Ειδικού Συνεργάτη
Ο αριθμός των συγκρούσεων αυξάνεται σε παγκόσμια κλίμακα, παγιωμένες συμφωνίες αφοπλισμού ανακαλούνται, ο χάρτης της Ευρώπης αλλάζει με την απροκάλυπτη συμμετοχή πυρηνικών δυνάμεων. Ο ολοκληρωτικός πόλεμος είναι γεγονός επί ευρωπαϊκού εδάφους με συνέπειες που αποκτούν γρήγορα υπερτοπικό χαρακτήρα όχι μόνο για τους άμεσα εμπλεκόμενους, αλλά και για πολύ μεγαλύτερο αριθμό χωρών και δραστηριοτήτων τους, όπως οικονομικές, εμπορικές και βιομηχανικές.
Η παγκοσμιοποίηση και οι συμμαχίες (ΝΑΤΟ, ΕΕ, Shanghai CO, ASEAN κ.ά.) επηρεάζονται στην παραγωγή και στη διαθεσιμότητα των κυριότερων οπλικών συστημάτων τους, επειδή για την κατασκευή και την υποστήριξή τους συνεργάζονται ουκ ολίγοι και με ευρεία γεωγραφική κατανομή βιομηχανικοί όμιλοι. Από δηλώσεις και ενέργειες γίνεται πασιφανές ότι οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ προσαρμόζουν τη θέση τους στα νέα δεδομένα, με πρώτο στόχο τη μείωση της εξάρτησής τους μέσω της εγκατάστασης εγχώριων πηγών τροφοδοσίας, καθώς οποιαδήποτε αμέλεια θα είναι εγκληματική παραμέληση πολιτικής ευθύνης.
Γιατί πυραυλική τεχνολογία;
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η σύγκρουση τακτικών δυνάμεων ανέδειξε οπλικά συστήματα που αλλάζουν τη μορφή του πολέμου και αναγκάζουν την αναθεώρηση δογμάτων και τακτικών. Τέτοια συστήματα είναι οι νέοι πολυηχητικοί κατευθυνόμενοι πύραυλοι, τα Μη Επανδρωμένα Οχήματα και τα προηγμένα ηλεκτρονικά επίγνωσης κατάστασης σε ευρύτερες περιοχές (ασφαλείς επικοινωνίες, αισθητήρες κ.ά.). Σε αυτούς τους τομείς στρέφουν πλέον την προσοχή τους με σημαντικές επενδύσεις τόσο οι ευρωπαϊκές δυνάμεις όσο και οι ΗΠΑ.
Ειδικότερα, στον κρίσιμο τομέα της πυραυλικής τεχνολογίας είναι φανερό ότι ανταγωνιστικές στη Δύση χώρες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, πρωταγωνιστούν, ενώ σημαντικές επιτυχίες καταγράφουν η Ινδία, το Πακιστάν, η Β. Κορέα, η Τουρκία και το Ισραήλ. Με εξαίρεση το τελευταίο, αυτές οι χώρες (αλλά και άλλες) βασίζουν τα πυραυλικά τους συστήματα στην τεχνολογική κληρονομιά και τα επιχειρησιακά δόγματα της πάλαι ποτέ ισχυρής Σοβιετικής Ένωσης.
Ναύαρχος Καβουλάκος για Κορβέτες: Επιλογή πλοίου και συστημάτων αλλά με ESSM
Συγκεκριμένα, με τη χρήση των πυραύλων επιδιώκεται αφενός η πρόκληση ανεπανόρθωτων καταστροφών σε στρατιωτικές και πολιτικές υποδομές των αντιπάλων από μεγάλη απόσταση με σχετικά χαμηλό κόστος και χωρίς το ρίσκο απωλειών πιλότων και πανάκριβων αεροπλάνων, και αφετέρου η αποτροπή πληγμάτων με τη δημιουργία ισχυρής αντιαεροπορικής ομπρέλας. Ονόματα όπως Hypersonic Glide Vehicle (HGV), Kh-101, Iskander, S-400, S-300 έγιναν μέρος της καθημερινότητας από τα δελτία ειδήσεων.
Φρεγάτες Belharra: Ξέρουμε τι κερδίσαμε, να δούμε και τι «πληρώσαμε»;
Οι ασχολούμενοι με τους εξοπλισμούς και την αμυντική βιομηχανία γνωρίζουν τους Bora/Khan, J-600T Yildrim, Hatf-I, Abdali-I, OTR-21 Tochka, 9K720 Iskander κ.ά. Είναι γνωστό ότι η Τουρκία συνεργάστηκε με την Κίνα και το Πακιστάν για την από κοινού ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Η ιστορία των τουρκικών Project J και Project Kasirga που προηγήθηκε, πηγαίνει πίσω στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90.
ΕΞΕΛΙΞΗ: “Σύννεφα” στις διαπραγματεύσεις για τις FDI HN λόγω MBDA και ASTER 30;
Ειδικά για την Τουρκία, εκτιμάται ότι πέραν των ΜΕΑ/Μ (Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων/Μάχης) είναι τα πυραυλικά συστήματα που έχει διαθέσιμα η Άγκυρα που ενθαρρύνουν την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της να πιστεύει ότι έχει αυξημένες πιθανότητες να επικρατήσει σε μια πολεμική σύρραξη με την Ελλάδα.
Γιατί συμμετοχή σε διεθνή κοινοπραξία;
Είναι προφανές ότι η χρηματοδότηση της ανάπτυξης και κατασκευής πυραυλικών συστημάτων είναι δυνατή μόνο από συνασπισμούς χωρών, αφού η πολυπλοκότητα και το κόστος αυτών δύσκολα αναλαμβάνεται από μία μόνο χώρα ή αμυντική βιομηχανία.
CAMM-ER, ποιος είναι ο πύραυλος που εξετάζει το ΠΝ για τις Belh@rra Helleniques;
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ευκαιρία της Ελλάδας σήμερα, επειδή οι κυβερνήσεις της δεκαετίας του ’90 προώθησαν τη δημιουργία τοπικής αμυντικής βιομηχανίας μέσω της προμήθειας κύριων οπλικών συστημάτων. Όπως οι Α/Α συστοιχίες μακρού βεληνεκούς PATRIOT, τα μικρού βεληνεκούς Α/Α ASRAD, οι πύραυλοι αέρος-αέρος IRIS-T (Infra Red Imaging Seeker-Tail/Τhrust vector controlled) για τα μαχητικά της ΠΑ, οι πύραυλοι ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) και RAM για το ΠΝ κ.ά.
Δυστυχώς, δεν συνέβη το ίδιο όταν η χώρα προμηθεύτηκε για τις ανάγκες της πολύ περισσότερους πυραύλους άλλων τύπων, όπως τους ATACMS (Army Tactical Missile System) για τα MLRS του Στρατού Ξηράς ή τους RGM/UGM-84 Harpoon και MM38/AM39/MM40 της οικογένειας Exocet του Ναυτικού και της Αεροπορίας, χωρίς να ξεχνάμε τα ρωσικής προέλευσης συστήματα S-300 και TOR M1.
Μια πρώτη διαπίστωση είναι ότι στην Ελλάδα δεν «λείπουν» οι πύραυλοι! Μια δεύτερη είναι ότι τα συστήματα στα οποία υπήρξε ουσιαστική εμπλοκή της εγχώριας βιομηχανίας η διαθεσιμότητα «κρατήθηκε» σε αποδεκτά επίπεδα, καθώς βρέθηκαν λύσεις στα όποια (πολλά) προβλήματα υπήρξαν τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας 2008-2018. Αυτό αφορά κυρίως το αντιαεροπορικό σύστημα PATRIOT, όπου η εγχώρια βιομηχανία έχει καταφέρει για πάνω από 15 χρόνια να υποστηρίζει μέσω NSPA τα ηλεκτρονικά όλων των συμμαχικών συστοιχιών που βρίσκονται επί ευρωπαϊκού εδάφους. Η εμπλοκή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας από τα τέλη του ’90 στην κατασκευή και υποστήριξη των PATRIOT ανά τον κόσμο έφερε στην χώρα περισσότερα από $500 εκατ. (βλέπε ανάλυση «Πτήση» 23, Απρίλιος 2022).
Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί η συμμετοχή της Ελλάδας στην ανάπτυξη και παραγωγή του πυραύλου ESSM. Η χώρα εντάχθηκε στην κοινοπραξία NATO SEASPARROW για την κατασκευή του ESSM Block-1 στα μέσα της δεκαετίας του ’90, στο πλαίσιο του προγράμματος κατασκευής των φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ. Είναι γνωστό ότι ο ESSM Block-1 αναπτύχθηκε για το Ναυτικό των ΗΠΑ και έντεκα ακόμη χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του συστήματος είναι η δυνατότητά του να αναβαθμίζεται ώστε να προσαρμόζεται με τον καλύτερο τρόπο σε κάθε νέα εναέρια ή ναυτική απειλή.
Πρώτη βολή πυραύλου ESSM από την εκσυγχρονισμένη Meko-200, HMAS Arunta
Προς τούτο, υπάρχει ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων, η οποία σε συνεργασία με τα κράτη μέλη καταθέτει τις σχετικές προτάσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βελτιώνεται συνεχώς η επιχειρησιακή ικανότητά του, που συνδέεται επιπλέον με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των περισσότερων ραντάρ δυτικής τεχνολογίας, ώστε να αντιμετωπίζεται κάθε νέα απειλή. Ο ESSM Block-2 ως νεότερο μέλος της οικογένειας ενσωματώνει σήμερα με τον καλύτερο τρόπο την πολεμική εμπειρία και την τεχνολογία των σημαντικότερων ναυτικών του ΝΑΤΟ.
Από οικονομικής άποψης το πρόγραμμα κέρδισε τη διάκριση της μεγαλύτερης (εν ισχύ) -σε έκταση και διάρκεια- συνεργατικής αμυντικής πρωτοβουλίας στην ιστορία του ΝΑΤΟ, με περισσότερους από 2.000 πυραύλους αποδεδειγμένα σε υπηρεσία και την παραγωγή ακόμη 1.500 βάσει των απαιτήσεων των χρηστών, ενώ ο πύραυλος ESSM θα υποστηρίζεται πιθανότατα πολύ πέραν του 2030! Αξίζει δε να σημειωθεί ότι εκτός των χωρών-μελών της κοινοπραξίας έχουν πουληθεί μέχρι σήμερα πάνω από 500 πύραυλοι σε τρίτες χώρες, αυξάνοντας έτσι συνολικά κατά 25% περίπου την αρχικά προβλεπόμενη παραγωγή ESSM Block-1.
Κάθε κράτος-μέλος που συμμετέχει στο πρόγραμμα, εξασφαλίζει έργο για τη βιομηχανία του ανάλογο με το ποσοστό συμμετοχής του. Η εμπλοκή των εταιρειών περιλαμβάνει τη σχεδίαση και την παραγωγή μερών του πυραύλου, ενώ η κοινοπραξία έχει θέσει ως στόχο οι βιομηχανικές επιστροφές να ανέρχονται -κατ’ ελάχιστο- στο 80% της συμμετοχής τής κάθε χώρας στο πρόγραμμα. Είναι προφανές ότι η συμμετοχή αυτή ορίζεται από τον αριθμό των πυραύλων που η χώρα προμηθεύεται!
Ανάλογα οφέλη προκύπτουν και από τη συντήρηση του ESSM, που γίνεται και σε εγκαταστάσεις εκτός ΗΠΑ. Η δυνατότητα της κοινοπραξίας να γνωρίζει τις συνολικές ανάγκες των μελών της σε επίπεδο ανταλλακτικών τής επιτρέπει να εφαρμόζει και εδώ οικονομίες κλίμακας και να προσφέρει χαμηλότερες τιμές, εξασφαλίζοντας έτσι χαμηλότερο κόστος κύκλου ζωής για τον πύραυλο.
Όλο το κόστος που προκύπτει για την τεχνική υποστήριξη (engineering support), τη διαχείριση πεπαλαιωμένων υλικών, τις ανασχεδιάσεις-τροποποιήσεις για βελτίωση αξιοπιστίας κ.λπ., κατανέμεται αναλογικά σε όλα τα συμμετέχοντα μέλη. Το εύρος αλλά και η διάρκεια της «Εν Συνεχεία Υποστήριξης»-FOS (Follow On Suppοrt), που έχει επιτευχθεί, είναι εντυπωσιακό, αφού παρέχει υπηρεσίες ακόμη και για τον αρχικό Sea Sparrow, έναν πύραυλο πλέον 40 ετών!
Σε αυτό το περιβάλλον κλήθηκαν να συνεργαστούν και να πετύχουν οι ελληνικές εταιρείες ΕΑΒ, INTRACOM και ELFON, που πρωτομπήκαν στο πρόγραμμα το 1995, σχεδιάζοντας και παράγοντας ηλεκτρονικά μέρη υψηλής τεχνολογίας. Δυστυχώς σήμερα η μικρότερη από την πλευρά της Ελλάδας χρηματοδότηση του προγράμματος ανάπτυξης και αρχικής παραγωγής της νεότερης έκδοσης του ESSM Block-2 έχει περιορίσει τη συμμετοχή τής εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στην παραγωγή κάποιων ηλεκτρονικών συστημάτων του νέου πυραύλου. Στη φάση LRIP (Low Rate Initial Production) συμμετέχει κυρίως η INTRACOM DEFENSE, έχοντας αναλάβει, παρά τις δυσκολίες, με την υποστήριξη ενός δικτύου ελληνικών εταιρειών (ΜΙΚΡΟΝ, ΤΕΜΜΑ, κ.λπ.) την παραγωγή μερών υψηλής τεχνολογίας του τμήματος καθοδήγησης (guidance section) του ESSM Block-2.
Intracom Defense: Επέκταση συνεργασίας με την Diehl Defence για τους πυραύλους IRIS-T
Συνοπτικά, η εμπλοκή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας από τα τέλη του ’90 στην κατασκευή και υποστήριξη του ESSM εξασφάλισε εισροή κεφαλαίων για τη χώρα αξίας τουλάχιστον $100 εκατομμυρίων. Τα κεφάλαια αυτά δημιούργησαν με τη σειρά τους σημαντικά έσοδα για την ελληνική οικονομία από φόρους και εισφορές, μειώνοντας έτσι την επιβάρυνση από το κόστος κτήσης και συντήρησης του πυραύλου. Η ελληνική παρουσία στην επόμενη φάση του προγράμματος ESSM Block-2 αφορά την παραγωγή γραμμής (serial production) του πυραύλου, όπου η χώρα φαίνεται προς το παρόν να συμμετέχει με την αγορά των πυραύλων που θα εξοπλίσουν τις εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ 200HN.
Αξίζει επίσης να γίνει μικρή έστω αναφορά στην εκτεταμένη ελληνική συμμετοχή στο πρόγραμμα ανάπτυξης και παραγωγής του πυραύλου IRIS-T, όπου ΕΑΣ, ΕΑΒ και INTRACOM κατασκευάζουν αδιάλειπτα τα τελευταία 20 χρόνια κρίσιμα ολοκληρωμένα πυραυλικά υποσυστήματα και απάρτια. Σημειώνεται ότι ο IRIS-T, πέραν από την αεροπορική του έκδοση, έχει κατασκευαστεί για την αντιαεροπορική προστασία στόχων σημείου και άμυνας μικρότερων περιοχών με την αντίστοιχη εμπλοκή ελληνικών εταιρειών. Πέραν του σημαντικού τεχνολογικού αντικειμένου, όπως η εγχώρια παραγόμενη εκρηκτική κεφαλή, η ζεύξη δεδομένων του πυραύλου κ.ά. που παρέχουν μακροπρόθεσμο όφελος, η χώρα μετράει και πολλές δεκάδες εκατ. ευρώ σε βιομηχανικές επιστροφές, εξασφαλίζοντας πολύτιμες και υψηλού επιπέδου άμεσες θέσεις εργασίας.
Intracom Defense: Αναβαθμίζει τα ελληνικά Patriot με σύμβαση του ΝΑΤΟ
Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους
Ο έγκαιρος προγραμματισμός των αναγκαίων ποσοτήτων δίνει σε κάθε χώρα -άρα και στην Ελλάδα- τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί καλύτερη τιμή προμήθειας για οποιοδήποτε υλικό. Το παραπάνω αποτελεί βέβαια μια καθαρά οικονομική προσέγγιση. Η απόφαση του ΠΝ για τον εξοπλισμό των φρεγατών FDI έχει ληφθεί και αφορά τον αυξημένου βεληνεκούς ASTER 30 σε συνδυασμό με RAM, των ίδιων που εξοπλίζουν ΤΠΚ.
Είναι ακριβώς οι επιλογές των επιτελών που μας δίνουν αφορμή να σκεφτούμε ότι ίσως στο δόγμα διεξαγωγής επιχειρήσεων του ΠΝ να συνυπάρχουν συνδυασμός τύπου πλοίων και μέσων που θα διασφαλίζουν τη μέγιστη κάθε φορά διαθεσιμότητα ισχύος στον χώρο και τον χρόνο, η οποία βέβαια θα αναπτύσσεται σε στάδια για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Το πρόγραμμα κατασκευής των κορβετών φαίνεται να «κουμπώνει» με τον καλύτερο τρόπο στα παραπάνω!
BOEING-INTRACOM DEFENSE extend cooperation in the USAF AWACS upgrade program
Με αυτήν την ευκαιρία, αν υπολογιστεί ότι οι (4+1) νέες κορβέτες εξοπλίζονται κατ’ ελάχιστο με 16x(4+1)=64(80) AA πυραύλους, τότε ο επιλεγμένος εξοπλισμός τους θα πρέπει να πληροί με δεσμευτικούς όρους τα προαναφερθέντα κριτήρια και προβλέψεις που θέτουν τα συνεργατικά προγράμματα για μακροχρόνιες βιομηχανικές επιστροφές στα μέλη τους. Εκτιμάται με βάση την εμπειρία από το παρελθόν ότι ένα τέτοιο πλαίσιο συνεργασίας θα μπορούσε να επαυξήσει αλλά και να διευρύνει την ελληνική συμμετοχή, οπότε θα επέστρεφαν στα επόμενα χρόνια από τις παραγγελίες υλικών στην ελληνική αμυντική βιομηχανία (άρα και την οικονομία της χώρας) άνω των €100 εκατομμυρίων.
Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η διατήρηση και ανάπτυξη πυραυλικής αμυντικής τεχνολογίας είναι απόλυτα απαραίτητη για τη χώρα. Οι εταιρείες της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας είναι ακόμη σε θέση όχι μόνο να απορροφήσουν, αλλά και να προσφέρουν τεχνολογία και έσοδα στην πατρίδα.
Τι απαιτείται; Απόφαση, προγραμματισμός και, ει δυνατόν, τυποποίηση των μελλοντικών αγορών για όλα τα πυραυλικά συστήματα που υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις. Ο δρόμος για τη συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας είναι προδιαγεγραμμένος και βατός, όπως φαίνεται από τα παραδείγματα που εκτέθηκαν παραπάνω. Ας μην χαθεί αυτή η ευκαιρία, που πέραν των αμυντικών έχει και προφανή τεχνολογικά και οικονομικά οφέλη για την ελληνική κοινωνία.
