Του αναγνώστη μας Οδυσσέα Σακκάτου
Ο τίτλος ίσως ξαφνιάσει πολλούς. Αλλά μιας και αποφασίσαμε να θίξουμε το θέμα της τεχνολογικής αφομοίωσης στον τρόπο σκέψης των Ενόπλων Δυνάμεων, ας αρχίσουμε να συζητάμε λύσεις που θα μπορούσαν να μας φέρουν στο σήμερα και ασφαλώς στο μέλλον σε ότι αφορά την διεξαγωγή επιχειρήσεων και μάλιστα χωρίς την ανάγκη για προϋπολογισμούς δισεκατομμυρίων. Έτσι καιρός είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις μας να αποκτήσουν πολλαπλασιαστές ισχύος κατά τα σημερινά πρότυπα (π.χ Aster και SCALP επί σκαφών φορέων όπλων όπως ειπώθηκε πρόσφατα από την ΠΤΗΣΗ).
Τα τελευταία χρόνια και ειδικά από την εποχή της προκήρυξης του προγράμματος απόκτησης νέων φρεγατών είναι λιγοστές οι αναφορές στα μέσα ενημέρωσης για τα πλοία μικρότερου εκτοπίσματος που διαθέτουμε και ειδικότερα για τον στόλο της Διοικήσεως Ταχέων Σκαφών. Οι μοναδικές αναφορές έχουν να κάνουν κυριότερα με την παραλαβή (με τεράστια χρονική καθυστέρηση και υπέρβαση κονδυλίων) των 2 τελευταίων πυραυλακάτων Super Vita. Ο στόλος τους θα αποτελέσει το αντικείμενο της σημερινής ανάλυσης μιας και οι παλιότερες πυραυλάκατοι οδεύουν προς το τέλος του επιχειρησιακού βίου τους και θα πρέπει σύντομα να αναπληρωθούν με σωστές επιλογές ανάλογου εκτοπίσματος.
Τα «μικρά» αυτά σκάφη εδώ και αρκετά χρόνια δεν έχουν απλώς καλύψει αριθμητικά κενά αλλά με τα όπλα και τους αισθητήρες τους έχουν δώσει και υπεροχή στο πεδίο. Η αρχιπελαγική δομή αποτέλεσε και αποτελεί για το Πολεμικό Ναυτικό σημείο αναφοράς για την διεξαγωγή επιχειρήσεων. Στο αρχιπέλαγος τα πλάνα των Blue Water Navy απλά είναι άχρηστα, αφού ακόμα και με αεροπορική υπεροχή τα χιλιάδες νησιά και νησίδες αποτελούν παγίδα θανάτου για μεγάλες μονάδες επιφανείας ειδικά απέναντι σε όπλα της οικογένειας SPIKE, επάκτιες συστοιχίες Exocet κ.ο.κ. Και είδαμε και πολύ πρόσφατα το παράδειγμα της ρωσικής ναυαρχίδας της Μαύρης Θάλασσας, το Moskva, που θα πρέπει να προκαλεί κρύο ιδρώτα σε ελικοπτεροφόρα γειτονικών κρατών και μελλοντικά ογκώδη αντιτορπιλικά.
Είναι σαφές όμως ότι τα Super Vita μολονότι ικανότατα να επιφέρουν τρομακτικά πλήγματα σε αντίπαλες μονάδες επιφανείας, στερούνται άλλων χαρακτηριστικών (ελικόπτερο, αντιαεροπορικά μέσης εμβέλειας και σόναρ) με αποτέλεσμα υπό συνθήκες να καθίστανται από θηρευτές σε θηράματα. Έτσι ενώ είναι ταχύτατα και φονικά, σε περίπτωση που βρεθούν μόνα τους σε περιβάλλον υψηλής έντασης κινδυνεύουν κυρίως από αντίπαλα υποβρύχια αλλά και από αέρος. Αφού στην Ελλάδα η ψηφιακή διασύνδεση που θα τους έδινε δυνατότητες χρήσης των όπλων και αισθητήρων άλλων πλοίων και είναι άγνωστη έννοια και θα παραμείνει άγνωστη για την προσεχή δεκαετία μέχρι την παραλαβή των FDI-HN.
ThinkOutOfTheBox: Εκσυγχρονισμός των πυραυλακάτων Super Vita με το SETIS της Naval Group
Παρόλα αυτά είμαστε υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουμε ότι σε επίπεδο άμυνας σημείου τα σκάφη αυτά έχουν δυνατότητες που θα θέλαμε να έχουν οι σημερινές φρεγάτες, ενώ ο υπόλοιπος οπλισμός είναι βαρύς για την κατηγορία αυτή (ειδικά όταν σχεδιάστηκαν).
Ας δούμε λοιπόν προσεκτικά πως μπορούν τα σκάφη αυτά να μετατραπούν σε φορείς αισθητήρων ανθυποβρυχιακού αγώνα, αλλά ίσως και άλλων αποστολών. Ώστε με την κατάλληλη υποστήριξη (και όχι την απαξίωση κατά την προσφιλή μας συνήθεια) να γίνουν ένας 2ος ειδικός στόλος επιχειρήσεων. Επτά σκάφη αυτής της κατηγορίας για το Αιγαίο, είναι αρκετά να κάνουν την διαφορά.
Κοντολογίς μια αναβάθμιση με ραντάρ AESA (όπως το Thales NS50), με RAM σε έκδοση Block 2 θα τα διατηρούσε συμβατά με την εποχή μας, αλλά και πάλι δεν θα είχαν σόναρ. Ακόμα και αν με κάποιο τρόπο μπορούσαμε να τοποθετήσουμε ένα συρόμενο σόναρ θα στερούσαμε από τις Super Vita την ταχύτητα, η οποία σε συνδυασμό με τα όπλα μακρού πλήγματος τις καθιστούν ασυναγώνιστες στο Αρχιπέλαγος μέχρι σήμερα. Άρα θα ήταν ένας συνδυασμός αδόκιμος με τον τρόπο δράσης του συγκεκριμένου σκάφους.
Συνεχίζοντας να ξεκαθαρίσουμε πως η πρόταση που ακολουθεί, αποσκοπεί στο να ακολουθήσουμε την εποχή και τα τεχνολογικά επιτεύγματα της και να μην περιμένουμε μόνο με φρεγάτες δισεκατομμυρίων να φέρουμε εις πέρας αποστολές. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει πως ακόμα και μικρά drone μπορούν να σταματήσουν στρατούς ή έστω να τους καθυστερήσουν σε βαθμό καταστροφικό για αυτούς και για την εξέλιξη των επιχειρήσεων.
Οι Ισραηλινοί ως πρωτοπόροι στην ανακάλυψη, εφαρμογή και αφομοίωση τεχνολογικών λύσεων μικρού κόστους, έχουν την λύση από την προηγούμενη κιόλας δεκαετία και συνεχώς την εξελίσσουν με ασκήσεις ακόμα και σε ωκεάνιο περιβάλλον. Πρόκειται για το μη επανδρωμένο ειδικών επιχειρήσεων USV Seagull το οποίο αποτελεί τον επόμενο εφιάλτη υποβρυχίων και όχι μόνο, ειδικά σε κλειστά παράκτια περιβάλλοντα. Το δωδεκάμετρο αυτό σκάφος αυτό μπορεί να εξοπλιστεί με…
- συρόμενο σόναρ ενεργού και παθητικού εντοπισμού υποβρυχίων
- σύστημα εκτόξευσης τορπιλών
- σόναρ εντοπισμού ναρκών
- τηλεχειριζόμενο πολυβόλο 12,7mm
- σουίτα ESM/ECM
- ηλεκτροπτικούς αισθητήρες με δυνατότητες υπέρυθρου εντοπισμού
- ασφαλή δορυφορική επικοινωνία
- μη θανατηφόρα όπλα
είναι η απάντηση στο γρίφο που ακούει στο όνομα τουρκικά υποβρύχια ΤΝ214 αλλά και σε άλλα προβλήματα όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Θα πρέπει να πούμε πως το Seagull μπορεί να συνοδεύει και να επιχειρεί επί 4 συνεχόμενα 24ωρα πριν χρειαστεί ανεφοδιασμό και μπορεί να κατευθύνεται από μητρικό σκάφος ή ακόμα και από τη στεριά, παρέχοντας πλήρη επιχειρησιακή επίγνωση της τακτικής κατάστασης, συλλογή πληροφοριών και κατακόρυφη επαύξηση της μαχητικής ισχύος των μεγαλύτερων σκαφών. Επιπλέον κάθε σταθμός ελέγχου μπορεί ταυτόχρονα να διαχειρίζεται 2 μονάδες Seagull.
Έτσι οι πυραυλάκατοι Super Vita διασυνδεμένες με UAV και USV αποκτούν άλλες δυνάμεις στο πεδίο επιχειρήσεων του Αιγαίου και εκμηδενίζουν την πιθανότητα να γίνουν εύκολα θύματα. Και αν η διασύνδεση με UAV/VTOL μας φαντάζει εξωπραγματική στην Ελλάδα του 2022 σκεφτείτε ότι ήδη το μικρό Seagull μπορεί και φέρει στο ίδιο σκάφος ακόμα και ένα UAS το οποίο μπορεί να συλλέγει πληροφορίες από τον αέρα αποκαλύπτοντας/εντοπίζοντας με ακρίβεια στόχους μακριά από το μητρικό σκάφος. Μια δυνατότητα άγνωστη μέχρι σήμερα για τις μονάδες επιφανείας, οι οποίες για να προβούν σε μια αναγνώριση επί νησίδας, είτε θα καλέσουν αεροπλάνο είτε θα στείλουν ελικόπτερο ξοδεύοντας χιλιάδες ευρώ για τις πτήσεις αυτές ή ακόμα θα στείλουν φουσκωτά, βάζοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές για μια απλή αναγνώριση.
Οι Super Vita ακόμη και αν εκκινούν χωρίς τα σκάφη αυτά, θα μπορούν να αναλαμβάνουν τον έλεγχό τους εν πλω, από συγκεκριμένα σημεία (σταθμούς βάσεις/ελέγχου μη επανδρωμένων συστημάτων) και να μετατρέπονται σε μητρικά σκάφη ελέγχου και κυνηγού υποβρυχίων, μονάδων επιφανείας και επίγειων στόχων με τους φονικούς Exocet.
Με τους αισθητήρες αποκάλυψης στόχων να είναι χιλιόμετρα μακριά από τις ίδιες, οι οποίες θα διατηρούν την απόκρυψη τους αλλά και το πλεονέκτημα της ταχύτητας πλεύσης. Επιπροσθέτως αυτά τα μη επανδρωμένα σκάφη με έλεγχο από παράκτιες βάσεις, θα μπορούν να εκτελούν περιπολίες καλύπτοντας κενά και διαδρόμους, χωρίς να κινούνται κοστοβόρες μεγάλες μονάδες και χωρίς κίνδυνο σε ανθρώπινες ζωές.
Ας φανταστούμε μια δύναμη 12-24 τέτοιων σκαφών USV να μπορούν να αναπτυχθούν από πυραυλακάτους, κορβέτες, φρεγάτες ή και να δράσουν αυτόνομα με δυνατότητα δορυφορικών ασφαλών επικοινωνιών και ηλεκτρονικού πολέμου τι καταστάσεις ασφυξίας δημιουργούν στο Αιγαίο. Και τον εκθετικό βαθμό αποκάλυψης στόχων που θα έχουμε ειδικά στον πόλεμο υποβρυχίων, που θα αποτελέσει τον αυριανό πονοκέφαλο μας.
Οι αριθμοί των σόναρ αθροιστικά θα υπερδιπλασιάζονταν σε σχέση με τους σημερινούς μόνο από τα USV. Τα οποία σε συνδυασμό με τα σόναρ των ελικοπτέρων, των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας και των μεγάλων μονάδων επιφανείας με ταυτόχρονη ανταλλαγή πληροφοριών σε κοινό σύστημα μάχης (ο απόλυτος τελικός στόχος στην διεξαγωγή δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων) θα δημιουργούν υποθαλάσσιο τείχος σε όλο το Αιγαίο. Όσο για την ανάγκη αναβάθμισης του οπλοστασίου των πυραυλακάτων με τορπίλες οι οποίες θα καθοδηγούνται από το τους αισθητήρες του USV, καθώς και αντιμέτρων, αυτό επιβάλλεται άμεσα.
Ευχής έργο τα ανωτέρω να προκύψουν και από την εγχώρια προσπάθεια εξέλιξης ταχέων σκαφών επιφανείας (όπως το ΑΓΗΝΩΡ) η οποία δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την ισραηλινή σχεδίαση, αρκεί να θέσει προδιαγραφές ανάλογες. Η δυνατότητα να δημιουργήσουμε μονάδες USV, εξοπλισμένες κατά τα ισραηλινά πρότυπα και με Ελληνική προστιθέμενη αξία από εταιρείες με διεθνή αναγνώριση (όπως οι MILTECH/IDE/THEON κ.λπ.) υπάρχει και αρκεί απλά η συνειδητοποίηση ότι οι πολλαπλασιαστές ισχύος στο σύγχρονο πεδίο μάχης προέρχονται από χαμηλού κόστους μηχανές.
ΑΓΗΝΩΡ: Η πολύ ενδιαφέρουσα ελληνική πρόταση για σκάφος ειδικών επιχειρήσεων
Εν έτη 2022 δεν μπορούμε να εκθέτουμε πανάκριβες μονάδες επιφανείας ενώ θα μπορούσαμε να προτάσσουμε μονάδες τύπου USV οι οποίες:
- οπλισμένες με τορπίλες/πολυβόλα ακόμα και πυραύλους θα δημιουργούν ζώνες ελέγχου και άρνησης πρόσβασης
- θα μπορούν να διεξάγουν ηλεκτρονικό πόλεμο δημιουργώντας δίκτυο πολλαπλών παρεμβολών
- θα αναγκάζουν τα αντίπαλα σκάφη να προβούν πρώτα σε εχθρική ενέργεια (άρα και αποκάλυψης θέσης) προκειμένου να τα αποφύγουν/καταστρέψουν
Και όλα τα παραπάνω με μικρό κόστος στην ενδεχόμενη απώλεια κάποιων εξ αυτών, και βέβαια χωρίς απώλεια ζωής.
Επιπλέον η δυνατότητα χειρισμού από ένα σταθμό δύο σκαφών ταυτόχρονα, δίνει την δυνατότητα δημιουργίας σκαφών ειδικών ρόλων. Αφού ο εξοπλισμός του ενός μπορεί να είναι κατά βάση ανθυποβρυχιακός με σόναρ, το δεύτερο σκάφος θα μπορούσε να εξελιχθεί σε φορέα κάθε λογής (τορπίλες-πυραύλους, ή VTOL Αρχύτας ή συστήματα antidrone ή συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και επικοινωνιών). Ενώ βέβαια το επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη συστημάτων UUV (underwater unmanned Vehicles) δηλαδή μη επανδρωμένων υποβρυχίων οχημάτων. Τα οποία ταιριάζουν πραγματικά γάντι για παράκτια περιβάλλοντα και αρχιπελαγική δομή, με δυνατότητες διείσδυσης και εκτόξευσης όπλων ή ακόμα και ως drone αυτοκτονίας, κάτω από την μύτη του αντιπάλου, σε ναυστάθμους που απέχουν λίγα ναυτικά μίλια από τις Ελληνικές ακτές. Με μηδαμινό λειτουργικό κόστος εν συγκρίσει με ένα κανονικό υποβρύχιο, αθόρυβα και πολύ δύσκολα ανασχέσιμα.
Μετά λύπης μου και νομίζω των περισσοτέρων, είμαστε υποχρεωμένοι να καυτηριάσουμε την ολιγωρία που έχουμε επιδείξει στο θέμα των μη επανδρωμένων εναέριων μέσων. Με αποτέλεσμα σήμερα να μην μπορούμε να αντιπαρατάξουμε ένα αξιόλογο, φθηνό και αποτελεσματικό μέσο συλλογής πληροφοριών και ελέγχου. Και δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε την παντελή έλλειψη οπλισμένων UAV από το οπλοστάσιο μας, τα οποία μπορούν σήμερα να αποκτήσουν ακόμα και τριτοκοσμικές χώρες από προμηθευτές όπως την Τουρκία, την Κίνα κ.λπ.
Η εντολή για την ανάπτυξη – προμήθεια συστημάτων USV και UUV πρέπει να είναι με την μορφή κατεπείγοντος για το ΠΝ, αν θέλει σε λίγα χρόνια από τώρα να έχει στην διάθεση του ένα χαμηλού λειτουργικού κόστους σύστημα υποθαλάσσιου ελέγχου, με δεκάδες USV να επιτηρούν όλη την ακτογραμμή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Και που να αναγκάζει 24 ώρες το 24ωρο τα τουρκικά υποβρύχια να προσπαθούν να αποφύγουν τον εντοπισμό τους.
