Ήταν η «… η μέρα που θα θυμόμαστε (ως μέρα) ατιμίας» σύμφωνα με τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρούζβελτ στον “Φιλιππικό” του κατά της ιαπωνικής αιφνιδιαστικής επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ.
Με την ένταση στην περιοχή του Ειρηνικού να έχει φτάσει στο αποκορύφωμα και με το εμπάργκο πετρελαίου κατά της Ιαπωνίας να έχει φέρει την αυτοκρατορία στα όριά της, οι επιλογές της ηγεσίας της ήταν ή ολομέτωπη επίθεση ή υποταγή στις θελήσεις των ΗΠΑ. Επέλεξαν το πρώτο, βασισμένοι στις διαβεβαιώσεις του ναυάρχου Γιαμαμότο, ότι ένα ισχυρό, αιφνιδιαστικό χτύπημα που θα ακρωτηρίαζε τις δυνατότητες των Αμερικανών για αντίδραση στο μέτωπο του Ειρηνικού ήταν δυνατό.
Ο Γιαμαμότο δεν είχε ψευδαισθήσεις. Έχοντας περάσει χρόνο στις ΗΠΑ γνώριζε τις κολοσσιαίες βιομηχανικές δυνατότητες, τις πρωτοπόρες τεχνολογικές κατακτήσεις και τους σχεδόν ανεξάντλητους πόρους που η μεγάλη χώρα της Αμερικής κατείχε. Το χτύπημα που σχεδίασε θα εξαγόραζε απλά λίγο πολύτιμο χρόνο, που θα επέτρεπε έναν έντιμο συμβιβασμό στην περιοχή του Ειρηνικού.
Έτσι, μια ισχυρή ομάδα μάχης με έξι αεροπλανοφόρα και τον ανθό των βετεράνων πιλότων του αυτοκρατορικού ναυτικού έπλευσε ανεντόπιστη, μέχρι τα νησιά της Χαβάης, όπου έδρευε ο αμερικανικός στόλος του Ειρηνικού. Ελπίζοντας πως καταστρέφοντας τον, θα προλάβαιναν να ολοκληρώσουν τις κατακτήσεις τους στην ΝΑ Ασία πριν οι Αμερικανοί αναλάβουν.
Στις 07:48 π.μ. 353 ιαπωνικά αεροσκάφη επέπεσαν με ακρίβεια στον ανυποψίαστο στόλο εκμηδενίζοντάς τον. Όλη η δύναμη των 8 θωρηκτών βυθίστηκε ή τέθηκε εκτός μάχης μαζί με 3 καταδρομικά και 3 αντιτορπιλικά. Μαζί τους καταστράφηκαν 188 αεροσκάφη ενώ τους 2.403 έφτασαν οι νεκροί και τους 1.178 oι τραυματίες. Από τύχη γλύτωσαν τα αεροπλανοφόρα του στόλου, καθώς κανένα από τα οποία δεν βρισκόνταν στο λιμάνι ενώ σημαντικές ήταν οι ζημιές σε κάθε είδους λιμενικές εγκαταστάσεις, αποθήκες καυσίμων και άλλων υλικών και στην πόλη.
Ενδεικτικά, και για να καταρριφθεί ένας διαιωνιζόμενος μύθος για “το μυστήριο της απουσίας των αεροπλανοφόρων από το Περλ εκείνο το πρωϊνό”, τα USS Enterprise και USS Lexington έλειπαν γιατί μετέφεραν αεροσκάφη για να ενισχύσουν τις φρουρές στα Γουέηκ Άηλαντ και Μιντγουέη. Το πρώτο, μάλιστα, ήταν προγραμματισμένο να επιστρέψει στο Περλ Χάρμπορ το ίδιο το πρωΐ της 7/12 αλλά καθυστέρησε λόγω κακοκαιρίας. Το USS Hornet ήταν στο Νόρφολκ για επισκευές. Το USS Saratoga βρισκόταν στο Σαν Ντιέγκο επιστρέφοντας από προγραμματισμένο δεξαμενισμό. Το USS Yorktown ήταν επίσης στο Νόρφολκ, προγραμματισμένο να φτάσει επίσης στις 7/12. Το USS Ranger περιπολούσε εκείνη την περίοδο στον Ατλαντικό ενώ το USS Wasp ήταν, κι αυτό, στον Ατλαντικό αγκυροβολημένο. Οι Αμερικανοί χρειάζονταν τα αεροπλανοφόρα τους στον Ατλαντικό για να καλύψουν τις νηοπομπές προς Αγγλία, γιατί βάσει συμφωνίας τις συνόδευαν μέχρι τη μέση της διαδρομής.
Το σοκ στην κοινή γνώμη από την επίθεση ήταν απόλυτο. Η αμερικανική κοινωνία, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν αποστασιοποιημένη και διχασμένη ανάμεσα σε απομονωτιστές και οπαδούς της επέμβασης στον Δεύτερο Παγκόσμιο που είχε ξεκινήσει, μεταστράφηκε και συσπειρώθηκε πίσω από τον Ρούζβελτ, που ήδη από το 1939 βοηθούσε έμμεσα τις δημοκρατικές χώρες της Ευρώπης.
Έτσι το χαστούκι που δέχτηκε η Αμερική αφύπνισε τον γίγαντα αλλά δεν τον αποθάρρυνε. Με τα αεροπλανοφόρα να έχουν διασωθεί και τα χτυπημένα πλοία να έχουν βυθιστεί πλάι στις λιμενικές εγκαταστάσεις, τα λιγότερο κατεστραμμένα από αυτά ανασύρθηκαν και επισκευάστηκαν γρήγορα, οπότε ο στόλος του Ειρηνικού ανέλαβε σε σύντομο χρόνο. Ταυτόχρονα η πολεμική προσπάθεια αφύπνισε τις μοναδικές παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, που θα την έφερναν γρήγορα επικεφαλής του πολέμου και στην ηγεσία των Συμμάχων. Έτσι η «μέρα της ατιμίας» άφησε μια βαριά διεθνή παρακαταθήκη, τόσο εκείνη των χρόνων του 2ου Παγκοσμίου, όσο και μεταπολεμικά, όπου η ηγεμονία των ΗΠΑ συνεχίστηκε.
