά κάποιο ανιχνεύσιμο ίχνος, θερμικό/ηλεκτρομαγνητικό, ικανό να επιτρέψει αναγνώριση και στοχοποίηση, έστω και σε μικρή απόσταση.
Τρίτο συμπέρασμα είναι πως η φρεγάτα ήταν σε πλήρη ετοιμότητα, ώστε να ενεργοποιηθούν τα συγκεκριμένα όπλα, άρα δεν πρέπει να υπήρχε θέμα αδράνειας ή εφησυχασμού. Άλλωστε η φρεγάτα έχει πλεύσει στην Ερυθρά με πλήρη επάνδρωση και εκπαίδευση του προσωπικού για τις εκεί προκλήσεις και κινδύνους.
Η βολή κατά του αμερικανικού Reaper
Πάμε τώρα στο περιστατικό με το Reaper. Αυτό που έχει γίνει γνωστό από γερμανικά ΜΜΕ, είναι πως το αμερικανικό μη επανδρωμένο είχε εντοπιστεί από την φρεγάτα σε μεγάλη απόσταση και ύψος (12.000 μέτρα) και δεν θεωρήθηκε άμεσος κίνδυνος. Το συμπέρασμα εξάγεται από τις αναφορές πως το πλήρωμα της φρεγάτας δεν μπορούσε να «αναγνωρίσει» τον τύπο του αεροσκάφους και επικοινώνησε με τις αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή, όπως και με άλλες συμμαχικές, ζητώντας πληροφόρηση. Αυτή η διαδικασία δείχνει πως το «άγνωστο αεροσκάφος» κινούνταν είτε απομακρυνόμενο από τη φρεγάτα είτε σε παράλληλη κατεύθυνση, οπότε δεν θεωρήθηκε κρίσιμη/επερχόμενη απειλή, άρα υπήρχε χρόνος διερεύνησης.
Η πληροφορία ακόμη το αεροσκάφος, ένα αμερικανικό MQ-9 Reaper, πετούσε με το IFF κλειστό (δηλαδή το σύστημα αναγνώρισης του ως φίλιο), συν ότι οι απαντήσεις που έλαβε το πλήρωμα της Hessen από τα αμερικανικά πλοία, πως δεν υπάρχει «κάποιο δικό μας αεροσκάφος στην περιοχή», μπορεί να ερμηνευθεί ότι υπήρξε πράγματι σοβαρή δυσλειτουργία επικοινωνίας μεταξύ όλων των δυνάμεων που δρουν στην Ερυθρά και προφανώς έλλειψη συντονισμού.
Το Reaper μάλιστα που κατευθυνόταν στην Υεμένη με κλειστό IFF, ίσως δείχνει πως η αποστολή του δεν «τακτική», αλλά άλλης δομής, π.χ. μυστικών υπηρεσιών, που δεν είχαν ενημερώσει σωστά, ή δεν είχε διανεμηθεί κατάλληλα η ενημέρωση τους, για το ότι επιχειρούσαν στην ίδια ζώνη. Άλλωστε δεν έχει λογική ένα τέτοιο αεροσκάφος, υψηλής τακτικής αξίας και μεγάλου κόστους να «εκτεθεί» σε πιθανά φίλια πυρά. Εδώ προφανώς μιλάμε και για στεγανά μεταξύ αμερικανικών υπηρεσιών, όπου δρουν παράλληλα αλλά με διαφορετική ατζέντα η καθεμία.
SM-2, προβληματικός ή αξιόπιστος;
Στο κρίσιμο θέμα τώρα της απόδοσης (ή μη απόδοσης πιο σωστά), των πυραύλων SM-2 μεγάλου βεληνεκούς, που εκτόξευσε η Hessen. Η συγκεκριμένη φρεγάτα είναι κλάσης F124, με συνολικά 3 πλοία, τα μόνα στο Γερμανικό Ναυτικό που χρησιμοποιούν τέτοιους πυραύλους, συνήθως μεταφέροντας ένα απόθεμα 24, συν ακόμη 32 πυραύλους μέσου βεληνεκούς ESSM, ώστε να έχουν πολυστρωματική άμυνα. Τα σκάφη είναι περίπου εικοσαετίας και το απόθεμα των πυραύλων SM-2 είναι παρόμοιας ηλικίας.
Εδώ να θυμίσουμε πως το 2018, ένα άλλο πλοίο κλάσης F124, η φρεγάτα Sachsen, είχε σοβαρό περιστατικό αστοχίας με ίδιο πύραυλο. Συγκεκριμένα στις 21 Ιουνίου, σε άσκηση στα ανοιχτά της Νορβηγίας, έγινε εξαπόλυση 2 SM-2, με τον πρώτο να «φεύγει» κανονικά, αλλά τον δεύτερο να εκρήγνυται μέσα στον εκτοξευτή και να δημιουργεί μια μπάλα φωτιάς η οποία έκανε ζημιές στο κατάστρωμα και τη γέφυρα του πλοίου (βίντεο παρακάτω). Ευτυχώς δεν σημειώθηκαν τραυματισμοί, ενώ και οι ζημιές ήταν μέτριες και επισκευάστηκαν.
Παρεμφερή αστοχία είχε όμως στις 18 Ιουλίου 2015 και το αμερικανικό αντιτορπιλικό USS The Sullivans, κλάσης Arleigh Burke, όταν βλήμα SM-2 εξερράγη στον αέρα, λίγα μέτρα πάνω από τον εκτοξευτή Mk41, σκορπίζοντας γύρω συντρίμμια, ευτυχώς και εδώ χωρίς τραυματισμούς. Αυτή η αστοχία προκάλεσε τη διερεύνηση από πλευράς Αμερικανικού Ναυτικού, όπου διαπιστώθηκε πως το βλήμα, ένα SM-2 IIIA, ανήκε σε μια παλαιά παρτίδα, με πυραυλικό κινητήρα της εταιρίας Thiokol (ο οποίος σε επόμενες παρτίδες αντικαταστάθηκε με νέο μοντέλο). Η συγκεκριμένη παρτίδα χαρακτηρίστηκε «μόνο πολεμικής χρήσης», ουσιαστικά δηλαδή απαγορεύθηκε να μετέχει σε δοκιμαστικές βολές μέχρι να διευκρινιστεί η απόδοση της και η ασφάλεια της. Συνολικά όμως τα βλήματα SM-2 που έχουν παραχθεί σε πολλές χιλιάδες αντίτυπα και με πάνω από 2.500 δοκιμαστικές εκτοξεύσεις, θεωρούνται αξιόπιστα και αποδοτικά.
Πυρομαχικά χωρίς πιστοποίηση
Από τα παραπάνω μπορούμε να διατυπώσουμε την εξής υπόθεση (και μόνο υπόθεση, μιας και οι πληροφορίες είναι ελάχιστες έως τώρα): Πως είναι πιθανό το Γερμανικό Ναυτικό να αντιμετωπίζει πρόβλημα πιστοποίησης των παλαιών βλημάτων του SM-2, κάτι που να οδήγησε στην διπλή αστοχία κατά του Reaper. Η υπόθεση ενισχύεται και από δύο ακόμη στοιχεία. Αρχικά τις δηλώσεις του Γερμανού βουλευτή του συντηρητικού κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, Florian Hahn, στη Welt, πως «…μάθαμε ότι πυρομαχικά της φρεγάτας Hessen είναι σε έλλειψη καθώς δεν υπάρχει πλέον παραγωγή τους για να τα προμηθευθούμε, άρα αν η φρεγάτα τα εξαντλήσει δεν μπορεί να τα αναπληρώσει και πρέπει να αποσυρθεί». Ο Hahn δεν κατονόμασε το «πυρομαχικό» αλλά η διατύπωση του μάλλον υποδεικνύει τους SM-2, των οποίων η παραγωγή έχει επανεκκινήσει τα τελευταία χρόνια λόγω μεγάλης ζήτησης, αλλά η κατασκευάστρια Raytheon έχει ήδη μεγάλο όγκο παραγγελιών να εξυπηρετήσει. Έτσι ο Hahn μάλλον τονίζει το μικρό απόθεμα των γερμανικών πυραύλων και πιθανά την παλαιότητα τους.
Επιπρόσθετα, είναι γνωστά τα γενικότερα ζητήματα μικρών αποθεμάτων πυρομαχικών των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, σε όλους τους κλάδους, όπως και η «ατόνηση» προγραμμάτων επαναπιστοποίησης και ελέγχων τους, τα προηγούμενα χρόνια, σε ένα κλίμα χαλάρωσης εξοπλιστικών δαπανών. Κάτι βέβαια που έχει βάλει τώρα τους Γερμανούς να «τρέχουν» ώστε να καλύψουν τα κενά, προγραμματίζοντας πολύ μεγάλες αγορές και επενδύσεις.
Να τονίσουμε και τα εξής, που έχουν ευρύτερη εφαρμογή: «Τέλειο» οπλικό σύστημα δεν υπάρχει, ούτε σε Δύση ούτε σε Ανατολή, και σε συνθήκες ρεαλιστικές υπάρχουν πάντα αστοχίες και αποτυχίες. Στον 1ο Πόλεμο του Κόλπου είχε σημειωθεί σε εκτοξεύσεις πυραύλων Tomahawk έως και 20% αστοχία τους, διαφόρων ειδών (αδυναμία εκτόξευσης, μικρότερη εμβέλεια του αναμενόμενου, απώλεια κατεύθυνσης, αδυναμία στοχοποίησης, πτώση από δυσλειτουργία κ.ο.κ.). Επίσης, στα ουκρανικά μέτωπα, σήμερα δηλαδή, τα περιστατικά «φίλιας προσβολής» και αστοχιών είναι αρκετά (όσα έρχονται στην επικαιρότητα) και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Έτσι το τι συνέβη στην φρεγάτα Hessen δεν εκπλήσσει τόσο πολύ.
Πάντως η γερμανική εφημερίδα Bild, γνωστή για το λαϊκισμό και το συντηρητισμό της, έβγαλε τίτλο «Ντροπή για το Ναυτικό μας», κατηγορώντας τον υπουργό Άμυνας Pistorious για «την άθλια κατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων μας υπό τη διοίκηση του», αλλά αυτό όσο και να έχει δόση αληθείας, δεν υιοθετήθηκε από τα υπόλοιπα γερμανικά ΜΜΕ. Τα οποία εστίασαν περισσότερο στο θέμα κακού συντονισμού και προβλημάτων στα πυρομαχικά.
Τελικό συμπέρασμα βέβαια θα βγάλουμε μετά από αποκάλυψη περισσότερων πληροφοριών, αλλά όλα τα παραπάνω περισσότερο φανερώνουν -κατά την πρώτη ανάγνωση που κάνουμε εδώ- ένα πάγιο γερμανικό, διεθνές και προφανώς ελληνικό πρόβλημα. Ότι τα κάθε είδους πυρομαχικά και ακόμη περισσότερο τα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά, χρειάζονται τακτικούς ελέγχους, πιστοποιήσεις, δοκιμές, σωστούς χώρους αποθήκευσης, και τήρηση των οδηγιών του κατασκευαστή. Αλλά ακόμη και τότε, σε πραγματικές συνθήκες και θα αποτύχουν και θα αστοχήσουν σε κάποιο βαθμό. Οπότε απαιτείται και σημαντικό απόθεμα για να αντιπαρέρχεται η «αστοχία», ενώ η χρήση για να είναι αποδοτική οφείλει να συνοδεύεται και από γνώση που και ποιος είναι ο εκάστοτε στόχος. Αλλιώς πάντα παραμονεύει και το γελοίο και κυρίως το επικίνδυνο.
