Στις 6 Απριλίου του 1945, το θωρηκτό ‘Yamato’, το ελαφρύ καταδρομικό ‘Yahagi’ και 8 αντιτορπιλικά με συνοδεία 115 αεροπλάνων απέπλευσαν από την Ιαπωνία για μια αποστολή αυτοκτονίας. Αυτή ήταν η επιχείρηση Ten Go, η τελευταία μεγάλη προσπάθεια του ιαπωνικού αυτοκρατορικού ναυτικού να επηρεάσει τις καταιγιστικές εξελίξεις.
Το Ιαπωνικό Ναυτικό ήταν κάποτε το ισχυρότερο, πλέον σύγχρονο και πιο καινοτόμο σε επιχειρησιακή δράση και πρωτοβουλία στον Ειρηνικό ωκεανό. Ωστόσο, οι σκληρές συγκρούσεις με το ανανεωμένο ναυτικό των ΗΠΑ, ιδίως μετά την εκστρατεία στα νησιά του Σολομώντα και τις ναυμαχίες του Λέϋτε και της θάλασσας των Φιλιππίνων το είχαν αποδεκατίσει.
Σημαντικότερη, όμως, από όλες τις απώλειες ήταν η εξάντληση των αποθεμάτων καυσίμων από τον υποβρυχιακό πόλεμο και τη σταδιακή σύσφιξη του αμερικανικού κλοιού γύρω από τα φτωχά σε πρώτες ύλες ιαπωνικά μητροπολιτικά νησιά. Οι ελλείψεις σε καύσιμα, μέταλλα και ανθρώπινο υλικό οδήγησαν το άλλοτε κραταιό ιαπωνικό ναυτικό σε μαρασμό.
Στον αντίποδα, βρισκόταν η ιερή υποχρέωση του να πολεμήσει ακόμα και την έσχατη ώρα, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε την καταστροφή του. Έχοντας καύσιμα μόνο για το ταξίδι της αποστολής αλλά όχι για να επιστρέψουν, τα πλοία θα έπλεαν στην Οκινάουα, όπου μαινόταν η μάχη και αφού κατέστρεφαν όσα αμερικανικά πλοία μπορούσαν, θα εξώκειλαν και θα δρούσαν ως στατικές πυροβολαρχίες με τους ναύτες να αποβιβάζονται και να πολεμούν σαν ελαφρύ πεζικό.
Στις 4 το απόγευμα της 6ης Απριλίου ο μικρός ιαπωνικός στόλος απέλευσε με προορισμό την Οκινάουα. Η κίνησή του εντοπίστηκε από δύο αμερικανικά υποβρύχια ενώ περνούσαν από τα στενά Bungo και ειδοποίησαν τα ανώτερα κλιμάκια. Το μήνυμα που στάλθηκε χωρίς κρυπτογράφηση, εντοπίστηκε από τα υδρόφωνα των ιαπωνικών πλοίων, που πλέον ήξεραν ότι οι κινήσεις τους καταγράφονται από τον εχθρό.
Παρόλα αυτά, ο διοικητής της ιαπωνικής δύναμης, αντιναύαρχος Σεΐτσι Ίτο, αποφάσισε τη συνέχιση της αποστολής θεωρώντας ντροπιαστικό να γυρίσει πίσω. Έτσι, μετά από έναν παραπλανητικό ελιγμό που έγινε μετά το πέρασμα από το νησί Κιοσού, για να νομίζουν οι Αμερικανοί ότι εγκατέλειπαν την αποστολή και επέστρεφαν πίσω, οι Ιάπωνες συνέχισαν νότια προς την Οκινάουα.
Ο ναύαρχος Σπρούανς, διοικητής του 5ου στόλου του Ειρηνικού, διέταξε τον διοικητή της Task Force 54, αντιναύαρχο Μόρτον Ντέιο που βομβάρδιζε με τα θωρηκτά του τις ακτές, να στρέψει και να αναχαιτίσει τον ιαπωνικό στόλο. Ο τελευταίος, όμως, αναχαιτίστηκε πριν ακόμα τα αμερικανικά πλοία τον βρουν, αφού ο αντιναύαρχος Μίτσερ απονήωσε μαζικά τα αεροσκάφη οκτώ αεροπλανοφόρων του για να συναντήσουν πρώτοι τον εχθρό.
Στο σημείο αυτό φαίνεται και ένα ενδοδιαχειριστικό πρόβλημα που ταλάνιζε το Ναυτικό των ΗΠΑ και θα συνέχιζε να το ταλαιπωρεί και μετά τον πόλεμο. Παρά το γεγονός ότι τα αεροπλανοφόρα είχαν κερδίσει τις περισσότερες και σημαντικότερες μάχες έναντι των Ιαπώνων, στις ΗΠΑ δεν είχαν “χωνέψει” ακόμα πως τα μεγάλα πλοία επιφανείας μπορούν να αντιμετωπιστούν με το νέο όπλο. Τα θωρηκτά θέλουν θωρηκτά, τα καταδρομικά καταδρομικά και τα αντιτορπιλικά αντιτορπιλικά, αυτή ήταν ακόμη η φιλοσοφία πολλών. Ο Μίτσερ έλαβε πρωτοβουλία άνευ διαταγών, αφού προερχόμενος κι ο ίδιος από την Αεροπορία Ναυτικού, πάλευε με την παλιά νοοτροπία των επιτελών που δεν αντιλαμβάνονταν την αλλαγή δόγματος.
Η είδηση έφτασε στα αυτιά του Σπρούανς κατόπιν της απονήωσης των 400 περίπου αεροσκαφών δίωξης F6F Hellcat και F4U Corsair, βομβαρδιστικών καθέτου εφόρμησης SB2C Helldiver και τορπιλοπλάνων TBF Avenger. Ο ίδιος σε μια σπάνια στιγμή νηφαλιότητας και επίδειξης πνεύματος συνεργασίας παραδέχθηκε πως η αεροπορική επίθεση έβγαζε περισσότερο νόημα. Την ίδια στιγμή, όμως, διέταξε και τον σχηματισμό και του στόλου των θωρηκτών να καταναυμαχήσει και να βυθίσει το “Yamato” ενώ ήταν ακόμα κοντά στα μητροπολιτικά νησιά.
Ο αμερικανικός στόλος (11 αεροπλανοφόρα, 6 θωρηκτά, 11 καταδρομικά, 30 αντιτορπιλικά και 386 αεροπλάνα), συνάντησε τους Ιάπωνες πριν φτάσουν στον προορισμό τους και μετά από δύο ώρες μάχης βύθισε το Yamato και άλλα έξι πλοία.
Απώλειες
Αμερικανοί: 12 αεροπόροι, 10 αεροσκάφη από την επίθεση κατά του Yamato και 85 νεκροί και αγνοούμενοι και ζημιές σε ένα θωρηκτό, ένα αεροπλανοφόρο και ένα αντιτορπιλικό από επιθέσεις καμικάζι.
Ιάπωνες: 3.800-4.300 νεκροί, 100 αεροπλάνα, ένα θωρηκτό (Yamato), ένα καταδρομικό (Yahagi), τέσσερα αντιτορπιλικά βυθισμένα και ένα ακόμα αντιτορπιλικό με σοβαρές ζημιές.
Η θυσία του ‘Yamato’ γέμισε αισθήματα ανακούφισης την αμερικανική πλευρά και κλόνισε την κοινή γνώμη στην Ιαπωνία. Οι Ιάπωνες είχαν αγαπήσει το μεγαλοπρεπές αυτό πλοίο το οποίο αποτελούσε το καύχημα του στόλου, το πιο σύγχρονο και ισχυρό πλοίο της εποχής του. Ωστόσο, η ‘Ten Go’ απέδειξε πως ακόμα και ο καλύτερος δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τους απαραίτητους πόρους.
