Η αναβαθμισμένη έκδοση έγκαιρης προειδοποίησης Ka-31R του Ρωσικού Ναυτικού βρίσκεται πλέον σε υπηρεσία με τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας. Βασισμένο στο Ka-31 (κωδ. ΝΑΤΟ Helix-B) που διαθέτουν το Ινδικό Ναυτικό και το Ναυτικό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας, το νέο ελικόπτερο εμφανίζεται σε ρεπορτάζ του καναλιού του ρωσικού υπουργείου Άμυνας «Κράσναε Ζβεζντά» (Ερυθρός Αστέρας) να απογειώνεται από την αεροπορική βάση Κάτσα στην Σεβαστούπολη, να πετά πάνω από την Κριμαία και να προσνηώνεται στο καταδρομικό κατευθυνομένων βλημάτων κλάσης Σλάβα «Μάρσαλ Ουστίνοφ».
Σε ρόλο ‘radar picket’ το Ka-31Ρ εντοπίζει θαλάσσιους και εναέριους στόχους, συμπεριλαμβανομένων drones και βλημάτων cruise, πριν αποβούν απειλή για τις φίλιες μονάδες επιφανείας, μεταβιβάζοντας σε αυτές ή στις επάκτιες πυροβολαρχίες πυραύλων πληροφορίες για την στοχοποίησή τους. Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, το ραντάρ του ελικοπτέρου είναι τόσο ισχυρό ώστε δύναται να καλύπτει «ολόκληρη την Μαύρη Θάλασσα».
Το ‘Κόκκινο 90’ (RF-34166, msn 5232004162714) παραδόθηκε στην πρώτη μονάδα που θα επιχειρεί με τον τύπο –πιστεύεται ότι πρόκειται για το 318ο Ανεξάρτητο Αεροπορικό Σύνταγμα– ενώ το γεγονός ότι είχε παραχθεί μόνο ένα, ανακατασκευασμένο το 2012 από την κατασκευάστρια εταιρία για επιχειρησιακές δοκιμές, αφήνει να εννοηθεί ότι η παραγγελία του υπουργείου Άμυνας έχει περισσότερο ποιοτικό χαρακτήρα παρά ποσοτικό.
Υπενθυμίζεται ότι αν και το πρωτότυπο Ka-31 πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση το 1987, διάφορα προβλήματα με τον εξοπλισμό καθυστέρησαν την ολοκλήρωση των δοκιμών αποδοχής του τύπου μέχρι το 1995. Ο τύπος εισήλθε σε φάση παραγωγής το 1999 όταν η Ινδία ανέθεσε στον ρωσικό κρατικό φορέα εξαγωγών αμυντικού υλικού Rosoboronexport ένα αρχικό συμβόλαιο ύψους 209 εκατ. δολαρίων για την προμήθεια εννέα ελικοπτέρων, τα οποία παραδόθηκαν την περίοδο 2001-2004. Το 2009 ακολούθησε η παραγγελία πέντε ακόμη Ka-31, με κόστος 20 εκατ. δολάρια ανά μονάδα.
Η Κίνα παρέλαβε το 2010 το πρώτο από τα εννέα Helix-B που παρήγγειλε, καθιστάμενη ο δεύτερος εξαγωγικός χρήστης του τύπου. Το νέο Δελχί θα προέβαινε αργότερα στην παραγγελία 10 επιπλέον ελικοπτέρων, ωστόσο σχετικά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι ο αριθμός τους μειώθηκε στα έξι λόγω περικοπών στον προϋπολογισμό του Ινδικού Ναυτικού.
Από την πλευρά του το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δίσταζε να δεσμευτεί με παραγγελίες πριν αποδειχτεί ότι ο εξοπλισμός του ελικοπτέρου ανταποκρινόταν πλήρως στις προδιαγραφές. Η ιστορία της δημιουργίας ενός ελικοπτέρου έγκαιρης προειδοποίησης για τον Στόλο ανάγεται στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν το σοβιετικό Ναυτικό ανάθεσε στο Γραφείο Kamov την ανάπτυξη του Ka-252RLD μετά την ένταξη σε υπηρεσία με το Βασιλικό Ναυτικό του Westland Sea King AEW.2 εφοδιασμένου με ραντάρ έρευνας ARI 5980/3 Searchwater LAST (Low Altitude Surveillance Task) της Thorn-EMI σε φουσκωτό θόλο.
Τα δύο πρωτότυπα που κατασκευάσθηκαν (031, 032) βασισμένα στο Ka-27 ‘Helix’ έφεραν ραντάρ E-801 ‘Oko’ της NPO Vega, ικανό να εντοπίζει μαχητικό στα 150 χλμ και σκάφος επιφανείας στα 100-200 χλμ. Αναπτυσσόμενο κάτω από την άτρακτο του ελικοπτέρου εν πτήσει, το μήκους 5,75 μ. ραντάρ είχε επιφάνεια 6 μ2 και περιστρεφόταν κάθε 10 δευτερόλεπτα, καλύπτοντας αζιμούθιο 360ο και δυνάμενο να ιχνηλατεί 20 στόχους ταυτόχρονα.
Το βελτιωμένο E-801M εκτελεί περιστροφή κάθε 6 δευτερόλεπτα ενώ μπορεί να παρακολουθεί ταυτόχρονα 40 στόχους. Μόλις ο ναυτίλος θέσει το ραντάρ σε επιχειρησιακή διαμόρφωση, το σύστημα λειτουργεί αυτόνομα, χωρίς έλεγχο από τον χειριστή του. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, αναγκαστική προσθαλάσσωση ή προσγείωση, η κεραία απορρίπτεται τάχιστα με την βοήθεια εκρηκτικών πίρων. Η διάρκεια περιπολίας του Ka-31 ανέρχεται σε 2,5 ώρες στα 11,500 πόδια.
Οι παραγγελίες από το εξωτερικό επέτρεψαν στην κατασκευάστρια εταιρία να προβεί σε διάφορες βελτιώσεις και τροποποιήσεις, με το Ka-31SV (Ka-35) να ενσωματώνει αρκετές από αυτές. Προοριζόμενο για επιχειρήσεις πάνω από ξηρά για αναγνώριση πεδίου μάχης, η έκδοση προσέλκυσε το ενδιαφέρον του ρωσικού Στρατού και την πενταετία 2004-2009 τα δύο πρωτότυπα (με αριθμούς 231 και 232 πλέον) πραγματοποίησαν δοκιμές με τον νέο εξοπλισμό. Αργότερα ανακατασκευάσθηκαν αποκτώντας ξανά ναυτική διαμόρφωση, συνεχίζοντας τις δοκιμές το 2012.
Αλέξανδρος Θεολόγου
