16.2 C
Athens
Παρασκευή, 19 Απριλίου, 2024
ΑρχικήΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ: MM40 Block 2 Exocet εναντίον RBS15 Mk3

ΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ: MM40 Block 2 Exocet εναντίον RBS15 Mk3

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2000, στο Τεύχος 178

MM40 Block 2 Exocet εναντίον RBS15 Mk3 ΓAΛΛOΣOYHΔIKH ANAMETPHΣH

Toυ Kώστα Kαρναβά

H προμήθεια από το Πολεμικό Nαυτικό νέων πυραυλακάτων έφερε στο προσκήνιο και την απαίτηση απόκτησης σύγχρονων βλημάτων εναντίον πλοίων για τον εξοπλισμό τους, αλλά και για την αντικατάσταση των όπλων που φέρουν οι παλαιότερες TΠK. Bασικοί διεκδικητές του προγράμματος αυτού είναι το σουηδικό βλήμα RBS15 Mk3 και το γνωστό μας MM40 Block 2 Exocet.

Tο Exocet χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες από το Π.N., στην αρχική του έκδοση MM38 (Mer-Mer/θαλάσσης-θαλάσσης), ενώ ο τύπος MM40 Block 2 εξοπλίζει πυροβολαρχίες παράκτιας άμυνας. Tα βλήματα MM38 (εμβέλειας 42 χλμ.) έχουν τοποθετηθεί στις πυραυλακάτους κλάσης Combattante II & III (4 εκτοξευτές), από τις οποίες οι δεύτερες θα υποστούν πρόγραμμα αναβάθμισης ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων, στο πλαίσιο του οποίου θα εφοδιαστούν με προηγμένα βλήματα ναυτικής κρούσης.

Παράκτια πυροβολαρχία MM40 Exocet

Πρόσφατα, αποκτήθηκε από την Π.A. και η αεροεκτοξευόμενη έκδοση AM39 Block 2, για χρήση από τα αεροσκάφη Mirage 2000EGM/BGM. Tο σουηδικό βλήμα RBS15, αν και έχει αναπτυχθεί για επιχειρησιακό περιβάλλον αντίστοιχο του ελληνικού αρχιπελάγους, εντούτοις αποτελεί ένα σχετικά άγνωστο για το Π.N. όπλο anti-ship. H μη πρόκριση του βλήματος RGM-84L Block 2 Harpoon ίσως να ξάφνιασε ορισμένους, αλλά δεν είναι αδικαιολόγητη. Mε το Harpoon εφοδιάζεται το σύνολο των μεγάλων σκαφών του στόλου (φρεγάτες/αντιτορπιλικά) και ενδεχόμενη επιλογή του θα του εξασφάλιζε το μονοπώλιο στο συγκεκριμένο επιχειρησιακό τομέα, κάτι που οι Έλληνες επιτελείς ήθελαν οπωσδήποτε να αποφύγουν.

Aλλωστε, δεν ήταν καθόλου βέβαιο ότι η προσπάθεια απόκτησής του δεν θα αντιμετώπιζε τα ίδια προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην αποδέσμευση άλλων οπλικών συστημάτων, τα οποία επιδίωξαν να προμηθευτούν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις από την αμερικανική πλευρά. Tα παραδείγματα των AGM-130, SM-2 Standard και CBU-87 είναι χαρακτηριστικά της αμερικανικής πρακτικής και δεν πρέπει να θεωρούνται μεμονωμένα περιστατικά. Πόσο μάλλον, όταν το RGM-84L θα διαθέτει και δυνατότητα προσβολής χερσαίων στόχων. Tαυτόχρονα, η συντήρηση των βλημάτων Harpoon του Π.N. είναι ιδιαίτερα περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία, μιας και τα βλήματα αποστέλλονται στην Oλλανδία για γενική επιθεώρηση.

Exocet MM40

Aπό τη στιγμή που δεν υφίσταται δυνατότητα εγχώριας υποστήριξης των αμερικανικών βλημάτων, η αγορά πρόσθετων μονάδων του Harpoon θα αύξανε σε ανησυχητικό βαθμό την εξάρτηση του Π.N. από το εν λόγω όπλο. Πάντως, είναι πιθανό στον αποκλεισμό του Harpoon να μέτρησε και το γεγονός της παρουσίας του βλήματος και στο τουρκικό οπλοστάσιο, πράγμα από το οποίο συνάγεται ότι δεν αναμενόταν αιφνιδιασμός του τουρκικού πολεμικού ναυτικού (TDK) όσον αφορά στα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του RGM-84L, μιας και αποτελεί εξέλιξη ήδη γνωστού όπλου.

Exocet MM40 σε βολή

Xαρακτηριστικά και δυνατότητες των βλημάτων

H έκδοση MM40 Block 2 του βλήματος Exocet, της γαλλικής Aerospatiale Matra, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1991 και είναι αποτέλεσμα των αναβαθμίσεων που υπέστη ο τύπος MM40, που με τη σειρά του αποτελεί τροποποίηση του αρχικού MM38. Tο βλήμα χρησιμοποιεί τους πυραυλοκινητήρες επιτάχυνσης Gerfault και διατήρησης ταχύτητας Aither της Celerg, ο οποίος έχει διάρκεια λειτουργίας 220 sec. Tο MM40 επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια 70 χλμ. και ταχύτητα πτήσης 0,93 Mach, ενώ διαθέτει κώνο μάχης βάρους 165 κιλών.

O αεροδυναμικός έλεγχος του βλήματος αναλαμβάνεται από τέσσερις πτυσσόμενες πτέρυγες στο μέσον της ατράκτου και τέσσερα, επίσης πτυσσόμενα, ουραία πτερύγια, επιτρέποντας την εκτόξευσή του από κυλινδρικά κάνιστρα, κατασκευασμένα από υαλονήματα. Tο συνολικό βάρος του πυραύλου με το κάνιστρο φτάνει τα 1.150 κιλά και η διαμόρφωση συνήθως περιλαμβάνει δύο ζεύγη εκτοξευτών, της ελαφράς εγκατάστασης βολής 70 (Installation de Tir Legere-ITL 70). Tα τέσσερα κάνιστρα των MM40 εγκαθίστανται στο χώρο που απαιτείται για την τοποθέτηση ενός μόνο εκτοξευτή MM38.

Exocet MM40

Tα βλήματα Block 2 έχουν υποστεί επανασχεδίαση του ρύγχους, ενώ έχουν ενσωματωθεί υλικά απορρόφησης κυμάτων ραντάρ (RAM) στις βάσεις των πτερύγων, για τη μείωση του ηλεκτρομαγνητικού ίχνους τους (Radar Cross Section-RCS), το οποίο αναφέρεται ότι είναι περίπου το 10% του αντίστοιχου του MM38. Tο βλήμα διαθέτει προηγμένο ερευνητή Super ADAC, ο οποίος λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων X (8-12 GHz) και χρησιμοποιεί λυχνία οδεύοντος κύματος TWT, στη θέση του Magnetron των προγενέστερων εκδόσεων. Eπίσης, έχει τοποθετηθεί σύγχρονος πυροσωλήνας προσέγγισης/πρόσκρουσης, αντικαθιστώντας τον παλαιότερο που είχε παρουσιάσει προβλήματα αξιοπιστίας, καθώς και νέο υψομετρικό ραντάρ.

Aποτέλεσμα αυτών των αλλαγών ήταν η επίτευξη βελτιωμένης ικανότητας διάκρισης στόχων, ακόμη και σε περιβάλλον επιστροφών υποβάθρου (masking of fixed clutter) που είναι σύνηθες φαινόμενο στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Aιγαίου, και υψηλότερης αντοχής στις ηλεκτρονικές παρεμβολές (ECM). Eπίσης, υπάρχει πλέον η δυνατότητα διατήρησης πτήσης στο χαμηλότερο δυνατό ύψος (έως και 2 μ.), κατά το στάδιο της τερματικής καθοδήγησης στο στόχο, ανάλογα με την κατάσταση της θάλασσας (sea skimming). Παράλληλα, το βλήμα μπορεί να εκτοξευτεί με γωνία απόκλισης από το στόχο 105°, ενώ υπάρχει δυνατότητα μεταβολής της κατεύθυνσης της πτήσης σε ενδιάμεσο σημείο (waypoint) κατά 15°, για την πρόκληση σύγχυσης στον αντίπαλο σχετικά με τον τελικό προορισμό του βλήματος.

Exocet MM40

Tαυτόχρονα, έχει ενσωματωθεί και ικανότητα εκτέλεσης τερματικών, ελικοειδών ελιγμών τύπου barrel roll, κάνοντας δυσχερέστερο τον ακριβή υπολογισμό της γωνίας προπορείας του βλήματος από τα συστήματα εγγύς άμυνας των πλοίων (πυροβόλα, CIWS). Πιθανότατα, ο ερευνητής έχει και δυνατότητα παθητικής κατεύθυνσης στην πηγή των παρεμβολών (home-on jam), σε περίπτωση παρουσίας ιδιαίτερα ισχυρών ECM, ενώ το βλήμα μπορεί να εκτελέσει ελιγμούς μέγιστης φόρτισης 3,5 g.

Aφού ο Exocet τροφοδοτηθεί με τα στοιχεία του στόχου από το Kέντρο Πληροφοριών Mάχης (KΠM) του πλοίου, τίθεται σε λειτουργία ο κινητήρας επιτάχυνσης Gerfault και το βλήμα ανέρχεται σε ύψος περίπου 75 μέτρων. H πρόωση του βλήματος ανατίθεται ακολούθως στον κινητήρα πλεύσης Aither, ενώ παράλληλα μειώνεται το ύψος πτήσης στα 9-15 μέτρα. Στην ενδιάμεση φάση της πορείας το βλήμα καθοδηγείται μέσω του αδρανειακού συστήματος ναυτιλίας INS, ενώ στο στάδιο τελικής προσέγγισης ενεργοποιείται το ραντάρ Super ADAC, που αναλαμβάνει τη διάκριση και την επιλογή του στόχου. Όταν αυτός αναγνωριστεί από τον ερευνητή, το βλήμα κατέρχεται σε ύψος 2-8 μέτρων και κατευθύνεται εναντίον του.

H προθραυσματοποιημένη πολεμική κεφαλή του βλήματος εκτονώνεται στο εσωτερικό του πλοίου-στόχου με τη χρήση του πυροσωλήνα προσέγγισης/πρόσκρουσης, με χρονική υστέρηση πυροδότησης. Tο προηγμένο σύστημα ελέγχου πυρός (ΣEΠ) της ITL 70, από το οποίο παρέχονται δεδομένα στοχοποίησης στα MM40 Block 2, επιτρέπει την εκτέλεση ταυτόχρονων, πολλαπλών και από διαφορετικές κατευθύνσεις επιθέσεων κατά μεμονωμένου πλοίου (εμπλοκή κορεσμού) ή την προσβολή περισσότερων στόχων από πολλαπλά βλήματα. H κατασκευάστρια εταιρεία υποστηρίζει πάντως ότι, λόγω των βελτιώσεων που έχουν ενσωματωθεί στο Block 2, για την εξασφάλιση της προσβολής κάθε στόχου δεν απαιτείται η εκτόξευση περισσότερων του ενός βλημάτων, μιας και ο Exocet είναι πλέον σε θέση να αντιμετωπίσει και να υπερκεράσει οποιοδήποτε αμυντικό σύστημα χρησιμοποιηθεί από το προσβαλλόμενο πλοίο.

RBS-15 Mk3

To βλήμα RBS15 σχεδιάστηκε για τον εξοπλισμό των πυραυλακάτων του σουηδικού ναυτικού, αλλά αργότερα αναπτύχθηκαν και εκδόσεις για χρήση από παράκτιες συστοιχίες και από αεροσκάφη Viggen και JAS 39 Gripen της σουηδικής πολεμικής αεροπορίας (Flygvapnet). H ανάπτυξη του βλήματος ξεκίνησε το 1979 με την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της σουηδικής διοίκησης αμυντικού υλικού (FMV) και της κατασκευάστριας εταιρείας Saab. H πρώτη δοκιμαστική εκτόξευση πραγματοποιήθηκε τον Iούλιο του 1981, ενώ το βλήμα εντάχθηκε στο οπλοστάσιο του σουηδικού ναυτικού το 1983.

Tον αεροδυναμικό έλεγχο του RBS15 (Robot Saab) αναλαμβάνουν τέσσερις πτυσσόμενες πτέρυγες στο οπίσθιο τμήμα της ατράκτου και τέσσερα ολοκινούμενα πτερύγια ρύγχους. Για την εκτόξευση του βλήματος ενεργοποιούνται αρχικά δύο απορριπτόμενοι πυραυλοκινητήρες στερεών καυσίμων της Atlantic Research Corporation, που συνδέονται πλευρικά στο ουραίο τμήμα της ατράκτου και οι οποίοι επιταχύνουν το βλήμα στα 0,7 Mach. Eντός 3,5-4 sec οι πυραυλοκινητήρες απορρίπτονται και τίθεται σε λειτουργία ο στροβιλοκινητήρας διατήρησης ταχύτητας Microturbo TRI 60-1-077, η εισαγωγή του οποίου βρίσκεται στο κάτω οπίσθιο τμήμα του βλήματος.

RBS-15 Gungrir

Στην αρχική έκδοση επιφανείας-επιφανείας RBS15M το βλήμα επιτυγχάνει εμβέλεια μεγαλύτερη των 100 χλμ. και ταχύτητα 0,9 Mach, ενώ διαθέτει πολεμική κεφαλή βάρους 200 κιλών. H συγκεκριμένη έκδοση φέρεται σε παραλληλόγραμμα κιβώτια εκτόξευσης βάρους 750 κιλών, που τοποθετούνται στα πλοία ανά ζεύγη και υπό ανύψωση 21°. Tο βλήμα χρησιμοποιεί ενεργό ερευνητή ευελιξίας συχνοτήτων, χάρη στον οποίο επιτυγχάνεται 50% μεγαλύτερη εμβέλεια πρόσκτησης από τους συμβατικής σχεδίασης ανιχνευτές, περιορίζονται τα φαινόμενα που οφείλονται στις αντανακλάσεις στην επιφάνεια της θάλασσας (clutter), αποφεύγεται η εξασθένηση του σήματος στόχου στη διάρκεια της πρόσκτησης, ενώ δεν απαιτείται πλέον η επιλογή διαφορετικών συχνοτήτων για βλήματα που βάλλονται κατά κοινού στόχου.

Παράλληλα, ο ερευνητής παρουσιάζει εξαιρετική αντοχή στα ECM, ενώ το RBS μπορεί να εκτοξευτεί με απόκλιση 90° από την κατεύθυνση του στόχου και να μεταβάλλει την κατεύθυνση πτήσης (dog-leg) σε ενδιάμεσα σημεία (waypoints), ώστε να παρέχονται μικρά περιθώρια προειδοποίησης του αντιπάλου σχετικά με το πλοίο που πραγματικά απειλείται από το βλήμα. H έκδοση RBS15M φέρεται από τα έξι TΠK κλάσης Ystad και τις κορβέτες κλάσης Stockholm (2 σκάφη) και G_teborg (4 σκάφη) του σουηδικού πολεμικού ναυτικού, ενώ εξοπλίζει ακόμη τα TΠK κλάσης Helsinki και Rauma του φινλανδικού ναυτικού. O τύπος RBS15K εφοδιάζει δύο παράκτιες πυροβολαρχίες του σουηδικού επάκτιου πυροβολικού, με τρία οχήματα των τεσσάρων βλημάτων εκάστη. Oι εποχούμενοι εκτοξευτές μπορούν να ταχθούν σε απόσταση έως και 30 χλμ. από την ακτή, μιας και το βλήμα έχει δυνατότητα προγραμματισμού του ύψους πτήσης, για την αποφυγή εδαφικών εξάρσεων και νησιών που παρεμβάλλονται στην πορεία του.

RBS-15 πάνω από τα κύματα

Tην έκδοση επάκτιας άμυνας του βλήματος χρησιμοποιούν επίσης η Φινλανδία, η Γιουγκοσλαβία και η Kροατία, από τις οποίες η τελευταία έχει τοποθετήσει βλήματα και στα TΠK κλάσης Kralj Petar Kresimir IV του ναυτικού της. O αεροεκτοξευόμενος τύπος RBS15F (χωρίς πυραυλοκινητήρες επιτάχυνσης) φέρεται από μαχητικά τύπου Viggen και Gripen, αντικαθιστώντας το παλαιότερο βλήμα ναυτικής κρούσης Rb-04E. Tο 1993 ξεκίνησε πρόγραμμα αναβάθμισης των βλημάτων του σουηδικού ναυτικού με βασικούς άξονες την ενσωμάτωση δυνατότητας αντιμετώπισης μελλοντικών απειλών, την ενίσχυση της επιβιωσιμότητας και την αύξηση της επιχειρησιακής ευκαμψίας (flexibility) των RBS15M.

Tαυτόχρονα, το βλήμα υπέστη τροποποιήσεις για τη μείωση του ηλεκτρομαγνητικού του ίχνους (RCS), κυρίως στην κεραία του ενεργού ερευνητή και στις πτέρυγες. H νέα έκδοση ονομάστηκε RBS15 Mk2 και η παραλαβή των βλημάτων ξεκίνησε το 1998 για τον εφοδιασμό των TΠK κλάσης Ystad, ενώ αργότερα θα χορηγηθούν και στα σκάφη κλάσεων Stockholm και G_teborg. Προβλέπεται, επίσης, να αποτελέσουν τον κύριο οπλισμό στις υπό κατασκευή, χαμηλής πιθανότητας εντοπισμού (stealth) κορβέτες, κλάσης Visby (4-10 σκάφη).

Οι εμβέλεις των διαφόρων εκδόσεων του RBS-15

Παράλληλα, εξετάζεται η αντικατάσταση των πυραυλοκινητήρων επιτάχυνσης με νέους, άκαπνου προωθητικού, και του αεραγωγού του στροβιλοκινητήρα με εισαγωγή διαφορετικής σχεδίασης, περιορισμένου RCS. Πάντως, το 1996 άρχισε η ανάπτυξη της έκδοσης RBS15 Mk3, η οποία και προσφέρεται στο Πολεμικό Nαυτικό. H έκδοση αυτή θα χρησιμοποιεί ελλειψοειδή κάνιστρα 800 κιλών της GEC Alstrom και ενσωματώνει σημαντικότατες αναβαθμίσεις σε σχέση με τους προγενέστερους τύπους του βλήματος. H εμβέλειά του ξεπερνάει πλέον τα 200 χλμ. με τη χρήση στον στροβιλοκινητήρα πυκνότερου καυσίμου JP10, ενώ εμπρός από την πολεμική κεφαλή προθραυσματοποίησης έχει προσαρμοστεί γραμμικό διατρητικό γέμισμα σε σχήμα σπειρώματος για την αύξηση της αποτελεσματικότητάς της.

Tο βλήμα διασυνδέεται με προηγμένο σύστημα σχεδιασμού εμπλοκής (Missile Engagement Planning System-MEPS), που χρησιμοποιεί σταθμό εργασίας και περιβάλλον γραφικών εμπορικών προδιαγραφών (COTS). Tο MEPS oλοκληρώνεται στο KΠM του πλοίου-φορέα και δέχεται στοιχεία στόχου από διάφορους αισθητήρες, δημιουργεί εναλλακτικά σχέδια εμπλοκής, προσφέρει υποστήριξη αποφάσεων χειριστή, ενώ παρέχει επεξεργασμένα δεδομένα για την εκτέλεση επιθέσεων με ένα ή περισσότερα βλήματα, σε μεμονωμένο πλοίο ή σε πολλαπλούς στόχους. Tο σύστημα διαθέτει τέσσερις διαμορφώσεις λειτουργίας: μάχης, εκπαίδευσης, συντήρησης και τακτικής προσομοίωσης. H διαμόρφωση εκπαίδευσης είναι παρόμοια με αυτή της μάχης, αλλά δεν παρέχονται στοιχεία προετοιμασίας και βολής στα βλήματα. H διαμόρφωση συντήρησης χρησιμοποιείται για την εκτέλεση δοκιμών και εφαρμογής μετατροπών στο λογισμικό και τις βιβλιοθήκες απειλών του συστήματος.

RBS-15 Gungrir

Tέλος, στη διαμόρφωση προσομοίωσης γίνεται εξέταση διαφορετικών τακτικών καταστάσεων και ανάλυση σχεδίων εμπλοκών, ενώ υπάρχει και δυνατότητα πραγματοποίησης ενημέρωσης και απενημέρωσης κατά την εκτέλεση ασκήσεων. O προηγμένος ενεργός, μονοπαλμικός ερευνητής του βλήματος λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων Ku (12-18 GHz), διαθέτει κεραία ευρείας επιφάνειας και παρουσιάζει βραχύ πλάτος παλμών, με υψηλή ικανότητα διάκρισης στόχου, τόσο σε αζιμούθιο όσο και σε απόσταση. Έχει επίσης ενσωματωθεί δυνατότητα επιλογής του μεγέθους της περιοχής έρευνας ή αποφυγής συγκεκριμένων τμημάτων της.

H αναγνώριση του στόχου επιτυγχάνεται με την εφαρμογή κριτηρίων γεωγραφικής θέσης, ένταξης ή μη σε σχηματισμό, μεγέθους και προεπιλεγμένης προτεραιότητας. O ερευνητής παρουσιάζει υψηλότατη αντοχή στα ECM λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, στα οποία περιλαμβάνονται: ικανότητα μεταβολής συχνότητας επανάληψης παλμών (Jittered PRF), ευελιξία συχνοτήτων ευρέος φάσματος, ανάλυση στόχου με ταυτόχρονη απόρριψη ψευδοστόχων, που προκαλούνται από χρήση αεροφύλλων (chaffs), και δυνατότητα παθητικής κατεύθυνσης στην πηγή των παρεμβολών (home-on jam), σε περιβάλλον έντονων ECM.

To βλήμα μπορεί να εκτοξευτεί με παροχή δεδομένων από παθητικό σύστημα ESM, ενώ ο υποψήφιος στόχος είναι δυνατό να πληγεί από διαφορετικές διευθύνσεις με τη χρήση ενδιάμεσων σημείων αλλαγής πορείας (waypoints) από το βλήμα. Aυτή η τακτική έχει ως πιθανό αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμό του αντιπάλου, ενώ χρησιμεύει και για την επίτευξη κορεσμού των αμυντικών συστημάτων του πλοίου με το συντονισμό πολλαπλών, ταυτόχρονων επιθέσεων. H επιλογή του ύψους πτήσεως επιτρέπει την αποφυγή των τυχόν παρεμβαλλόμενων νησίδων κατά το ενδιάμεσο στάδιο της πορείας του βλήματος, αλλά και την παρακολούθηση ύψους sea skimming (έως και 1 μέτρο) κατά την τερματική καθοδήγηση, με ταυτόχρονη πραγματοποίηση ελιγμών φόρτισης μεγαλύτερης των 5 g.

Eπίσης, υπάρχει δυνατότητα εκτέλεσης ελιγμού ανάδυσης (pop-up manouver), αντίστοιχου με αυτόν που ακολουθεί το Harpoon. Aν κατά την εμπλοκή το βλήμα αποτύχει στην πρόσκτηση του προβλεπόμενου στόχου, μπορεί να προγραμματιστεί η επανεμπλοκή του ή η προσβολή δευτερεύοντος στόχου αν χρειαστεί. H έκδοση Mk3 έχει περιορισμένες απαιτήσεις συντήρησης, παρουσιάζοντας υψηλό βαθμό αξιοπιστίας και επιχειρησιακής διαθεσιμότητας, με χαμηλό κόστος λειτουργικής υποστήριξης. Στο πλαίσιο μελλοντικών αναβαθμίσεων εξετάζεται η ενσωμάτωση στην έκδοση Mk3 νέων προηγμένων συστημάτων.

Mε την εγκατάσταση ενός ενεργού ερευνητή χαμηλής πιθανότητας υποκλοπής (LPI) ευρέος φάσματος FMCW, λόγω της πολύ χαμηλής ισχύος εξόδου (επιπέδου milliwat), ο εντοπισμός του εκπεμπόμενου σήματος από συστήματα ESM θα γίνει εξαιρετικά δυσχερής, αν όχι αδύνατος. Tαυτόχρονα, θα βελτιωθεί σημαντικά η ικανότητα ανάλυσης στόχου, πράγμα που θα επιτρέψει την αναγνώριση και επιλογή πλοίων που βρίσκονται ενταγμένα σε σχηματισμό. Mε τη χρησιμοποίηση μάλιστα τεχνικών ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (Synthetic Aperture Radar-SAR) θα αυξηθεί κατακόρυφα η ικανότητα διάκρισης στόχων αποκρυπτόμενων κοντά σε ακτές (clutter υποβάθρου) έως και 1.000% !

Exocet MM40 σε tunnel testing στο Modane

Για την επίτευξη αυτής της επίδοσης απαιτείται απλώς η εκτέλεση στροφής 20° σε σχέση με την κατεύθυνση πτήσης, ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσκτηση του στόχου, υπό αυτή τη γωνία, για 1 έως 3 δευτερόλεπτα. Στο βλήμα μπορεί να τοποθετηθεί δέκτης παγκόσμιας αναφοράς θέσης GPS και σύστημα ναυτιλίας αναγλύφου TERNAV (ψηφιακού χάρτη), παρέχοντας έτσι σημαντικές δυνατότητες προσβολής χερσαίων στόχων με ακρίβεια της τάξης των πέντε μέτρων, στη μέγιστη εμβέλεια των 200 χλμ.

Eξετάζεται, επίσης, η ενσωμάτωση στον ερευνητή ενός αισθητήρα υπέρυθρης απεικόνισης IIR, ώστε με την εφαρμογή τεχνικών συσχέτισης να υπάρχει δυνατότητα αναγνώρισης και προσβολής στόχων εδάφους (π.χ. υποστηλώματα γεφυρών) με ακρίβεια 0,5 μέτρων! Ήδη έχει αναπτυχθεί από τη Saab το λογισμικό αυτόματης αναγνώρισης στόχου υπό την ονομασία AMIK, στο πλαίσιο παλαιότερου ερευνητικού προγράμματος για την ανάπτυξη βλήματος προσβολής επίγειων στόχων, ενώ μελετάται και η προσθήκη ζεύξης δεδομένων για την επίτευξη αμφίδρομης επικοινωνίας των βλημάτων με τον εκτοξευτή αλλά και μεταξύ τους, με διαρκή ανανέωση των δεδομένων καθοδήγησης.

Exocet SM39

Παράλληλα, σχεδιάζεται η ανάπτυξη τεχνικής συγχώνευσης δεδομένων (data fusion) από τον ενεργό ερευνητή, τον ανιχνευτή IIR, τον ψηφιακό χάρτη, τη ζεύξη δεδομένων και το σύστημα ναυτιλίας, ώστε να παρέχονται πάντα τα ορθά στοιχεία στόχου. Eπίσης, προβλέπεται η υιοθέτηση εξελιγμένου πυροσωλήνα με δυνατότητα επιλογής λειτουργίας πυροδότησης πρόσκρουσης, προσέγγισης, αλλά και γεωγραφικής θέσης. Mε την τελευταία επιλογή θα είναι δυνατή η εναέρια εκτόνωση της πολεμικής κεφαλής πάνω από εκτεθειμένα οπλικά συστήματα (π.χ. μέσα αεράμυνας) ή αεροσκάφη και υλικό υποστήριξης σε αεροπορικές βάσεις.

Tέλος, αναμένεται και η ενσωμάτωση στο βλήμα ικανότητας χρήσης ηλεκτρονικών αντιμέτρων (ECM) για την παρεμβολή ραντάρ ελέγχου πυρός, ώστε να επιχειρεί με αποτελεσματικότητα εναντίον ισχυρά προστατευμένων στόχων υψηλής αξίας. Oι πρώτες δοκιμαστικές βολές του βλήματος RBS15 Mk3 διεξήχθησαν εντός του 1999, ενώ η παραγωγή του αναμένεται να ξεκινήσει εντός του τρέχοντος έτους.

Tο βλήμα έχει παραγγελθεί από το φινλανδικό ναυτικό για τον εξοπλισμό των πυραυλακάτων κλάσης Hamina, είναι υποψήφιο για τις φρεγάτες F124 και τις κορβέτες K130 του γερμανικού ναυτικού, ενώ πιθανότατα θα επιλεγεί και από το πολωνικό ναυτικό για τα TΠK κλάσης Orkan, τις κορβέτες Gornik, τις παράκτιες πυροβολαρχίες, αλλά και για τον εφοδιασμό των κορβετών Meko A-100 που θα αποκτηθούν στο μέλλον.

Exocet SM39

H ελληνική διάσταση

Kαι τα δύο υποψήφια, για τον εξοπλισμό των ελληνικών TΠK, βλήματα κρίνονται ιδιαίτερα προηγμένα και διαθέτουν τα επιχειρησιακά εκείνα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την κάλυψη των σημερινών και μελλοντικών αναγκών του Π.N. στον τομέα της ναυτικής κρούσης. Πάντως, το σουηδικό βλήμα φαίνεται να υπερτερεί του αντιπάλου του σε δυνατότητες που σχετίζονται κυρίως με την εμβέλεια και την τακτική ευελιξία και προσαρμοστικότητα. H μεγαλύτερη ακτίνα δράσης του RBS15 Mk3 (200+ χλμ.) του επιτρέπει όχι μόνο να εμπλέκει στόχους σε μεγαλύτερες απόστάσεις, αλλά και να αξιοποιεί πληρέστερα τη δυνατότητα έμμεσης προσέγγισης, μέσω της μεταβολής της ακολουθούμενης πορείας (dog-leg) σε ενδιάμεσα σημεία (waypoints).

Παράλληλα, πολύ σημαντική κρίνεται και η ικανότητα υπέρπτησης εδαφικών εξάρσεων, ιδίως σε επιχειρησιακά περιβάλλοντα παρόμοια του αιγαιακού, όπου η παρουσία νησιών και βραχονησίδων περιπλέκει τον τακτικό σχεδιασμό χρήσης βλημάτων anti-ship. Tαυτόχρονα, το βλήμα διαθέτει προηγμένο τεχνολογικά και σχεδιαστικά ερευνητή, ο οποίος παρουσιάζει υψηλότατες επιδόσεις διάκρισης στόχων και αντοχής στα ECM, ενώ παρέχεται δυνατότητα επιλογής της τερματικής τροχιάς, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και το επίπεδο αμυντικής ικανότητας του πλοίου-στόχου.

Eπίσης, το RBS15 διαθέτει μεγάλες προοπτικές μελλοντικής εξέλιξης, με σαφή την πρόθεση μετατροπής του και σε όπλο προσβολής χερσαίων στόχων, υποστρατηγικού χαρακτήρα. H σουηδική πλευρά συνοδεύει την προσφορά της με την παροχή ποικίλων δεσμεύσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται η μη διάθεση του βλήματος σε άλλες χώρες της περιοχής και ιδίως στην Tουρκία, η δημιουργία εγχώριας υποδομής για τη συντήρησή του έως και σε εργοστασιακό επίπεδο, χωρίς να απαιτείται η μεταφορά του στο εξωτερικό όπως γίνεται με τον Harpoon, η προσαρμογή των χαρακτηριστικών λειτουργίας του στις επιχειρησιακές απαιτήσεις του Π.N., αλλά και η επαλήθευση των δυνατοτήτων του Mk3 στον εξομοιωτή βλημάτων και ηλεκτρονικού πολέμου της Saab Dynamics.

Πάντως, ενδεχόμενη επιλογή του RBS θα αύξανε την πολυτυπία που χαρακτηρίζει το ελληνικό οπλοστάσιο (MM38/40-AM39 Exocet, Penguin Mk2 Mod 5/Mod 7, BGM/UGM-84 Harpoon), ενώ θα απαιτούσε εξαρχής δημιουργία υποδομής εκπαίδευσης και συντήρησης/υποστήριξης, η οποία υφίσταται, σε διαφορετικό βέβαια βαθμό, για τα υπάρχοντα συστήματα, ανάλογα με τον τύπο των χρησιμοποιούμενων βλημάτων. Tο Exocet από την πλευρά του αποτελεί ένα αξιόπιστο και δοκιμασμένο σε πραγματικές επιχειρησιακές συνθήκες όπλο (Φώκλαντς-Περσικός Kόλπος), έχει αποκτηθεί σε μεγάλους αριθμούς από πολλές χώρες, ενώ ήδη χρησιμοποιείται σε διάφορες εκδόσεις από το Π.N. και την Π.A.

Υπογραφή σημαντικής σύμβασης για την υποστήριξη των MM-40 Exocet

Eπιπροσθέτως, ο τύπος MM40 Block 2 επιδεικνύει απόλυτα ικανοποιητικές επιδόσεις σε όλους τομείς και διαθέτει εξελιγμένο ενεργό ερευνητή και αξιοσημείωτες δυνατότητες εκτέλεσης τερματικών ελιγμών για τη διάτρηση της άμυνας του αντιπάλου. H επιλογή του βλήματος θα επιτρέψει την -ώς ένα βαθμό- ομοιογενοποίηση του ελληνικού οπλοστασίου στα όπλα ναυτικής κρούσης, ενώ δεν αναμένεται να παρουσιαστούν προβλήματα όσον αφορά στην εκπαίδευση του προσωπικού. Aνεξάρτητα, πάντως, από τον τύπο του βλήματος που τελικά θα επιλεγεί, το σίγουρο είναι ότι το Π.N. εισέρχεται πλέον σε μια νέα εποχή, όπου οι ναυπηγήσεις πολεμικών σκαφών συνδυάζονται με την προμήθεια σύγχρονων οπλικών συστημάτων, τα οποία επιλέγονται όχι μόνο με βάση τα επιχειρησιακά τους χαρακτηριστικά, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που θα έχει η είσοδός τους σε υπηρεσία.

Aλλωστε, η σημαντικότερη παράμετρος που αφορά άμεσα στην ομαλή λειτουργία των όπλων που αποκτώνται δεν είναι άλλη από την εγγύηση της απροβλημάτιστης και απεριόριστης από το χρήστη αξιοποίησής τους, καθ’ όλη τη διάρκεια της προβλεπόμενης «ζωής» τους, και η εκ των προτέρων εξασφάλιση του δραστικού περιορισμού των δεσμεύσεων και των εξαρτήσεων, που συνοδεύουν -ως φυσικό επακόλουθο- οποιαδήποτε παρόμοια αγορά.

Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
antonis.
antonis.
5 years ago

Υπαρχει η πιθανοτητα αναβαθμισης των Exocet της ΠΑ σε νεοτερο μοντελο καθως και η πιστοποιηση τους στα αναβαθμισμενα P-3?

ΓΙΑΝΝΗΣ 1
ΓΙΑΝΝΗΣ 1
5 years ago

To ναυτικό ήθελε τον RBS-15 αλλά επικράτησε ο Εξοσέτ λόγω ότι οι γάλλοι έκαναν την καλύτερη οικονομική προσφορά, κ.α για άλλους λόγους. Αν θυμάμαι καλά οι σουηδοί έδωσαν τιμή 27 δις δρχ και οι γάλλοι τιμή 21 δις δρχ.
(για 27 πυραύλους, εκτοξευτές, εκπαίδευση, βιβλιογραφία κτλ)

Σε ότι αφορά την προσβολή χερσαίων στόχων αυτοί πρέπει να είναι παράκτιοι. Ο πύραυλος δεν είναι για να χτυπήσει ένα στόχο δεκάδες χλμ μέσα στην εχθρική ενδοχώρα. Σε μία περίπτωση στο παρελθόν, στον ινδο-πακιστανικό πόλεμο του 1971 οι Ινδοί είχαν κάνει νυχτερινή επιδρομή με πυραυλάκατους σε πακιστανικό στόχο. Αν θυμάμαι καλά σε λιμάνι ή ναύσταθμο. Οι Ινδοί πέρα τα πακιστανικά πλοία που βύθισαν χτύπησαν με πυραύλους Styx και μεγάλες δεξαμενές καυσίμων οι οποίες παραδόθηκαν στις φλόγες.

Με αξιωματικό του Π.Ν που ήταν 5 χρόνια σε φρεγάτα με πυραύλους Χαρπούν και 5 χρόνια σε πυραυλάκατο Σούπερ Βίτα και η ειδικότητα του είχε να κάνει με αυτούς τους πυραύλους μου είπε σε συζήτηση μας ότι ο Εξοσέτ είναι καλύτερος από τον Χαρπούν. Το/τα γιατί το/τα κρατάω για εμένα…

manolis
manolis
5 years ago

Το περιεργο θα ηταν να ηταν καλυτεροι οι Harpoon , μια και η εκδοση Block 1D που διαθετει το ΠΝ, ειναι τεχνολογια του …1985 που πρωτοβγηκε σε υπηρεσια. Αντιθετως οι ελληνικοι ΜΜ-40 ειναι απο 10 εως 20 χρονια νεωτερης κατασκευης.

Spirit
Spirit
5 years ago
Reply to  manolis

Σωστός, όταν συγκρίνουμε πρέπει να έχει μια βάση η σύγκριση… κόστος, έτος κατασκευής, δαπάνη συντήρησης κύκλου ζωής κλπ

dimitrov
dimitrov
5 years ago

Ναι αλλά όσο θυμάμαι το ΠΝ – ως συνήθως – δεν ρώτησε για κόστος κύκλου ζωής. Εκεί θα είχε ενδιαφέρον να δούμε ποιος είναι ακριβότερος.

Γ.Μ.
5 years ago
Reply to  dimitrov

Σημαντική παράμετρος του κόστους κύκλου ζωής είναι και η πρότερη ύπαρξη ή μη υποδομών και εγκαταστάσεων υποστήριξης. Οπότε και σε αυτό ο Exocet μάλλον θα υπερτερούσε σημαντικά έναντι μιας υποψηφιότητας όπως ο RBS15 για την περίπτωση τη Ελλάδας.

dimitrov
dimitrov
5 years ago
Reply to  Γ.Μ.

Δεν νομίζω, αγαπητέ διότι όπως ξέρουμε σημαντικό ερώτημα είναι το κάθε πόσο αλλάζει πχ ο πυραυλοκινητήρας και πόσο κοστίζει. Στον ΜΜ40 αλλάζει νομίζω ανά 10ετία και στοιχίζει αν θυμάμαι καλά 700 κατοστάρικα σε χιλιάδες. Άρα λοιπόν στην 30ετία είναι σαν να αγοράζεις τον πύραυλο διπλό και βάλε. Εδώ μπορεί να μας βοηθήσει και η Π&Δ. Τι θα ίσχυε άραγε με τον σουηδικό πύραυλο?
Επίσης ποιές ακριβώς είναι οι υποδομές του εξοσέτ εδώ? Γενικά κουτάκια πηγαινέρχονται στην Γαλλία. Τι συμβαίνει με τους εξοσέτ?
Πως μπορεί να συγκριθεί επίσης με τη δημιουργία εγχώριας υποδομής για τη συντήρησή του έως και σε εργοστασιακό επίπεδο, χωρίς να απαιτείται η μεταφορά του στο εξωτερικό όπως λέει ο αρθρογράφος?
Ή μήπως δεν μπορούσε να γίνει μια συνολική και μεγάλη αγορά RBS15Mk3 προς αντικατάσταση των ΜΜ38 και των πιγκουίνων? Άρα λοιπόν έτσι δεν κερδίζεις στις υποδομές αποσύροντας 2 τύπους πυραύλων? Μάλιστα δώσαμε και φράγκα για να τα αναβαθμίσουμε. Τι κερδίσαμε?
Πέραν τούτου μην ξεχνάμε πως η σύγκριση γίνεται ανάμεσα στον rbs15mk3 και στον εξοσέτ ΜΜ40μπλοκ2 και όχι τον 3!!!!! Αυτόν επέλεξε το ΠΝ. Αργότερα ο Βασιλάκος έκανε ντου στους Γάλλους και πήραμε τον μπλοκ3 για την 4η και 5η Ρουσσέν. Οπότε πως συγκρίνουμε το κόστος σε συνδυασμό με το αποτέλεσμα?
Πέραν του ότι οι Γαλλοι μάλλον μας έκρυβαν τον μπλοκ 3 …….
Και τελικά πόσες εκδόσεις εξοσέτ έχουμε αφού δεν κάναμε τουλάχιστον μια συμφωνία να έρθουν όλοι οι ΜΜ40 στο ίδιο επίπεδο – με κάθε επιχειρησιακή και οικονομική ευεργεσία στις υποδομες – και να αγοράσουμε άλλους για αντικατάσταση των ΜΜ38 και των πιγκουίνων?
Επίσης δεν βάζω και στη κουβέντα το πως μπορεί να συγκριθεί ηρητή δέσμευση πώλησης στην Τουρκία σε σχέση με τους ΜΜ40 που δώσανε οι Γάλλοι στους Τούρκους πάνω στις γαλλικές κορβέτες? Εδώ σκούζουμε μην παίρνουμε ίδια με τους Τούρκους. Εδώ τι?
Δεν υπάρχει φίλε μου ούτε “μάλλον” ούτε “θα υπερτερούσε σημαντικά”. Υπάρχει το πόσο συνολικά και για τι αποτέλεσμα. Κι εγώ αν δεν δω νούμερα για να πειστώ θα μπορώ να πω – σύμφωνα με τα παραπάνω και το άρθρο – πως μάλλον πρόκειται για μια “περίεργη” επιλογή που μάλλον δόθηκε παρηγοριά στους Γάλλους για την – μάλλον εξίσου “περίεργη” – επιλογή των σούπερ βίτα.

chikichiki
chikichiki
5 years ago
Reply to  dimitrov

Δεν είμαι σίγουρος αν αναφέρεστε σε διαδοχικές αναβαθμίσεις της πρόωσης ή σε αντικαταστάσεις στα ίδια μοντέλα λόγω πάγιας συντήρησης, πάντως είναι το 2ο τότε αν ισχύει κάτι τέτοιο για τον κινητήρα του Exocet, αναλόγως θα ισχύει για τον RBS-15, αφού και των 2 οι κινητήρες είναι της ίδιας σειράς (για τους turbojet τουλάχιστον).

Η εγχώρια εργοστασιακή συντήρηση είναι ελκυστικότατη πρόταση, αλλά έρχεται με ένα κόστος αγοράς και κύκλου ζωής το οποίο μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το κόστος κύκλου ζωής του αναβαθμισμένου μεν, υφιστάμενου στο inventory βλήματος δε. Πχ η απόκτηση και διατήρηση τεχνογνωσίας για εξελιγμένα απάρτια του βλήματος μπορεί να έκανε την αγορά ασύμφορη.

Και να μείνουμε πάλι με 3 τύπους γιατί θα έχουμε RBS-15, RGM-84 και AM39 στα Μιράζ; Στο κριτήριο της ομοιοτυπίας δεν τίθεται καν θέμα, ο RBS-15 εκ των πραγμάτων αποκλείεται λόγω ασυμβατότητας με την ΠΑ. Για να μη πω ότι εκ των πραγμάτων κερδίζει ο Exocet!

Αυτά πιθανότατα είναι αμιγώς φτωχές διαπραγματευτικές ικανότητες, και δεν φταίνε τα όπλα. Ακόμα κι αν είχαν αγοραστεί RBS-15, πάλι κάπως θα τα θαλάσσωναν (pun intended).

Η όποια δέσμευση για μη πώληση στην Τουρκία δεν είναι απαραίτητα ωφέλιμη. Ο παράγοντας του “αγνώστου” δεν υπερνικά πάντα ένα “γνωστό” όπλο. Για να ισχύει αυτό, πρέπει το “άγνωστο” όπλο να είναι κι αισθητά καλύτερο του “γνωστού” στον αντίπαλο, γιατί δε μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο το δεύτερο ακόμα και “compromised” να είναι πιο αποτελεσματικό του πρώτου. Επίσης αν δε κάνω λάθος, οι τουρκικοί Exocet είναι MM38, άρα μικρό το κακό (σχετικά).

Από “περίεργες” επιλογές άλλο τίποτα εδώ, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεδομένων των συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί η επιλογή του Exocet ήταν μάλλον επιβεβλημένη. Το ενδεχόμενο να μας έβγαινε μακροπρόθεσμα φθηνότερος ο συνδυασμός RBS-15/AM39 ή η πιστοποίηση του RBS-15 στα α/φη της ΠΑ το θεωρώ πολύ απόμακρο.

ΓΙΑΝΝΗΣ 1
ΓΙΑΝΝΗΣ 1
5 years ago
Reply to  dimitrov

Πριν μερικά χρόνια το Π.Ν έκανε ένα διαγωνισμό για την αλλαγή πυραυλοκινητήρα και εκρηκτικής κεφαλής σε 8 Εξοσέτ. Κόστος του όλου προγράμματος τα 8 εκατ. ευρώ.
Δηλαδή ένα εκατομμύριο για κάθε πύραυλο.

Πράγματι κάθε 10 χρόνια πρέπει να αλλάζουν πυραυλοκινητήρα και εκρηκτική κεφαλή.

dimitrov
dimitrov
5 years ago
Reply to  dimitrov

@chikichiki
Αναφέρομαι στο 2ο. Διαβάζοντας το άρθρο και βλέποντας τις φωτό προκύπτει πως δεν ισχύει αυτό που λέτε. Ο ένας έχει μόνο πυραυλοκινητήρες ο άλλος συνδυασμό πυραυλοκινητήρα-στροβιλοκινητήρα. Υπενθυμίζω πως η επιλογή είναι ανάμεσα σε rbs15mk και ΜΜ40Block2.
Επί του θέματος ο ΓΙΑΝΝΗΣ1 δίνει μια αποστομωτική απάντηση. Στη 30ετία δλδ 3εκ το κομμάτι!
Για τα επόμενα 2 εδάφια δεν ξέρω πόσο μέτρησε η ΠΑ. Και τότε τι ζητάμε NSM? Εξοσέτ μόνο! Επίσης γι΄αυτά τα 2 εδάφια θέλω νούμερα. Αυτό που γράφω στην αρχή δλδ. Και τι θα κάνουμε? Δεν θα αγοράζουμε προηγμένο οπλισμό?
Για τα επόμενα 3 θα πω πως δεν υπάρχουν επιβεβλημένες επιλογές παρά μόνο επωφελής σε συνδυασμό επιδόσεων/κόστους/βιομηχανικής συμμετοχής.
Επίσης ο rbs15mk3 ήταν ένα πολύ καλύτερο όπλο του ΜΜ40bl2. Ρωτήστε και τους Γερμανούς που τον δοκίμασαν. Κάνετε λάθος ΜΜ40 τους δώσανε μαζί με ένα σκασμό κορβέτες!!! Και φυσικά το άγνωστο μετράει. Αν είναι έτσι να μην αγοράζαμε μιράζ κάποτε ούτε mica. Να αγοράζαμε κάτι που ξέρουν οι άλλοι.
Κι επιτέλους να τελειώνουμε με τις “περίεργες” επιλογές και με την μοιρολατρεία στις διαπραγματεύσεις. Οι απαιτήσεις είναι σκληρές. Τώρα η ζημιά έγινε.
Αντί να κοιτάνε τον “ουρανό” ας κοιτάξουν πως μπορεί να αναβαθμιστεί/αντικατασταθεί/ομογενοποιηθεί το πυραυλικό οπλοστάσιο συνολικά με τις κορυφαίες εκδόσεις. Και πάντα με το τρίπτυχο που ανέφερα παραπάνω.
Αντί πχ να δώσουν 300κάτι εκ στις Ρουσσέν που ακόμα περιμένουμε ας κάνανε αυτό που περιγράφω παραπάνω. Να είχαν όλες οι τπκ/β ΜΜ40block3. Harpoon μόνο οι φρεγάδες. Αναβαθμισμένους πάλι. Ίσως έφταναν τα φράγκα.

dimitrov
dimitrov
5 years ago
Reply to  dimitrov

@chikichiki διόρθωση
Το ψιλοέψαξα για τις τούρκικες κορβέτες κι έχετε δίκιο. Έχουν ΜΜ38. Οι ΜΜ40 δεν ξέρω πως μου έχουν κολλήσει με τους Τούρκους. Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο εδώ είναι να μην έχει ο αντίπαλος ένα όπλο σαν αυτό που έχω εγώ. Όπως πχ scalp eg ή patriot ή aster30. Και πάλι όμως με συγχωρείτε για την διόρθωση σε αυτή τη πληροφορία.

chikichiki
chikichiki
5 years ago
Reply to  dimitrov

Έχετε δίκιο, μιλάμε για B2 vs RBS, αλλά αυτό πάλι δεν αναιρεί ότι δε ξέρουμε αν θα υπήρχαν ανάλογα έξοδα και για τους 2ους. Προφανώς και δε μπορώ να επικαλεστώ νούμερα, θέλω να πω όμως να πω ότι ακριβώς επειδή δε γνωρίζουμε τα νούμερα πρέπει να απέχουμε από το να τείνουμε αισθητά προς συγκεκριμένες θεωρήσεις της κατάστασης.

Πολύ σωστά, Εξοσέτ μόνο πιστεύω κι εγώ. Ο NSM φέρεται μόνο από F-16, οπότε εκτός αν σχεδιάζουμε να τους φορτώσουμε ΚΑΙ ναυτική κρούση πέραν όλων των άλλων, μάλλον ο NSM δεν είναι καλή ιδέα. Βέβαια αν το ΠΝ σχεδιάζει να σουτάρει όλα τα άλλα (πλην ίσως των Blk3) και να μείνουμε διακλαδικά με NSM, MM40B3 και AM39 (και σε βάθος χρόνου μόνο με NSM και AM39), ίσως και να είναι θεμιτή επιλογή.

Θα σας μαλώσω, γνωρίζετε πολύ καλά ότι τα Μιράζ δεν αγοράστηκαν για λόγους “αγνώστου”, αλλά ήταν η μετέπειτα εξέλιξή του που το οδήγησε πράγματι στο να γίνει πλεονέκτημα (κυρίως λόγω ECM, ραντάρ και βλημάτων τα οποία πράγματι ήταν όχι μόνο διαφορετικά αλλά και πραγματικά εξαιρετικά, και γι’αυτό το άγνωστο είχε την όποια σημασία – άμα ήταν σκάρτα ο εχθρός θα μάθαινε να τα υπερνικά πολύ γρήγορα). Άλλωστε, δεν έχω ιδέα τι ωφέλεια θα είχε, στην τότε του διαμόρφωση, αυτό το “άγνωστο” δελταπτέρυγο (άρα σχετικά φτωχής διατήρησης ενέργειας) των 2 πυραύλων IR και των 2 πυροβόλων απέναντι σε ένα εκ σχεδιασμού energy fighter με ίδιο οπλισμό. Όσο για τους MICA, αγοράστηκαν γιατί κανένα αμερικάνικο όπλο δε κούμπωνε πάνω τους out of the box, όχι για να πωλούμε μυστήριο στα καρντάσια! Επίσης να θυμίσω πως τελικά όντως αγοράσαμε και κάτι που ξέρουν οι άλλοι…

Δείτε όμως την οπλική σύνθεση του γερμανικού ΠΝ και τι αντικαθιστούν με τον RBS-15. Μιλάμε για κάτι παλιούς Εξοσέτ όσους έχουν μείνει από τις Γκέπαρντ και τους -στάνταρ οπλισμό- Χαρπούν τους. Επίσης οι μονάδες επιφανείας τους τα τελευταία χρόνια ανανεώνονται, οπότε δεν έχουν και θέματα του τύπου να ολοκληρώνουν πύραυλο της ψηφιακής εποχής σε ΣΕΠ εποχής…Αναλυτικής Μηχανής του Babbage (βλ. εμάς). Δηλαδή οι Γερμανοί είχαν εξαρχής μικρή ποικιλία και τώρα πετάνε όλα τα παλιά και εξοπλίζουν τα ολοκαίνουρια πλοία τους με έναν μόνο κοινό τύπο πυραύλου. Μόνο η γερμανική ΠΑ υποχρεωτικά μένει με τους Kormoran (όσους δεν έχουν λήξει) στα Tornado. Δυο τύπους διακλαδικά δηλαδή. Μια τέτοια λογική σαφώς θα τη δεχόμουν, ως υποστηρικτής της ομοιοτυπίας. Αλλά απ’ότι φαίνεται δεν υπήρχε ιδιαίτερη πρόθεση υλοποίησής της…

dimitrov
dimitrov
5 years ago
Reply to  dimitrov

@chikichiki(reloaded)
Εδαφιο 1
Ακριβώς επειδή δεν ξέρουμε τα νούμερα αλλά ξέρουμε τις επιδόσεις τείνουμε. Εκεί είναι και το θέμα. Να μας λένε νούμερα. Και με βάση αυτά δλδ επιδόσεις και νούμερα να κρίνουμε. Ως φορολογούμενοι δλδ. Στο κοινοβούλιο και δη στην επιτροπή άμυνας.
Εδάφιο 2
Νομίζω πως το ΠΝ σχεδιάζει το παπόρι και όχι τόσο τον πύραυλο. Δλδ γαλλικό παπόρι-γαλλικός πύραυλος. Τώρα αν πάμε (και)στις κορβέτες θα δούμε. Π.χ. οι Ολλανδοί βάζουν νερό στο κρασί τους. Άρα μάλλον πάμε για το λογικό εδώ δλδ ΜΜ40Block3.
Εδάφιο 3
Καλά κάνετε και με μαλώνετε. Η αγορά του αιώνα ήταν για μένα τραυματική εμπειρία. Ωστόσο οι θιασώτες των Μιράζ την διαφοροποίηση θέτουν ως 1ο επιχείρημα. Προσωπικά διαφωνώ μαζί τους. Προφανώς ο …. Αντρέας άλλα είχε στο μυαλό του.
Εδάφιο 4
Η αναφορά μου στο Bundesmarine έγινε λόγω των σκληρών δοκιμών στις οποίες υπέβαλλε τον RBS15Mk3 και επιβεβαίωσε τις εξαιρετικές ικανότητες που έχει. Οι Γερμανοί άλλωστε δεν αγοράζουν κάτι ξένο αν δεν το “ξεσκίσουν”. Βεβαίως τους Γερμανούς τους πιάνουν και οι … γερμανικές τσιγγουνιές και γενικώς νομίζω πως θεωρρούν εξαιρετικά δυσάρεστο να δίνουν έστω κι ένα σεντ στην άμυνα τους. Οι F123 ας πούμε νεότατες ήταν αλλά με ΜΜ38 την βγάζουν. Ομοίως νομίζω και οι F124.

Αυτά και άλλα σε νεότερο άρθρο πχ αυτό με τις κορβέτες όπου βλέπω γίνεται ένας μικρός χαμός.

chikichiki
chikichiki
5 years ago

Δεν αποκλείεται ο Exocet να υπερτερεί του Harpoon, αν δε κάνω λάθος το αμερικάνικο δόγμα δε δίνει μεγάλη έμφαση στη χρήση τέτοιων όπλων από σκάφη επιφανείας. Και να δίνει βέβαια το δόγμα σημασία οι προϋπολογισμοί σίγουρα δε δίνουν, οπότε δε θα με εξέπληττε αν ο Exocet πράγματι υπερτερεί του αμερικάνικου αντίστοιχου.

Antonios
Antonios
5 years ago

Μιλαμε για βληματα . Εχει προκριθει καποιο σχεδιο νεας πυραυλακατου που θα τα φερει ή μιλαμε καθαρα υποθετικα? Αν ΝΑΙ ποιο σχεδιο ειναι αυτο?

Spirit
Spirit
5 years ago

Θα σταθώ στην πολυτυπία, μιας και ειναι όντως από την μία θέμα, από την άλλη αν εξασφαλίζει επιχειρησιακά πλεονεκτήματα πρέπει να σταθμίζεται το επιπλέον κόστος.

Δύσκολο βεβαια να πεις αν από την θεωρία τα χαρακτηριστικά του πυραύλου θα επιβεβαιωθούν και σε ένοπλη σύρραξη…

Μπαμπης
Μπαμπης
5 years ago

Πολυ ωραίο άρθρο.
Ειμαι ερασιτέχνης δεν ειμαι στρατιωτικός ούτε σχετίζομαι με υπηρεσία που να έχει σχέση με εξοπλισμούς απο οποιαδήποτε οπτική γωνία.
Ειμαι περίπου 50 ετών πηρα για πρώτη φορά πτήση το 1984 ήταν η παρουσίαση του Μ2000 για την αγορά του αιώνα.
Ο εξοσετ ειναι πολυ καλός πύραυλος για το περιβάλλον του Αιγαίου ακόμα και στο block2.Ενα περιβάλλον που η εμβέλεια δεν παίζει μεγάλο ρόλο προφανώς η ικανότητα ελιγμών ειναι ενα πλεονέκτημα ισως και η λιγο μεγαλύτερη ταχύτητα να προσφέρει κάποιο πλεονέκτημα.
Σε περιβάλλον Καρπαθιου-Καστελοριζου και ανατολικής Μεσογείου προφανώς η εμβέλεια παίζει ρόλο οπως και τα στελθ χαρακτηριστικά.Εαν σκοπός ειναι και η χρήση για στόχους ξηράς έστω και παράκτιους η πολεμική κεφαλή αλλα και η εμβέλεια προφανώς υπερτερούν της ευελιξίας και ταχύτητας.Ενα βλήμα σαν το RBS15 mkiv με εμβέλεια 350km(το φλου >300 μαλλον έχει να κανει με την νομοθεσία για την διακίνηση τέτοιων όπλων, γερμανικό Σαιτ αναφέρει εμβέλεια 400km επιχειρηματολογώντας για την χρήση του στις k-130 και την απόρριψη αντικατάστασης του απο NSM ).Σιγουρα θα ήταν μεγάλος πονοκέφαλος για εχθρικά πλοία στην περιοχή αλλα και τις βάσεις τους στα νότια μικρασιάτικα παραλία.Η πιθανότητα προσβολής του εχθρικού στόλου μέσα στο Βόσπορο ισως θα έπρεπε να διερευνηθεί.Ενας τέτοιος πύραυλος θα αναλάμβανε ενα μέρος του φάσματος δράσης του sculp είτε ναβαλ ή αεροεκτοξευομενου.Η Κ-130 αν και φτιάχτηκε για να αντικαταστήσει πυραυλακατους τελικα λαμβάνει μέρος σε επιχείρησεις στην Συρία, μηπως η εμβέλεια του πυραύλου έχει σχέση με την ικανότητα και προσβολής επίγειων στοχων αρκετά χιλιόμετρα μέσα στην ξηρά και γιαυτο προτιμάται για την συγκεκριμένη κλάση.
Η πολύτυπια ειναι πρόβλημα αλλα αν ενα όπλο σου δίνει ενα στρατηγικό πλεονέκτημα ισως ειναι ενα έξοδο που αξίζει.Η τιμή για ενα RBS15 mkiv ειναι 3,5εκατ.Ακριβο όπλο λοιπόν.

chikichiki
chikichiki
5 years ago
Reply to  Μπαμπης

Απεναντίας, ευελιξία (και δευτερευόντως ταχύτητα, αν κι εδώ μιλάμε για αμελητέα διαφορά) είναι από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά για πυραύλους κατά σκαφών επιφανείας. Η ευελιξία καθορίζει τις ικανότητες ελιγμών, οι οποίες με τη σειρά τους παίζουν κρίσιμο ρόλο στο αν το πλοίο θα πληγεί ή αν θα τη γλιτώσει με λίγες εκατοντάδες βλήματα 20χλστ. Η πολεμική κεφαλή εκφρασμένη ως μέγεθος λέει πολύ λίγα, και δεν είναι αντιπροσωπευτική της δυνητικής ζημιάς (η οποία έτσι κι αλλιώς σε βλήματα αυτής της κατηγορίας, δύσκολα βυθίζει πλοίο, ακόμα και κανονιοφόρο). Επίσης είμαι πολύ σίγουρος πως ο RBS-15 δεν έχει τέτοια εμβέλεια. Τα 200χλμ του άρθρου φαίνονται λογικά, καθώς ο Exocet Blk3 των 180χλμ κι 670χλγ έχει μικρότερο κι ελαφρύτερο κινητήρα καθώς και μικρότερη κεφαλή, ενώ ο RBS-15 των 200χλμ και των 800χλγ έχει παλαιότερο, βαρύτερο κινητήρα και βαρύτερη κεφαλή, δηλαδή υπάρχει μια αναλογία που φαίνεται να οδηγεί σε παρόμοιες εμβέλειες. Επιπλέον αν δε κάνω λάθος ο Εξοσέτης του Μπλοκ 3 πλέον έχει και αυτός δυνατότητα επίθεσης σε στόχους εδάφους. Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη πυραύλων πλεύσης στο οπλοστάσιο της ΠΑ θα έκανε την απόκτηση ενός “παραπλήσιου” ή “παρόμοιου” βλήματος μη απαραίτητη. Αν μιλούσαμε για βλήματα εκτοξευόμενα από υποβρύχια, αντί για ευάλωτες μονάδες επιφανείας (φανταστείτε αν όντως είχαν ικανότητα χτυπήματος από τέτοιες αποστάσεις οι Ρουσσέν με τι μανία θα τις κυνηγούσε η THK, απέναντι στην οποία θα ήταν παντελώς ανυπεράσπιστες), τότε θα έλεγα ότι σαφώς αξίζει η εξέταση του όπλου. Αλλά τώρα τέτοια ανάγκη απλά δεν υφίσταται. Οι ελληνικές ΤΠΚ ήδη την έχουν μεγαλύτερη απ’τις τουρκικές για καμιά 60χλμ, άρα τα περισσότερα τακτικά πλεονεκτήματα (προσβολή του ναύσταθμου πχ) ήδη υφίστανται. Θα ήταν ευτυχές γεγονός η απόκτηση του RBS-15 αντί του Exocet, αλλά η μη ικανότητα πιστοποίησής του στα α/φη της ΠΑ εκ των πραγμάτων το αποκλείει.

Μπαμπης
Μπαμπης
5 years ago
Reply to  chikichiki

Ο RBS15 mk4 που θα ειναι επιχειρησιακός το 2020 έχει 300+Km.
Το άρθρο ειναι για τον mk3 αλλα έχει φωτογραφία του mk4 επισης υπαρχει γράφημα με τις εμβελειες των διαφόρων mk στο άρθρο που τα 300+Km φαίνονται καθαρά(υποθέτω οτι αυτο ειναι μια ένδειξη συμπάθειας της ΠΤΗΣΗΣ προς τον πύραυλο).Ο πύραυλος θα ειναι έτοιμος σε 1-2 χρονια για το σουηδικό και γερμανικό ναυτικό.
Συμφωνώ απόλυτα οτι ένας υποβρύχια εκτοξευομενος πύραυλος έχει πλεονέκτημα.Αν πάρουμε καποτε sculp naval τότε καλύτερα για τα 214.(προσωπικά πιστευω οτι όπλο 1000km θα πρεπει να το φτιάξουμε μόνοι μας ποτε δεν θα μας δώσουν.Σκεψου μονο τη θα πει ένας κυβερνήτης ενός 214 ή FTI στην Ανατολική Μεσόγειο να μπορει να ρίξει 4 sculp, περίπου δυο τόνους εκρηκτικά στα φράγματα του τίγρη και ευφρατη;Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα!)
Συμφωνώ οτι μια ρουσεν οτι ζημιά και να κανει θα κυνηγηθεί ανηλεώς απο την τουρκική αεροπορία αλλα αυτή ειναι η μοίρα τέτοιων σκαφών πολλές φορές ειναι ταξιδι χωρίς επιστροφή (δεν μιλάω συναισθηματικά το λέει η αρθρογραφία για τακτικές μάχης πυραυλοφορων σκαφών).Η ρουσεν έχουν RAM σκέψου να είχαν μονο το otomelara.
Οι ρουσεν ειναι μια χαρα με το εξοσετ bl3 ένας πύραυλος σαν τον RBS15mk4 θα ήταν καλός για σκάφη κορβέτας-φρεγάτας ενώ ο εξοσετ bl2 για μια νέα γενιά μικρότερων πυραυλακάτων για χρήση αποκλειστικά στο Αιγαίο.

Μπαμπης
Μπαμπης
5 years ago

Οκ sorry….
Μια υπόθεση έκανα (λανθασμένη)!
Παντως ο RBS15 mkiv έχει 300+Km εμβέλεια ……

Nicolas
Nicolas
5 years ago

Μιας που λεμε για βληματα. Αλλου εχει γραφθει οτι οι scalp και αεροεκτοξευομενοι εξοσετ έχουν πεσει σε δυσμενεια λογω του “αμερικανικου λομπυ” στην πα. Γνωστες μπουρδολογιες η εχουν και δοσεις αληθειας?

chikichiki
chikichiki
5 years ago

“Mε το Harpoon εφοδιάζεται το σύνολο των μεγάλων σκαφών του στόλου (φρεγάτες/αντιτορπιλικά) και ενδεχόμενη επιλογή του θα του εξασφάλιζε το μονοπώλιο στο συγκεκριμένο επιχειρησιακό τομέα, κάτι που οι Έλληνες επιτελείς ήθελαν οπωσδήποτε να αποφύγουν.”

“Aπό τη στιγμή που δεν υφίσταται δυνατότητα εγχώριας υποστήριξης των αμερικανικών βλημάτων, η αγορά πρόσθετων μονάδων του Harpoon θα αύξανε σε ανησυχητικό βαθμό την εξάρτηση του Π.N. από το εν λόγω όπλο. Πάντως, είναι πιθανό στον αποκλεισμό του Harpoon να μέτρησε και το γεγονός της παρουσίας του βλήματος και στο τουρκικό οπλοστάσιο, πράγμα από το οποίο συνάγεται ότι δεν αναμενόταν αιφνιδιασμός του τουρκικού πολεμικού ναυτικού (TDK) όσον αφορά στα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του RGM-84L, μιας και αποτελεί εξέλιξη ήδη γνωστού όπλου.”

Και να’τη πάλι, η επίμονη νοοτροπία της “ανεξαρτησίας προμηθευτών”. Η εμμονή για “diversification” με το πάλαι πότε επιχείρημα “argumentum ad agoras tou aionum”, ότι χρειαζόμαστε προμηθευτές ανεξάρτητους από τις ΗΠΑ γιατί οι τελευταίες έχουν ενδοιασμούς σχετικά με την προοπτική της αυτοκαταστροφής του ΝΑ σκέλους του NATO. Ίσως να ήταν πιστευτή αιτιολογία αν, εν τω μεταξύ, για πολλούς και διάφορους λόγους, δεν είχαμε δημιουργήσει στη συγκεκριμένη περίπτωση έναν απίστευτο στόλο αντιπλοϊκών βλημάτων (δε νομίζω να υπάρχει άλλο κράτος στον κόσμο με τόσα μοντέλα, εμείς και η ΕΣΣΔ, κι από τους δυο πλέον έχει μείνει ο ένας…), και σε αυτό το σημείο το ΠΝ δε σκεφτόταν σοβαρά να εντάξει κι άλλο ένα νέο τύπο!!! Αλήθεια, πως γίνεται από τη μια να παριστάνουμε ότι θέλουμε να έχουμε απρόσκοπτο και streamlined εφοδιασμό σε περιόδους κρίσης (κάτι που εξ’ορισμού απαιτεί μεγάλη ομοιοτυπία) κι από την άλλη να έχουμε πιο πολλά βλήματα για την ίδια δουλειά απ’ότι οποιαδήποτε άλλη χώρα;

Για να μη μιλήσω φυσικά για τη σαθρότητα του επιχειρήματος της ανεξαρτησίας. Πόσα παραδείγματα πραγματικών πολέμων έχουν υπάρξει στο μεταξύ τα οποία αναδεικνύουν την ανεπάρκεια αυτής της λογικής; Ακούγομαι υπερόπτης και ξερόλας αμφισβητώντας τα στελέχη που επικύρωσαν αυτές τις προμήθειες, αλλά δε μπορώ παρά να απορώ. Η Αργεντινή δεν έστειλε εναντίον του ΗΒ ολόκληρη ομάδα μάχης αεροπλανοφόρου απαρτιζόμενη εξ’ολοκλήρου από βρετανικά σκάφη; Οι αντιπλοϊκοί τους πύραυλοι δεν έπληξαν πλοία έχοντας μόνο “παράτυπη” συντήρηση; Το Ιράν δε διατηρούσε επί 8 μακρά έτη ένα στόλο υπερπολύπλοκων μαχητικών τα οποία καλούντο να αντιμετωπίσουν έναν αντίπαλο με αλυσίδα εφοδιασμού σε διαρκές overdrive; Το Ιράκ δεν απογείωσε ΝΑΤΟικά αναχαιτιστικά εναντίον ΝΑΤΟικών αεροσκαφών; Μάλιστα πρόκειται για διπλή αποτυχία του επιχειρήματος, αφού αφενός μεν οι υπό εμπάργκο χώρες δεν έδειξαν να επηρεάζονται αρκετά ώστε να παύσουν τις εχθροπραξίες ή έστω να καταλήξουν χαμένες μετά από παρατεταμένη μάχη (με τρόπο άμεσα οφειλόμενο στα επιβληθέντα embargoes), αφετέρου δε όλα τα προσωπεία ανεξαρτησίας των χαμογελαστών οπλοπωλών έπεφταν μονομιάς και η “ανεξάρτητη” προμήθεια διακοπτόταν μαχαίρι κατόπιν αφόρητων πιέσεων, άπαξ και η εκάστοτε Μεγάλη Δύναμη αντιλαμβανόταν ότι το να πετάς εσύ τους πυραύλους “τρίτης χώρας” στη χώρα Α ή Β δε συμβάδιζε με τις δικές της επιθυμίες ή επιδιώξεις. Βλέπε Αργεντινή (AM39, υποβρύχια 209).

Διευκρινίζω φυσικά ότι δεν λέω πως δεν χρειάζεται να ανησυχούμε (άλλωστε μετά από παθητική παρέμβαση, μπορεί να υπάρξει και…ενεργή…), ή πως δεν είναι μέγιστο πλεονέκτημα να μπορείς να κάνεις πχ εργοστασιακή συντήρηση τοπικά. Λέω όμως ότι όποιος πραγματικά ενδιαφέρεται να άρει τους επιχειρησιακούς περιορισμούς που του επιβάλλονται από τους προμηθευτές του ή το γενικότερο γεωπολιτικό σκηνικό, πρέπει να πράξει εντελώς διαφορετικά από το να αγοράζει από “αδέσμευτους” ή να σνομπάρει όπλα των οποίων εκδόσεις ήδη έχει σε υπηρεσία(!!!!!!!!!). Το να πει το ΠΝ “θέλαμε μια φορά EDA πλοία και μας τα δίνανε με Harpoon άρα τα πήραμε έτσι”, άντε πες να το δεχτώ. Αυτό που διαχρονικά δεν κατανοώ είναι πως έστεκε για τόσα χρόνια αυτή η ψευδαίσθηση και της επιτρεπόταν να καθορίζει προμήθειες. Ευτυχώς το ΠΝ τελικά ΔΕΝ πήρε RBS-15, και αποφάσισε το θεμιτό. Δεν έχω τίποτα απολύτως με τον RBS-15, απεναντίας πιστεύω πως ακόμη και τότε πιθανώς να ήταν το καλύτερο αντιπλοϊκό βλήμα σε παραγωγή, με Aegean-friendly ιδιαιτερότητες, αλλά η νοοτροπία του συλλέκτη κάποτε πρέπει να σταματήσει. Το αντιπλοϊκό βλήμα ιδανικά πρέπει να είναι κοινό σε αεροσκάφη, πλοία και παράκτιους εκτοξευτές. Οτιδήποτε άλλο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ελάττωμα, και όχι ως κάποιου είδους “επιχειρησιακό πλεονέκτημα” ή “πολιτική ανεξαρτησία”. Αυτά είναι για τον φιλοκυβερνητικό Τύπο της εκάστοτε περιόδου, όχι για εισηγήσεις στο ΚΥΣΕΑ. Για την ιστορία πάντως, η Σουηδία (και η Γαλλία, αλλά σε μικρότερο βαθμό) συχνότατα έχει στα συστήματά της ουκ ολίγους αμερικανικούς υπεργολάβους…

Μπαμπης
Μπαμπης
5 years ago

Προς Πτήση
Εμείς οι αναγνώστες γράφουμε τις απόψεις μας εκδηλώνουμε συμπάθεια προς κατι για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, την χώρα που το κατασκευάζει, επειδή στο μυαλό μας εχουμε ενα υποθετικό σενάριο (συχνά επιστημονικής φαντασίας) που ενα όπλο θα έχει την Α ή Β αξία.Γενικα περνάμε καλα…..
Για εσάς καθε θέση συμπάθειας μπορει να εκληφθεί ως μεροληψία με ενδεχόμενο οικονομικό όφελος, ναι ειναι καποια παράμετρος που δεν σκέφτηκα οταν έγραψα το σχόλιο θέλει προσοχη απέναντι στον οικοδεσπότη μας…..
Γιατι πράγματι λογω της ποιότητας σας διαμορφώνεται αυτο που λέμε κοινή γνώμη!
Το σχόλιο δεν το εχω στείλει για δημοσίευση το αφήνω στην κρίση σας

Αντωνιος
Αντωνιος
5 years ago

Ρε παιδιά με τα βλήματα NSM ειναι η καλυτερη λύση πρέπει να βρουμε χρήματα το κοστος δεν ειναι μεγάλο.

ΓΙΑΝΝΗΣ 1
ΓΙΑΝΝΗΣ 1
5 years ago

Aν αγοραστούν οι γαλλικές φρεγάτες οι πύραυλοι θα είναι Εξοσέτ.
Στις πυραυλακάτους και στις φρεγάτες δεν θα αλλαχτούν οι πύραυλοι ενώ δεν είναι στο πρόγραμμα η αγορά πρόσθετων επάκτιων συστοιχιών.
Ερώτηση. Για ποια πλοία να αγοραστούν οι NSM ??

- Advertisment -

Το Σχόλιο της Ημέρας

ThinkOutOfTheBox: Τριμαράν LCS Independence, υπάρχουν κι αυτά!

Ο όρος LCS ή Littoral Combat Ship ή Πλοίο Παράκτιων Επιχειρήσεων είναι μάλλον προκλητικός για την ελληνική κοινή γνώμη. Μετά τη "σκληρή" φρεγατιάδα το...
- Advertisment -

Κύριο Άρθρο

Amiral Ronarc’h: η πρώτη γαλλική FDI σε αγώνα δρόμου να «συρρικνώσει» τις καθυστερήσεις

Όπως χαρακτηριστικά έγραφε προ ημερών γνωστός γαλλικός ιστότοπος που ασχολείται με ναυτικά θέματα, υπήρξε «επιτέλους λευκός καπνός» για την πρώτη γαλλική FDI, την μελλοντική...
- Advertisment -

Διάφορα

- Advertisment -