Με μικρή τελετή που δεν πήρε μεγάλη δημοσιότητα, η τουρκική φρεγάτα TCG Istanbul (F-515), η πρώτη της κλάσης της, παραδόθηκε στο αρχικό πλήρωμα, για να ξεκινήσει θαλάσσιες δοκιμές, μετά την ολοκλήρωση εγκατάστασης του εξοπλισμού της. Για την Τουρκία το συγκεκριμένο πλοίο είναι σημαντικό ορόσημο: καθώς κρίνεται το πόσο αποδοτική μπορεί να είναι μια όσο το δυνατόν πιο «τοπική» κατασκευή μεγάλου πολεμικού σκάφους επιφανείας.
Θυμίζουμε πως το πρόγραμμα MILGEM της Τουρκίας («εθνικό πλοίο») είχε προγραμματιστεί να αποδώσει 3 σειρές σκαφών, ως εξέλιξη η μια της άλλης. Το πρώτο ήταν οι 4 κορβέτες κλάσης Ada, όπου ο οπλισμός και αρκετά ηλεκτρονικά ήταν εισαγώμενα, ενώ το σκάφος χτίστηκε στην Τουρκία. Ακολουθεί μια 4αδα φρεγατών, οι κλάσης Istanbul (3.000+ τόνων) όπου η πρώτη έχει πλέον ολοκληρωθεί και οι επόμενες τρεις παραγγέλθηκαν φέτος, για παράλληλο χτίσιμο σε 3 διαφορετικά ναυπηγεία. Η ολοκλήρωση του MILGEM θα είναι 4 αντιτορπιλικά 10.000 τόνων, τα TF-2000.
Η Istanbul πάντως φέρει τον περισσότερο μέχρι σήμερα τουρκικό εξοπλισμό: Το κύριο πυροβόλο 76 χιλιοστών είναι τοπικής κατασκευής της MKE, τα 16 κελιά κάθετης εκτόξευσης είναι το σύστημα MIDLAS της Roketsan, επίσης τοπική σχεδίαση, ενώ οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι θα είναι Hisar-D (με αισθητήρα ραδιοσυχνοτήτων), πιθανής εμβελείας 40 χιλιομέτρων, ως συνεργασία Roketsan-Aselsan.
Roketsan: πρώτη δοκιμή του συστήματος εκτόξευσης MIDLAS για τις φρεγάτες κλάσης Istanbul
Το κομμάτι αυτό, της αντιαεροπορικής άμυνας, είναι που έφερε μεγάλη καθυστέρηση στο όλο πρόγραμμα, καθώς εξελίχθηκε με μεγάλη πίεση, μιας και αρχικά είχε προγραμματιστεί να μπουν στα σκάφη εκτοξευτές Mk41 της Lockheed Martin για βλήματα ESSM. Τα γνωστά εμπάργκο ανέτρεψαν τον προγραμματισμό, οπότε αναζητήθηκε μια ναυτική εκδοχή των Hisar που εξελίσσονταν ως χερσαίο σύστημα αεράμυνας, ενώ έπρεπε να κατασκευαστεί και το σύστημα κάθετης εκτόξευσης.
Στον τουρκικό Τύπο αναφέρεται πως το MIDLAS μπορεί να “φιλοξενήσει” και πυραύλους Siper, μεγάλης εμβελείας (σε επόμενη φάση) αλλά και ESSM και ATMACA (δηλαδή βλήμα cruise σε κάθετα εκτοξευόμενη έκδοση). Επίσης γράφεται πως το κελί του MIDLAS θα δοκιμαστεί για να να φέρει τετράδα βλημάτων! Πάντως μια φωτογραφία του MIDLAS από την Istanbul που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο (η παρακάτω), φανερώνει σαφείς σχεδιαστικές ομοιότητες με τον τυπικό Mk41.
Τουρκικά είναι και τα αντιπλοϊκά όπλα, οι πύραυλοι ATMACA σε διάταξη 4Χ4 για 16 συνολικά βλήματα στο υπερυψωμένο μεσόστεγο, προσφέροντας στο σκάφος μεγάλη ισχύ πυρός. Και εδώ έχουμε μια πρωτιά, καθώς η Istanbul είναι το πρώτο σκάφος εφοδιασμένο με τους ATMACA απευθείας και όχι ως αλλαγή παλαιότερων Harpoon.
Τουρκία: Ο αντιπλοϊκός ATMACA θα μπει σε όλα τα πλοία του Ναυτικού, αντικαθιστά τους Harpoon
Την άμυνα σημείου προσφέρει πάνω από το υπόστεγο του ελικοπτέρου, ένα δίκαννο πυροβόλο 35 χιλιοστών, το Gokdenziz της Aselsan, και αυτό με πιεστική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, ενώ συμπληρώνεται με δυο μη επανδρωμένους πυργίσκους πυροβόλου 25 χιλιοστών, τους γνωστούς STOP, της ίδιας εταιρίας. Οι STOP χρησιμοποιούνται και στο ελικοπτεροφόρο Anadolu (5 συνολικά). Τέλος οι εκτοξευτές τορπιλών -πάλι τουρκικοί – θα φέρουν τις ελαφριές τορπίλες Orka των 324 χιλιοστών της Roketsan.
Και στα ηλεκτρονικά όμως έχουμε τουρκική -σχεδόν- αποκλειστικότητα. Κύριο ραντάρ το τεχνολογίας AESA, CENK-S της Aselsan με πομπούς νιτριδίου του Γαλλίου (GaN) που πιθανά είναι και αυτοί (ή θα είναι στο κοντινό μέλλον) εγχώριας παραγωγής.
CENK-S: Ναυτικό ραντάρ τεχνολογίας AESA από την Aselsan εμβέλειας 400 χιλιομέτρων
Ραντάρ ναυτιλίας είναι το Alper, ραντάρ ελέγχου πυρός δύο (εμπρός-πίσω) AKR-D, της Aselsan επίσης (με δομή που θυμίζει πολύ STIR), το σόναρ κύτους είναι το FERSAH και υπάρχει και σύστημα αντιμέτρων τορπιλών HIZIR. Οι πυργίσκοι ηλεκτροοπτικών είναι της Aselsan, πιθανά ναυτική εκδοχή του Aselflir, ενώ την ολοκλήρωση κάνει η τελευταία εκδοχή του συστήματος διαχείρισης μάχης Advent της Havelsan. Προφανώς τηλεπικοινωνίες, κρυπτογράφηση, αλλά και μικρότερα συστήματα όπως δέκτες GPS, γυροσκοπικές πυξίδες κ.α., είναι τουρκικής σχεδίασης.
Στα παραπάνω βέβαια οφείλουμε να αναφέρουμε ένα άγνωστο αλλά σαφώς υψηλό ποσοστό μίμησης-αντιγραφής αντίστοιχων δυτικών συστημάτων, κάτι όμως που δεν αφαιρεί τη σημαντικότητα όλα αυτά να έχουν αναλυθεί και να έχει ενσωματωθεί στην τουρκική αμυντική βιομηχανία η τεχνογνωσία τους.
Αναβάθμιση των τουρκικών φρεγατών ΜΕΚΟ, σχεδόν ολικός «εκτουρκισμός» τους
Ουσιαστικά το μόνο κύριο μέρος του σκάφους που είναι εισαγωγής, είναι το κινητήριο σύστημα, με αεριοστρόβιλο LM2500 και γεννήτριες diesel της MTU.
Αναφέρουμε όλα τα παραπάνω για να δείξουμε πως στην εξελικτική λογική του προγράμματος MILGEM, έγινε μια ανατροπή λόγω του διεθνούς εμπάργκο σε αμυντικά συστήματα (από αρκετές δυτικές χώρες), που επέβαλλε και την αλλαγή τεχνολογίας και την ενσωμάτωση συστημάτων τουρκικής παραγωγής, που πιθανά δεν ήταν ακόμη ώριμα. Εδώ λοιπόν αναδεικνύεται το στοίχημα της τουρκικής ναυπήγησης, να δοκιμάσει αν όλα αυτά λειτουργούν αποδοτικά, συνεργάζονται και προσφέρουν μια σύγχρονη -ελαφριά- φρεγάτα ικανή να αποτελέσει απειλή.
Έτσι η TCG Istanbul είναι ένα μεγάλο εν πλω «δοκιμαστήριο» (αν και έχει αναγγελθεί πως θα ενταχθεί στο Τουρκικό Ναυτικό φέτος το φθινόπωρο, ώστε να συμπέσει με τον εορτασμό των 100 ετών της Τουρκικής Δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου), οπότε δεν θα μας εκπλήξει να δούμε κάποιες αλλαγές στον σχεδιασμό και εξοπλισμό της, που θα εφαρμοστούν στα επόμενα 3 σκάφη. Αν το στοίχημα πετύχει για την Τουρκία, θα δούμε ίσως και περισσότερα σκάφη αλλά και εξαγωγές αρκετών από τα παραπάνω συστήματα, που θα προσφέρονται στη διεθνή αμυντική αγορά ως φθηνότερη εναλλακτική.