Προ ημερών είχαμε δημοσιεύσει ένα άρθρο γνώμης του αναγνώστη μας KyrNG, το οποίο εξέταζε τις υποψηφιότητες για το πρόγραμμα νεών φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού (link από κάτω). Το άρθρο συγκέντρωσε πολλά σχόλια καθώς έκανε και μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση εξετάζοντας τα σκάφη με βάση ένα κριτήριο καινοτομίας και ρίσκου. Το συγκεκριμένο δημοσιεύμα όμως έχει -και προς χαρά μας- δημιουργήσει διάλογο, τον οποίο τον βλέπουμε με αυτό το άρθρο-απάντηση, από άλλο αναγνώστη μας, τον κ. Μίλτο Αντωνιάδη! Ελπίζουμε πως κάτι τέτοιο θα επαναληφθεί και σε άλλες θεματολογίες, να παράγεται δηλαδή μέσα από τις σελίδες μας μια -αξιόλογη σε πληροφορία και σε επίπεδο επιχειρημάτων- συζήτηση των αναγνωστών μας. Φυσικά και στα δύο άρθρα οι απόψεις που εκφράζονται είναι των συγγραφέων τους και όχι της ΠΤΗΣΗΣ και των site της, ptisidiastima.com & navaldefence.gr.
O KyrNG γράφει για τις φρεγάτες: Πρόγραμμα αναβάθμισης Πολεμικού Ναυτικού ή καινοτομία vs ρίσκο
Του Μίλτου Αντωνιάδη
Αγαπητέ KyrNG: Διάβασα με προσοχή το άρθρο σου σχετικά με τις νέες φρεγάτες και τα κριτήρια επιλογής που θεωρείς σημαντικά (καινοτομία – ρίσκο). Σέβομαι την άποψή και σε ευχαριστώ που την ανέπτυξες ώστε να ξεκινήσει ένας γόνιμος διάλογος μεταξύ ημών των φίλων του ΠΝ και της ΠΑ που διαβάζουμε Ptisi και Navaldefence.gr.
Από εκεί και πέρα θα ξεκινήσω λέγοντας πως δεν συμφωνώ με τα συμπεράσματά σου, αλλά ούτε και με την μεθοδολογία που επέλεξες για να τα στηρίξεις, και θα εξηγηθώ παρακάτω. Συμφωνώ όμως απόλυτα με ένα πράγμα που γράφεις: Το ΠΝ ξέρει καλύτερα! Το πίστευα ανέκαθεν και σε κάθε συζήτηση που έχω αυτόν τον καιρό με στελέχη του ΠΝ η πεποίθησή μου αυτή επιβεβαιώνεται.
Ως προς τη μεθολογία, γενικότερα, έχω τις εξής ενστάσεις:
- Η επιλογή των δύο παραμέτρων (καινοτομία – ρίσκο) είναι αυθαίρετη. Δεν βασίζεται σε κάποια υφιστάμενη μεθοδολογία αξιολόγησης ούτε καλύπτει όλες τις πτυχές που απασχολούν το ΠΝ και τη χώρα.
- Οι δύο παράμετροι είναι αντιστρόφως ανάλογες. Οποιαδήποτε λύση υπερέχει σε καινοτομία θα ενέχει περισσότερο ρίσκο. Δεν είναι δυνατόν με αυτούς τους άξονες Χ,Υ να προκύψει στο «δεξιά-πάνω» τεταρτημόριο κάποια λύση που θα προκριθεί ως βέλτιστη.
- Γράφεις πως το ΠΝ θα πρέπει να αποφασίσει για το μείγμα ρίσκου-καινοτομίας. Μα, όχι. Το ΠΝ, με τον προϋπολογισμό που του εξασφαλίζει ο ταλαίπωρος Έλληνας φορολογούμενος, δεν είναι ούτε Αμερικανικό ούτε Βρετανικό Ναυτικό για να αναλαμβάνει τέτοιου είδους ρίσκα που υποννοείς. Αντίθετα, πρέπει να αποφασίσει με γνώμωνα το αξιόμαχο του στόλου για τα επόμενα 30 χρόνια. Δηλαδή, δοκιμασμένες λύσεις σήμερα, με δυνατότητες αναβάθμισης στο μέλλον.
- Τέλος, στην ανάλυση του ρίσκου στην επιστολή σου εστιάζεις κυρίως σε συγκεκριμένα οπλικά συστήματα και υποσυστήματα των προσφερόμενων πλοίων. Όχι στην μονάδα συνολικά, όχι στον στόλο, όχι στις διαλειτουργικές ένοπλες δυνάμεις εν τέλει. Είναι σημαντική εδώ η διαφορά οπτικής δέντρου δάσους.
Πάμε τώρα στις κρίσεις επί των συγκεκριμένων σχεδιάσεων/προτάσεων ειδικότερα:
SIGMA 11515: Αποδομείς αυτή την εξαιρετική πρόταση με βάση το επιχείρημα πως το πλοίο δεν υπάρχει, είναι επιμήκυνση μικρότερων σχεδιάσεων με ένα ραντάρ που θα έρθει και ένα σύστημα πρόωσης που είναι καινοτόμο, άρα, ενδεχομένως προβληματικό.
Το μεν πρώτο (επιμήκυνση) είναι σωστό αλλά ασήμαντο από άποψης ρίσκου. Να σου θυμίσω πως οι ΤΠΚ Ρουσσέν προέκυψαν από την επιμήκυνση κατά περίπου 10μ της Βρετανικής Super Vita. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλοίο «αστακός» που φέρει τον περισσότερο οπλισμό στην κατηγορία του παγκοσμίως – ακόμα και οι πολυδιαφημισμένες Ισραηλινές κορβέτες Saar 4 υπολοίπονται της κλάσσης ΤΠΚ Ρουσσέν.
ΑΠΟΨΗ: Η SIGMA 11515HN είναι ένα ώριμο σχέδιο, τα περί paper project είναι fake news
Εδώ θέλω να κάνω μια παρένθεση και να καταθέσω την άποψή μου μετά από 20 χρόνια καριέρας στον χώρο των εμπορικών λογισμικών. Η λέξη ολοκλήρωση (integration) προξενεί αλλεργικές αντιδράσεις ακόμα και στα καλύτερα σπίτια (τους μεγαλύτερους διεθνείς οίκους). Πάντα η ολοκλήρωση δυο ξένων ψηφιακών συστημάτων ενέχει μεγάλη αβεβαιότητα και απαιτεί πολλές ανθρωποώρες μελέτης ακόμα και για την αρχική εκτίμηση του χρόνου και του κόστους του έργου. Αν το ένα από τα δύο συστήματα δεν είναι «ανοικτό», τότε το ρίσκο, ή το κόστος, ή ο χρόνος, ή όλα μαζί, εκτοξεύονται.
Το «ρίσκο» σήμερα λοιπόν δεν είναι στα σίδερα. Είναι, κυρίως, στις ολοκληρώσεις ψηφιακών συστημάτων.
Εδώ το CMS TACTICOS της SIGMA παραμένει μακράν η ασφαλέστερη επιλογή. Όχι μόνο γιατί είναι ένα σύστημα ανοικτής αρχιτεκτονικής με πολλούς χρήστες στον κόσμο με έτοιμη βιβλιοθήκη πάσης φύσεως όπλων και απειλών. Αλλά και επειδή το ΠΝ το «φοράει» ήδη στις κύριες μονάδες του. Επίσης οι μονάδες αυτές παίρνουν ήδη στοιχεία από τα ΑΣΕΠΕ της Πολεμικής Αεροπορίας μέσω του ψηφιακού κέντρου του ΠΝ. Και, τέλος, επειδή είναι ένα CMS το οποίο με βάση την ιστορία των συνεχών αναβαθμίσεών του αλλά και τη μεγάλη βάση πελατών του, γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι θα μείνει σχετιζόμενο (relevant) με τις τεχνολογικές εξελίξεις στο μέλλον χωρίς καν να χρειάζεται εμείς να πληρώνουμε τη νύφη (integration) κάθε φορά που θα εμφανίζεται νέο όπλο ή απειλή.
Επανέρχομαι στην επιχειρηματολογία σου κατά της SIGMA. Το ραντάρ, λες, υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Αυτό είναι αναληθές. Η κλάσση Holland του Ολλανδικού ναυτικού το «φοράει» ήδη. Το ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται για μικρότερα και ελαφρά οπλισμένα πλοία. Οι ανάγκες σε χώρο και ηλεκτρική ισχύ του APAR 2, λοιπόν, είναι εντυπωσιακά λιτές για ένα σύστημα τέτοιων δυνατοτήτων.
Τέλος, ο λογικός συσχετισμός πως το σύστημα πρόωσης με συνδυασμό Diesel/ηλεκτροκινητήρα είναι καινοτόμο και ενέχει ρίσκο επειδή δημουργήθηκαν προβλήματα σε άλλους χρήστες (RN Type 45) είναι αβάσιμος. Ο συνδυασμός diesel/electric υπάρχει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και μάλιστα το ίδιο το ΠΝ απολαμβάνει τα οφέλη του με τα υποβρύχια Παπανικολής. Τα προβλήματα των Type 45 λοιπόν, μόνο στον ειδικό σχεδιασμό του συστήματος ισχύος τους και των αυτοματισμών του μπορούν αποδοθούν, και όχι στην τεχνολογία γενικότερα, η οποία είναι ώριμη. Μάλιστα, επειδή πλέον έχει καθιερωθεί η αναερόβια πρόωση στα σύγχρονα υποβρύχια, οι σύγχρονες μονάδες επιφανείας που σέβονται τον εαυτό τους οφείλουν να έχουν και ηλεκτρική πρόωση για να κυνηγήσουν τον Κόκκινο Οκτώβρη, εξίσου αθόρυβα. Με τα Τουρκικά Τ214 προ των πυλών, δεν θα έπρεπε από καμία πρόταση για το ΠΝ να απουσιάζει η ηλεκτρική πρόωση.
FDI/Belhara: Εδώ έχουμε ένα πλοίο η υιοθέτηση του οποίου κρύβει τεράστια «ρίσκα» για το ΠΝ, εσύ όμως φίλε KyrNG το προκρίνεις ως την ασφαλέστερη επιλογή. Πρόκειται για ένα πλοίο το οποίο όντως έχει επιλέξει το Γαλλικό Ναυτικό – στο κάτω κάτω σχεδιάστηκε εξαρχής με βάση τις ανάγκες του. Αυτό όμως είναι και η ρίζα των προβλημάτων του.
Στο Γαλλικό Ναυτικό ο ρόλος των Belhara δεν θα έχει καμία σχέση με τον ρόλο που θα έχουν οι FDI στο ΠΝ. Οι Γάλλοι έχουν άλλο δόγμα. Οι Belhara τους θα πλέουν δίπλα στις FREMM, σε πάσης φύσης πλοία υποστήριξης και όλοι μαζί κάτω από τη σκέπη των Rafale M και E2C Hawkeye του αεροπλανοφόρου Charles De Gaule. Έτσι λοιπόν εξηγείται πως οι Belhara αρχικά ήρθαν σαν πρόταση χωρίς CIWS, χωρίς ECM, χωρίς STRALES, χωρίς ASROC. Στο Γαλλικό Ναυτικό αυτές τις δυνατότητες που λείπουν θα τις αναλάβουν άλλοι. Οι Belhara θα κάνουν κάτι πολύ συγκεκριμένο – συντονισμός εναέριας κυκλοφορίας και εκτόξευση βλημάτων Aster. Αυτό το κάνουν πολύ καλά από ότι φαίνεται. Για το ΠΝ όμως, αυτό προφανώς δεν αρκεί. Οπότε, μοιραία, όλοι οι Γαλλό-φιλοι είπαμε – ε, δε μπορεί, για μας θα τα προσθέσουν, σωστά; Δυστυχώς, όχι.
Γαλλική ρελάνς με παράδοση 2 FDI το 2025, ξεπερνούν οι Γάλλοι το “πρόβλημα” της Ενδιάμεσης Λύσης;
Μετά από πάρα πολύ ψηστήρι – και με δεδομένη την πολιτική στήριξη στο Γαλλικό λόμπυ – οι Γάλλοι πείστηκαν τελικά να ρίξουν πάνω στα πλοία και ένα RAM. Για ECM ούτε λόγος. ASROC και STRALES είναι φυσικά ψιλά γράμματα όταν ακόμα δεν έχουμε καν ECM. Εσύ φίλε KyrNG αναρρωτιέσαι κάπου στην επιστολή σου πώς γίνεται να μην μας δώσουν και κάποιο ECM αφού σε άλλες σχεδιάσεις τους το περιλαμβάνουν; Είπαμε. Οι Belhara δεν χρειάζονται ECM για τον κύριο πελάτη τους, το Γαλλικό Ναυτικό. Δεν θέλω να κρίνω εδώ το επιχειρησιακό δόγμα του Γαλλικού Ναυτικού. Σωστό ή λάθος, το θέμα είναι πως δεν έχει καμία σχέση με το δικό μας.
Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσαν να τροποποιήσουν την εξαγωγική έκδοση, τις FDI, ώστε να έχει τα αυτονόητα για τους εξαγωγικούς πελάτες, σωστά; Πάλι δυστυχώς όχι.
Εδώ επανερχόμαστε στη συζήτηση των ολοκληρώσεων ψηφιακών συστημάτων. Βλέπεις, οι Γάλλοι, σχεδιάζοντας για το Γαλλικό Ναυτικό και με βάση γεωπολιτικούς παράγοντες, ανέπτυξαν μια τεχνολογία που ακούει στο όνομα SETIS. Είναι το Made-In-France CMS του πλοίου. Το οποίο είναι διασυνδεδεμένο με το ικανότατο επίσης Γαλλικό ραντάρ SeaFire, τους κάθετους εκτοξευτές Sylver, το πυροβόλο, κ.ο.κ.. Μπορεί να είναι ένα ικανότατο CMS (δεν γνωρίζω προσωπικά), οι Γάλλοι τουλάχιστον έτσι το διαφημίζουν, ως κομβικό σημείο του «ψηφιακού» τους πλοίου. Αυτό που γνωρίζουμε, όμως, είναι πως το CMS SETIS έχει δύο σημαντικότατα προβλήματα:
- «Μιλάει» μόνο με Γαλλικά όπλα-υποσυστήματα. Για οτιδήποτε άλλο χρειάζεται να προηγηθεί integration.
- Είναι «κλειστής αρχιτεκτονικής». Με λίγα λόγια δεν υπάρχει κανένα framework, καμία έτοιμη ρουτίνα, όλα πρέπει να «γραφτούν στο χέρι» από την αρχή, και οι μόνοι που ξέρουν πως δουλεύει για να αναλάβουν το integration είναι οι ίδιοι οι κατασκευαστές του. Και όχι κάποιος κατ’ επάγγελμα integrator που εξειδικεύεται σε τέτοια έργα έστω.
Από το SETIS λοιπόν ξεκινάνε όλα τα προβλήματα – και το σημαντικό ρίσκο – της Γαλλικής πρότασης: Έτσι εξηγείται η απροθυμία τους να προσθέσουν τα όπλα που ζητάει το ΠΝ. Δεν είναι ότι δεν θέλουν τη δουλειά. Δεν μπορούν οι άνθρωποι! (παραμένοντας εντός λογικού κόστους φυσικά).Επίσης αναρρωτιέται κανείς όταν δυσκολεύονται με το integration ενός απλού οπλικού συστήματος όπως το STRALES, τί θα κάνουν όταν θα τους ζητήσουμε να ολοκληρωθεί το SETIS με το MH-60R, τα ΑΣΕΠΕ, τα TACTICOS CMS των άλλων μονάδων του ΠΝ κλπ; Αναρρωτιέται κανείς, πάλι, τι θα γίνει σε καμιά 15αριά χρόνια όταν θα χρειαστούν αναβάθμιση μέσης ζωής οι FDI; Για τις δικές μας ΜΕΚΟ, έχουν φέρει πρόταση αναβάθμισης οι πάντες. Με ότι αυτό σημαίνει από πλευράς ανταγωνισμού – κόστους. Για τις FDI θα μας κατεβάσει προσφορά ο εξής ένας: Η Naval Group! Να θυμίσω εδώ τα πολυετή προβλήματα των Mirage που καθηλώθηκαν στο έδαφος γιατί απλά η σχέση με τους Γάλλους σε θέματα υποστήριξης/αναβάθμισης είναι πιεστική για τον πελάτη. Εκτός φυσικά αν είσαι κάποιος Εμίρης που κολυμπάει στα πετροδόλλαρα και τα κόστη δεν σε πολυαπασχολούν.
Συνεπαγωγικά λοιπόν, καταλήγω στο εντελώς αντίθετο συμπέρασμα από εσένα φίλε KyrNG σχετικά με το ρίσκο που ενέχει η Γαλλική πρόταση για το ΠΝ. Εσύ επιχειρηματολογείς πως οι Ολλανδοί «τραβάνε από τα μαλλιά» ένα πλοίο επιμηκύνοντάς το για να καλύψει τις ανάγκες του ΠΝ. Ένα πλοίο με εν πολλοίς τα ίδια υποσυστήματα και φιλοσοφία σχεδίασης. Επειδή μεγαλώνουν τις λαμαρίνες και τα μπαλαούρα. Και δεν σε απασχολεί πώς οι Γάλλοι «τραβάνε από τα μαλλιά» ένα πλοίο που δεν σχεδιάστηκε ποτέ για κάποιους ρόλους – όπως να έχει ΑΑ αυτοάμυνα, για να καλύψει τις προδιαγραγές του ΠΝ στα χαρτιά;
Άλλες προτάσεις:
FREMM/Bergamini: Δεν θα ασχοληθώ ιδιαίτερα με αυτό το πλοίο αλλά μιας και το κρίνεις χαμηλού ρίσκου στην επιστολή σου θα ήθελα να θυμίσω πως οι Γαλλικές FREMM πρόσφατα ρεζιλεύτηκαν στην επιχείρηση κρούσης στη Συρία όταν έπρεπε να βάλλουν SCALP NAVALE και απλώς… δεν μπόρεσαν. Το πρόβλημα αποδώθηκε σε «παιδικές ασθένειες ενός νέου οπλικού συστήματος» κλπ. Ας το κρατήσουμε όμως αυτό σε σχέση με τον διακαή πόθο μας για SCALP NAVALE αλλά και γενικότερα σε σχέση με τις επιδόσεις των Γάλλων στις ολοκληρώσεις συστημάτων – ακόμα και των δικών τους!
Νέα έκδοση της φρεγάτας Bergamini, με δυνατότητα ενσωμάτωσης εκτοξευτών ΜΚ41
HF2: Μπορεί αυτό το πλοίο να μην αποτελεί διακαή πόθο κανενός, όμως σίγουρα η λάσπη που έχει φάει ξεφεύγει από κάθε διάθεση για αντικειμενική αξιολόγηση. Αποτελεί μια από τις ικανότερες ανθυποβρυχιακές πλατφόρμες μιας και η ολοκλήρωσή του CMS του με το κύριο ανθυποβρυχιακό μέσο του πλοίου – το MH-60R – είναι απόλυτη. Το ΠΝ θα μπορούσε να επιστρέψει στην εποχή των ηχοσημαντήρων, ποντίζοντάς τους από το ελικόπτερο σε μια τεράστια περιοχή, και δίνοντας στοιχεία επιστροφών (μέσω του ελικοπτέρου) απευθείας στο πλοίο. Στη συνέχεια βολή ASROC από πολλά μίλια μακρυά και καταστροφή Τουρκικού υποβρυχίου πριν καν αντιληφθεί την ύπαρξη της Ελληνικής φρεγάτας.
AH140: Μια λύση μέσων όρων, πολύ ανταγωνιστικού κόστους. Επίσης, είναι ένα καθαρόαιμο πλοίο 140 μέτρων. Με βάση τη συλλογιστική σου φίλε KyrNG κατά των SIGMA θα έπρεπε οι AH140 θα σε ικανοποιούν; Άλλωστε το κόστος τους και οι Type23 δημιουργούν μια λύση πακέτο σημαντικά ισχυρότερη της όποιας Γαλλικής.
Τέλος, περί καινοτομίας: Όπως είπα και παραπάνω, δουλειά του ΠΝ γενικότερα δεν είναι να καινοτομήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν έχει ούτε το μέγεθος, ούτε τον προϋπολογισμό για κάτι τέτοιο. Δουλειά του είναι να εφαρμόσει τις καλύτερες διαθέσιμες λύσεις με τις καλύτερες προοπτικές εξέλιξης για τις επόμενες 3 δεκαετίες. Έτσι, για τα υποσυστήματα, τα ηλεκτρονικά και τα όπλα, είναι δουλειά των προμηθευτών να καινοτομούν και του ΠΝ να αξιολογεί τί λειτουργεί αποδεδειγμένα.
Ένας τομέας, ωστόσο, στον οποίο το ΠΝ οφείλει να καινοτομήσει, είναι οι δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις. Εδώ δεν απαιτείται απλώς η προμήθεια εξοπλισμού και η δημιουργία υποδομών. Απαιτείται και η ένταξή τους στο επιχειρησιακό δόγμα, η ανάπτυξη πρωτοκόλλων σε τακτικό επίπεδο και γενικότερης τεχνογνωσίας σχετικά με τις δικυοκεντρικές επιχειρήσεις.
Σε περίπτωση πολέμου θα πρέπει να υπολογίζουμε πως υπηρεσίες όπως IFF και GPS δεν θα είναι διαθέσιμες. Δεν είναι δυνατόν στο κλειστό θέατρο επιχειρήσεων του Αιγαίου να θεωρείς πως ότι πετάει καταρρίπτεται. Ούτε είναι δυνατόν οποιοδήποτε στίγμα επιφανείας ή αέρος δεν έχει αναγνωριστεί θα είναι εχθρικό. Διότι οι απόρρητες αποστολές εκ φύσεως είναι μυστικές, συνεπώς οι φίλιες μονάδες δεν θα έχουν ενημερωθεί εκ των προτέρων.
Έτσι, στο σύγχρονο πεδίο της μάχης, θα πρέπει να έχεις αναπτύξει συστήματα και εναλλακτικούς διαύλους για συλλογή πληροφοριών αλλά και τις διαδικασίες για ιεράρχησή τους, ώστε οι αεροναυτικές και χερσαίες δυνάμεις της χώρας να γνωρίζουν ποιος είναι φίλος και ποιος εχθρός. Δεν ζούμε στην εποχή του “Αβέρωφ”, το οποίο θα πλεύσει μεθ ‘ ορμής ακαθέκτου κατά του εχθρικού στόλου. Το περιβάλλον θα είναι κορεσμένο από απειλές, ασύμμετρες ή συμμετρικές, η ταχύτητα των εξελίξεων θα είναι δραματική. Η σωστή πληροφορία (π.χ. από το ρανταρ/CMS μιας ΤΠΚ Ρουσέν που εντόπισε το επερχόμενο βλήμα ASM πολύ πριν φανεί στον ορίζοντα του ρανταρ του πλοίου-στόχου), στον σωστό χρόνο και με τη σωστή αξιολόγηση θα κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου, νίκης ή ήττας.
Σε αυτό το περιβάλλον το ΠΝ οφείλει να καινοτομήσει, «βλέποντας» πρώτα και κύρια δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις και μετά μεμονωμένες μονάδες επιφανείας. Αυτό και μόνο, θα έπρεπε να έχει πετάξει ήδη τη Γαλλική πρόταση εκτός διαγωνισμού. Ας όψεται η πολιτική βούληση!
