Το Πολεμικό μας Ναυτικό, και η ανανέωση του γηρασμένου στόλου μονάδων επιφανείας, είναι εδώ και αρκετά χρόνια, το αγαπημένο θέμα συζήτησης σε όλους τους αμυντικούς κύκλους. Ιστορικά η Ελλάδα πάντα είχε ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, ικανό να πολεμά και να νικά ανεξαρτήτως συνθηκών. Ενώ και η τρέχουσα Δομή Δυνάμεων προβλέπει ένα πανίσχυρο στόλο, που θεωρητικά θα αποτελείται από 12 φρεγάτες και 6 κορβέτες.
Δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε πως αυτό με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύνατο να υλοποιηθεί. Υπήρχε ένα κονδύλι 5,5 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 3,3 δεσμεύτηκαν υπέρ της αγοράς 3 φρεγατών FDI HN (3,05 δις συν κρατήσεις). Τα εναπομείναντα 2,2 δις, επαρκούν πολύ οριακά (μάλλον θα χρειαστούν τουλάχιστον 500 εκατ. επιπλέον, δηλαδή 6 δις) για να πετύχουμε την αγορά 3 σύγχρονων κορβετών και τον εκσυγχρονισμό 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ.
Πρέπει να πούμε πως όσοι συνεχίζουν να “πιέζουν” ή να ελπίζουν για την 4η FDI HN, πρέπει να αντιλαμβάνονται ήδη το ανέφικτο της αγοράς, όσο κι αν το επιθυμούμε κι εμείς ως αμυντικό μέσο. Ποιο είναι το αδιέξοδο όμως του ΠΝ, που αναφέρει ο τίτλος μας; Μα ακριβώς η αδυναμία να αποκτήσουμε ένα μεγάλο στόλο μεγάλων μονάδων επιφανείας, που χρειαζόμαστε για παρουσία τόσο σε Αιγαίο όσο και σε Ανατολική Μεσόγειο/Κύπρο.
Θα μπορούμε να πει κάποιος, πως η λύση είναι στα μεταχειρισμένα πλοία. Δεν είναι, καθώς η ανυπαρξία μεταχειρισμένων στη διεθνή αγορά είναι ορατή πλέον. Οι βρετανικές φρεγάτες Type 23 δεν είναι επιλογή, άλλες αποσύρονται, άλλες θα παραμείνουν σε υπηρεσία λόγω καθυστέρησης αντικατάστασης, ενώ δεν υπάρχει και κίνητρο να δοθούν σε εμάς. Οι φρεγάτες Adelaide που ανήκαν στο Αυστραλιανό Ναυτικό και τις είχαμε και εμείς κάποτε σκεφθεί χωρίς όμως να πράξουμε κάτι ουσιαστικό, πλέον υπηρετούν περήφανα τους Χιλιανούς, και μάλιστα έχουν πυραύλους SM-2 των 160 χιλιομέτρων ακτίνας δράσης. Οι γαλλικές La Fayette δεν είναι διαθέσιμες, καθώς σήμερα καλύπτουν αποστολές για το εκεί Ναυτικό, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη αντικαταστάτης.
ΑΠΟΨΗ: Τι έγινε τελικά με τις φρεγάτες Adelaide; Τις απορρίψαμε οριστικά, κι αν ναι, γιατί;
Για όσους “ανησυχούν”, ούτε οι όσες αποσυρόμενες LCS του Αμερικανικού Ναυτικού είναι διαθέσιμες, καθώς το ΠΝ ακόμη κι αν τις ζητήσει, θα βρεθεί σε λίστα αναμονής πίσω από τις Ταϊβάν, Ουκρανία και Αίγυπτο. Άλλωστε είναι κοινό μυστικό πως το Αμερικανικό Ναυτικό προβληματίζεται μετά τις παλινωδίες με τις HF2 και την κακή συνεργασία στο θέμα των ελικοπτέρων S-70B/B6 (καταγράφοντας ως και “απαξιωτική” συμπεριφορά εκ μέρους της ελληνικής πλευράς).
Τα δε καταδρομικά Ticonderoga, που τόσες φορές έχει γράψει η ΠΤΗΣΗ γιαυτά, έχουν αξία ως το κύριο asset σε ένα μεγάλο στόλο, αλλά δεν μπορούν να παίξουν το ρόλο “φρεγάτας”! Άλλες υπάρχουσες φρεγάτες, όπως οι αυστραλιανές ΜΕΚΟ200ANZAC, οι καναδικές Halifax, οι ιταλικές Maestrale, είτε δεν θα αποδεσμευτούν, είτε όταν αποδεσμευτούν για πώληση/παραχώρηση θα είναι τόσο παλιές που δεν θα κάνουν καμία διαφορά σε σχέση με τις ελληνικές S.
Με λίγα λόγια, οι επιλογές μεταχειρισμένων για το ΠΝ έχουν τελειώσει. Ίσως να αρχίσουμε τις “πατέντες” που σκέφτεται το Αμερικανικό Ναυτικό στον Ειρηνικό (π.χ. αποβατικά που θα αποβιβάζουν συστοιχίες αντιπλοϊκών πυραύλων NSM των Πεζοναυτών και θα χτυπούν από το πουθενά), ίσως εκσυγχρονίσει εκ νέου τις S (κρατώντας τις 70 χρόνια σε υπηρεσία), ίσως αγοράσει περισσότερα πλοία γενικής υποστήριξης το Ίδρυμα Λασκαρίδη και το ΠΝ βάλει επάνω συστοιχίες MM40 Block 3c & SAMP/T. Αλλά πέρα από τα αστεία, υπάρχει αδιέξοδο. Ούτε είναι λύση το να ζητάμε “περισσότερα λεφτά”.
ThinkOutOfTheBox: Αγορά 2 επιπλέον φρεγατών FDI συν 3 La Fayette, αντί για 3 κορβέτες
Αυτό πρέπει να το τονίσουμε, εκ νέου. Νέα κονδύλια για μεγάλα πλοία επιφανείας για το Ναυτικό δεν υπάρχουν. Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως τα αμέσως επόμενα κεφάλαια που θα λάβει το ΠΝ, πρέπει να πάνε στον εκσυγχρονισμό των υποβρυχίων 214ΗΝ, και των πυραυλακάτων Ρουσσέν. Και οι δυο κλάσεις πρέπει να εκσυγχρονιστούν άμεσα, αν θέλουμε να τις διατηρήσουμε ζωντανές. Επίσης, πρέπει να αγοραστούν 3 σύγχρονα υποβρύχια, και περισσότερες πυραυλάκατοι, οριακά ελαφριές κορβέτες. Και βέβαια στις εξοπλιστικές δαπάνες που ακολουθούν έχουν μεγάλο μερίδιο και η Πολεμική Αεροπορία και ο Στρατός Ξηράς, όπου η λίστα είναι ατελείωτη (νέα μαχητικά, νέα όπλα, συστήματα αεράμυνας, ραντάρ, ΤΟΜΑ, αναβάθμιση αρμάτων, πυροβολικό, αναβάθμιση ρουκετοβόλων, ειδικά πυρομαχικά, μεταφορικά μέσα, ελικόπτερα, είναι μόνο οι κρίσιμες ανάγκες).
ΑΠΟΨΗ: MICA NG σε συσκευασία Gowind, μια προσιτή λύση για το ΠΝ;
Πως φτάσαμε ως εδώ;
Ήταν το μακρινό πλέον 2018, όταν η ΠΤΗΣΗ ξεκίνησε να γράφει για τις πιεστικές ανάγκες του Πολεμικού μας Ναυτικού. Μια περίοδος που οι στρατιωτικές ανάγκες είχαν περάσει σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα με τη μνημονιακή πίεση, είχε προστεθεί και η αποστολή της λογιστικής υποστήριξης καταυλισμών προσφύγων, ενώ είχαμε και κάτι γλαφυρά δημοσίων σχέσεων με “σταυρώματα” πιλότων και διαρροές για αγορά “ινδικών BrahMos”.
Ήταν λοιπόν 2018 όταν ρίξαμε την ιδέα στο τραπέζι για μεταχειρισμένα πλοία. Άλλωστε πάλι εκείνη την περίοδο οι FREMM που συζητιόταν για αγορά κοντά δέκα χρόνια δεν προχωρούσαν, οι ΜΕΚΟ200ΗΝ δεν εκσυγχρονίζοταν, οι πυραυλάκατοι Ρουσσέν Νο 6 και 7 ήταν ακόμη στην Ελευσίνα. Και μέσα σε όλα τα άλλα, ήταν σε ένα Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο του 2018, όταν παρουσιάστηκε η ιδέα του “μικρού ΠΝ”, κάτι που έφερε έντονες αντιδράσεις από τον τότε ΑΓΕΝ Ναύαρχο Τσούνη. Ένα ΠΝ που θα μείωνε οικειοθελώς την ισχύ του στα 6 με 7 μεγάλα πλοία, στα 6 ελικόπτερα, στις 7 Ρουσσέν και στα 5 υποβρύχια. Με το σκεπτικό, αυτές οι μικρότερες δυνάμεις να είναι πλήρως λειτουργικές και επανδρωμένες.
Το ζήτημα; Το Πολεμικό Ναυτικό παραμένει βασικός μοχλός παρέμβασης και διεκδίκησης ΑΟΖ από τη χώρα μας σε μια μεγάλη περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα είναι το “εργαλείο” επαφής και υπεράσπισης της Κύπρου. Αποστολές και ευθύνες δηλαδή που με μειωμένες δυνάμεις δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει, ενώ η “απουσία” του, ρίσκαρε να αφήσει χώρο στην Τουρκία. Γίνεται αντιληπτό λοιπόν πως μια τέτοια αλλαγή φιλοσοφίας και δόγματος μπορεί να προέλθει μόνο από την πολιτική ηγεσία, και δεν γίνεται να εκπορευθεί από το ΓΕΝ και το ΓΕΕΘΑ.
Να θυμίσουμε το αυτονόητο; Πως οι Ένοπλες Δυνάμεις εκτελούν τη λαϊκή βούληση που εκφράζεται μέσω εκλογών. Αν ένα κόμμα π.χ. δηλώσει προεκλογικά πως δεν επιθυμεί να πάμε σε διεκδίκηση ΑΟΖ και σε εκεί εξορύξεις υδρογονανθράκων, και ψηφιστεί να κυβερνήσει, τότε ναι, μπορεί να αλλάξει τις σχετικές στρατιωτικές υποχρεώσεις και προτεραιότητες. Οι Ένοπλες Δυνάμεις σε κάθε περίπτωση πειθαρχούν κατά τη δημοκρατική επιταγή, ενώ όταν τους ζητούνται “πολλά”, έχουν την υποχρέωση να ζητήσουν -και επιτακτικά- τη διάθεση των αναλόγων μέσων.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Οι φρεγάτες LaFayette μπορούν ενταχθούν άμεσα στο ΠΝ χωρίς κόστος;
Φθάσαμε στο ζόρικο 2020 με την προσφυγική κρίση του Μαρτίου και το “θερμό” καλοκαίρι του ίδιου χρόνου. Αυτές όμως οι σχεδόν πολεμικές κρίσεις, οδήγησαν στη δέσμευση 5,5 δις ευρώ για την ενίσχυση του ΠΝ. Αλλά όλοι ήξεραν πως τα 5,5 δις ήταν το “ταβάνι” των δαπανών για μεγάλα πλοία. Και με 9 γερασμένες S και 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ που ήθελαν εκσυγχρονισμό “χτες”, το ΠΝ ήθελε εκ βάθρων αλλαγές. Η ΠΤΗΣΗ, από τον Ιούνιο του 2020, είχε γράψει ένα άρθρο που προσπαθούσε να ταρακουνήσει τα νερά, το εξής:
Έκτακτος Προϋπολογισμός για το ΠΝ τώρα, αλλιώς θα μείνουμε με S “μέχρι να σβήσει ο ήλιος”
Το σχέδιο εκείνων των ημερών λοιπόν ήταν 4 νέες φρεγάτες, 2+ μεταχειρισμένες και 4 εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ200ΗΝ. Αυτό έγινε λίγο αργότερα 3 FDI HN, 4 κορβέτες, και ακύρωση του εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ. Σύνολο δηλαδή μόλις 7 νέων πλοίων.
Λίαν συντόμως όμως, με παρέμβαση του Μαξίμου, επανήλθε ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ200ΗΝ ως μέγιστη προτεραιότητα, ενώ η υποχρέωση κατασκευής των κορβετών στην Ελλάδα, οδήγησε σε μείωση του αριθμού τους σε 3 από 4. Και η σημερινή ηγεσία του ΠΝ έχει δηλώσει πολύ ξεκάθαρα, πως ο στόχος είναι τα 18 πλοία, κι όχι τα 8. Με ρεαλισμό βέβαια, ζητώντας 18 για να επιτευχθούν τουλάχιστον τα 12 έως 14. Αλλά αν ξεκινάς με στόχο τα 8, στην καλύτερη περίπτωση θα πετύχεις τα… 6 ή 7.
Μπορούσαμε -από το Σεπτέμβριο του 2020 που ανακοινώθηκε το “τριπλό” πρόγραμμα νέων φρεγατών, αναβάθμισης ΜΕΚΟ και μεταχειρισμένων- να πετύχουμε το στόχο των 12 πλοίων, νέων και μεταχειρισμένων; Που μαζί με μερικές S, θα επέτρεπαν στην Ελλάδα να επεκτείνει τα 12 μίλια εκεί που μπορεί, και να πιέσει για ΑΟΖ; Ας δούμε μερικά σενάρια διεκδίκησης από την πλευρά μας, που θα έπρεπε να είχαν αναζητηθεί εκείνη την περίοδο, σε συνδυασμό πολιτικής και τεχνοκρατικής διαπραγμάτευσης.
- Γαλλική Λύση 1. 4 FDI HN, μαζί με 5 La Fayette, εκσυγχρονισμός 4 ΜΕΚΟ200ΗΝ, σύνολο 13 πλοία.
- Γαλλική Λύση 2. 8-10 Gowind HN, εκσυγχρονισμός ΜΕΚΟ200ΗΝ, σύνολο 12-14 πλοία.
- Ολλανδική Λύση 1. 4 SIGMA 11515HN, 4 M Class, εκσυγχρονισμός ΜΕΚΟ200ΗΝ, σύνολο 12 πλοία.
- Ολλανδική Λύση 2. 8 SIGMA 10514HN, 2 M Class, εκσυγχρονισμός ΜΕΚΟ200ΗΝ, σύνολο 14 πλοία.
- Αμερικανική Λύση. 4 HF2, 4 LCS με εξτρά όπλα, εκσυγχρονισμός ΜΕΚΟ200ΗΝ, 2 Ticonderoda, 14 πλοία.
- Βρετανική Λύση. 4 ή 6 ΑΗ140ΗΝ, 4 Type 23, εκσυγχρονισμός ΜΕΚΟ200ΗΝ, 12-14 πλοία.
ΑΠΟΨΗ: Οι Ολλανδοί ήρθαν με “λάθος” πλοίο. Αντί για 4 SIGMA 11515HN, καλύτερα 10 SIGMA 10514!
Με λίγα λόγια, υπήρχαν επιλύσεις, πάντα σε εκείνη την περίοδο. Ακόμη και χωρίς να φύγουμε από τη γαλλική επιλογή, αν αυτό ήταν που έπρεπε να αποφασιστεί γεωπολιτικά, το ΠΝ θα μπορούσε στο τέλος της δεκαετίας να είχε από 12 έως 14 πολύ πιο σύγχρονα πλοία από τα σημερινά. Ταυτόχρονα, για όσο χρειάζοταν, θα διατηρούσε μια ισχνή δύναμη φρεγατών κλάσης S (2-3 σκάφη), με κανιβαλισμό των όσων θα είχαν αποσυρθεί. Αν μάλιστα είχαμε προμηθευθεί και τις δύο Adelaide, που τις χάσαμε και τις πήρε η Χιλή “κοψοχρονιά”, τότε θα μιλάγαμε για πραγματικά μεγάλο στόλο. Κοινώς, εκτιμούμε πως υπήρχε η δυνατότητα να προσεγγίσουμε το “αδύνατο” των 18 πλοίων, με τα 5,5 δις. Που πλέον δεν είναι εφικτό.
Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ακόλουθη αύξηση των τιμών σε εξοπλισμούς, η αύξηση της ζήτησης, η ένταση με την Κίνα στον Ειρηνικό, όλα αυτά έχουν ανατρέψει προγραμματισμούς διεθνώς. Τα μεταχειρισμένα πλοία “εξαφανίστηκαν” όπως είπαμε, με τα προς απόσυρση ή να διατηρούνται ή θα παραχωρούνται εκεί που υπάρχει μεγάλη ανάγκη. Π.χ. ΗΠΑ, Αυστραλία, Νότια Κορέα το πιθανότερο είναι να “μοιράσουν” τα όποια πλεονάζοντα πλοία τους σε χώρες που κινδυνεύουν από την Κίνα, όπως οι Φιλιππίνες, ενώ η Ουάσιγκτον πρέπει να “φτιάξει” και ναυτικό στην Ουκρανία.
Αν υπήρχε λοιπόν το 2020-21 ένα “στενό παράθυρο ευκαιρίας” για σημαντική αναβάθμιση του Πολεμικού μας Ναυτικού, φυσικά με σκληρές και απαιτητικές διαπραγματεύσεις, αυτό πλέον έχει κλείσει. Σήμερα, ενώ περιμένουμε νέα πλοία και διαπραγματευόμαστε κι άλλα, έχουμε το πολύ ανησυχητικό να βλέπουμε και μια “καταιγίδα” έλλειψης περαιτέρω επιλογών! Και με τις πιεστικές ανάγκες για άλλες μονάδες του Στόλου να συσσωρεύονται, και με ανυπαρξία κονδυλίων για μεγάλα πλοία και με ένταση των ναυτικών εξοπλισμών από πλευράς Τουρκίας.
Η Τουρκία παρήγγειλε 3 ακόμη φρεγάτες Istanbul με παράδοση σε 3 χρόνια
