Όλα δείχνουν πως βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο υποβολής προτάσεων για το πρόγραμμα των φρεγατών του Πολεμικού μας Ναυτικού. Αν το ΥΠΕΘΑ καταφέρει και διατηρήσει το χρονοδιάγραμμα που έθεσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός πριν λίγο καιρό, μιλώντας για Α’ Εξάμηνο του 2021, τότε θα έχουμε την γρηγορότερη διαδικασία επιλογής αμυντικού προγράμματος, και ταυτόχρονα, το μεγαλύτερο αμυντικό πρόγραμμα στην ιστορία της Ελλάδας. Η περιπλοκότητα του θέματος δεν μπορεί καν να περιγραφτεί σε λίγες γραμμές, αλλά ας έχουμε στο μυαλό μας πως το μέλλον του Πολεμικού μας Ναυτικού κρίνεται από την εν λόγω προμήθεια.
Όπως έχουμε δει, παρά το γεγονός πως κάποιοι γκρινιάζουν για να γκρινιάζουν (δεν υπάρχουν προδιαγραφές, η προμήθεια έχει ήδη “δοθεί” στις ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία κοκ, δεν κάνουμε διαγωνισμό, δεν …), όλοι οι σοβαροί κατασκευαστές πλοίων της Δύσης έχουν υποβάλει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο τον ανθό των σχεδίων τους, σε ότι αφορά βέβαια τις φρεγάτες πολλαπλών ρόλων, στη Μεσογείων. Άρα, μια χαρά τα καταφέρνει και το ΠΝ αλλά και το ΥΠΕΘΑ. Ας σταματήσει η γκρίνια κι ας αφήσουμε το πρόγραμμα να εξελιχτεί, θερμή παράκληση.
Σήμερα όμως, θεωρούμε πως πρέπει να μελετήσουμε τις προτάσεις ως προς ένα και μοναδικό χαρακτηριστικό, που τις διαφοροποιεί μεταξύ τους. Έτσι, αν δούμε τις προτάσεις συνολικά, θα διαπιστώσουμε πως υπάρχουν τα “μεγάλα” παιδιά, και τα “μικρότερα”. H πρώτη κατηγορία συμπεριλαμβάνει προφανώς την κορυφαία F-110 6.100 τόνους, την FREMM-IT με εκτόπισμα 6.700 τόνους, αλλά και την “πολυμορφική” Arrowhead 140, που αναλόγως του οπλισμού της, μπορεί να φτάσει και τους 7.000 τόνους. Πλοία λοιπόν από 6.000 μέχρι 7.000 τόνους.
Από την άλλη, στη “μικρή” κατηγορία “συνωστίζονται” μάλλον τα “φαβορί” FDI, MMSC, SIGMA 11515HN, αλλά και η ΜΕΚΟ Α200. Θα κρατήσουμε μια αμφιβολία για την “άγνωστη” ΜΕΚΟ Α300, τουλάχιστον μέχρι οι Γερμανοί να “σπάσουν” τη σιωπή τους. Έτσι, με την FDI να “αγγίζει” τους 4.500 τόνους, με την MMSC-HN να είναι κοντά στους 4.300 με 4.400 τόνους, την SIGMA 11515HN στους 4.400 τόνους και τη ΜΕΚΟ στους 3.800 τόνους, τα πλοία για το ΠΝ εδώ “στριμώχνονται” ανάμεσα στους 3.800 και τους 4.500 τόνους (έμφορτα). Βέβαια, παρά το μικρότερο μέγεθος, τα πλοία της κατηγορίας έχουν προηγμένες λύσεις (FDI: SeaFire, SIGMA 11515HN: APAR 2/NS110) ή ικανότατα οπλισμό αν χρειαστεί (MEKO A200 με 16 αντιπλοϊκούς ή SIGMA 11515HN με έως 4 Mk41).
Ενώ η “μεγάλη” κατηγορία έχει πλοία με ηλεκτρική πρόωση (FREMM-IT, F-110), η λύση αυτή δεν λείπει από τη “μικρή” (SIGMA 11515HN), ενώ δυο πλοία έχουν waterjets (MMSC, MEKO A200), ενώ το ένα μάλλον θα είναι μακράν το ταχύτερο (MMSC-HN). To θέμα είναι λοιπόν, τα μεγαλύτερα πλοία, ειδικά αν σε κόστος πλησιάζουν τα μικρότερα (Arrowhead 140, F-110), αξίζουν περισσότερο, ή πρέπει να μείνουμε στους 4.000 με 4.500 τόνους; Άλλωστε, το ακριβότερο πλοίο της διαδικασίας είναι ένα “μικρό”, η FDI, που όμως στους 4.500 τόνους έχουν στριμωχτεί οι λύσεις που προσφέρουν οι μεγαλύτερες FREMM.
Συμβόλαιο 519 εκατομμυρίων δολαρίων για τα ραντάρ AEGIS και SPY-7 των ισπανικών φρεγατών F-110
Έτσι λοιπόν, λογικό είναι να έχουμε μια πρώτη συζήτηση για το αν αξίζει, αν πρέπει ή δεν πρέπει, το ΠΝ να αλλάξει κατηγορία, πηγαίνοντας στους 6.000+ τόνους, ή να προτιμήσει πλοία στους 4.000 συν ή πλην τόνους. Ας δούμε λοιπόν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε κατηγορίας.
Έχουμε ξαναμιλήσει για το “μέγεθος”. Ένα πλοίο με μεγάλο μέγεθος, έχει εμφανή πλεονεκτήματα. Καταρχάς, τα προφανή. Είναι μια πολύ ικανότερη πλατφόρμα, με μεγαλύτερη σταθερότητα σε πρόνευση και διατοιχισμό, και κατά συνέπεια μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη σταθερότητα στους αισθητήρες του, αλλά και στα όπλα του. Έτσι, μπορεί πολύ άνετα να κάνει χρήση ραντάρ σταθερής στοιχειοκεραίας, ενώ μπορεί να κάνει χρήση των όπλων του σε κατάσταση θάλασσας που μικρότερα πλοία δεν θα μπορούσαν. Για να μην πούμε, πολύ ξεκάθαρα, πως μόνο τα μεγάλα πλοία μπορούν να φέρουν πυροβόλο των 5 ιντσών, που τόσο έχει εκτιμήσει το ΠΝ πάνω στις ΜΕΚΟ200ΗΝ.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Παρουσίαση της ισπανικής φρεγάτας F110 της Navantia που έχει προταθεί στο ΠΝ
Έτσι, η χρήση ενός πλοίου επιπέδου F-110 είναι εκ των ων ουκ άνευ για ένα ραντάρ επιπέδου SPY-7 που φέρει το ισπανικό πλοίο. Αυτός είναι και ο λόγος που τα περισσότερα πλοία με τα SPY-1, 6 και 7, είναι πλοία των 7.000+ τόνων. Μπορεί να γίνει η τοποθέτηση σε μικρότερο πλοίο; προφανώς ναι, αλλά όχι με την αποτελεσματικότητα που απαιτείται. Θεωρούμε πως αυτό ήταν το βασικό πρόβλημα της LCS Freedom, και δεν “κατάφερε” να μεγαλώσει αρκετά, για να δεχτεί το SPY-6.
Τα μεγάλα πλοία έχουν κι άλλα πλεονεκτήματα. Καταρχάς, είναι πολύ πιο “άνετα” στις αποστολές και τα ταξίδια. Οι αποστολές μεγάλης διάρκειας είναι τελείως διαφορετικές, πολύ πιο εύκολες για το προσωπικό, αν γίνεται με μεγάλα πλοία. Και όπως έδειξε το περασμένο καλοκαίρι, τα πλοία μας μπορεί να χρειαστεί να μείνουν μήνες ολόκληρους στη θάλασσα. Επίσης, μπορούν να φέρουν περισσότερα όπλα, καύσιμα και υλικά, αλλά και “πακέτα” αποστολών. Θυμίζουμε, δείχνοντας βέβαια την ArrowHead 140, πως τα Absalon μπορούν να μεταφέρουν μέχρι και αποβατικά τμήματα, απαραίτητα ίσως για την ανακατάληψη/ενίσχυση μικρών νησιών.
Αποκάλυψη τώρα: Φρεγάτα SIGMA 11515 Hellenic Navy, η ολλανδική πρόταση στο ΠΝ!
Τέλος, τα μεγάλα πλοία, έχουν μια μεγαλύτερη αντοχή σε πρωτογενή πλήγματα. Προφανώς και μπορούν να “απορροφήσουν” περισσότερα πλήγματα. Φυσικά, μεγάλο μέγεθος δεν σημαίνει απαραίτητα και μεγάλη επιβιωσιμότητα, καθώς το χαλύβδινο (κι όχι από αλουμίνιο όπως αναφέρεται) HMS Sheffield, Type 42 Class, βυθίστηκε από ένα μόνο AM39 Exocet. Αλλά κατά γενική ομολογία, η ανθεκτικότητα των πολεμικών πλοίων είναι ανάλογη του μεγέθους τους, όχι όμως γραμμικά.
Τα μειονεκτήματα των πλοίων, είναι επίσης προφανή. Καταρχάς, χρειάζονται περισσότερο πλήρωμα, μια παράμετρος που το ΠΝ πρέπει να λάβει υποχρεωτικά υπόψη. Βέβαια, το πλήρωμα που απαιτούν ακόμη και τα “θηρία” Type 31, FREMM-IT, F-110, είναι μικρότερο από αυτό που απαιτεί μια S. Για να είμαστε σωστοί, το πλήρωμα στα πλοία αυτά δεν είναι παρά “μόνο” 10 με 20 στελέχη παραπάνω σε σχέση με μικρότερα πλοία (με την εξαίρεση της F-110 που γίνεται λόγος για 150 άτομα πλήρωμα).
Επίσης, έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε καύσιμα και συντήρηση, αλλά και πάλι, όχι τόσο μεγάλες που αυτό να είναι λόγος αποκλεισμού τους. Πρόβλημα είναι σίγουρο ο χώρος που θα πιάνουν στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας, καθώς οι υποδομές έχουν φτιαχτεί για μικρότερα πλοία. Θεωρούμε όμως πως κι όλα αυτά δεν είναι λόγοι αποκλεισμού. Τώρα, ίσως να υπάρχουν μεγαλύτερα προβλήματα με την κίνηση των πλοίων αυτών στο Αιγαίο, σε περιοχές που τα υπάρχοντα πλοία επιχειρούν χωρίς προβλήματα.
Τα μικρότερα πλοία δεν είναι απαραίτητα και φθηνότερα, αλλά σίγουρα μπορούν να έχουν συμπιεσμένο κόστος μέχρι κάποιο σημείο. Έτσι, στη μικρή κατηγορία έχουμε και το φθηνότερο (SIGMA, MMSC) αλλά και το ακριβότερο (FDI) πλοίο. To θέμα είναι, πως η FDI, μέσω σχεδίασης, επιτρέπει σταθερότητα μεγαλύτερου πλοίου, και έτσι μπορεί να φέρει ραντάρ σταθερής στοιχειοκεραίας, SeaFire. Η SIGMA ναι μεν φέρει το APAR 2, αλλά βασίζεται στο NS110 (H NS200) για τον εντοπισμό στόχων.
Τα μικρότερου εκτοπίσματος πλοία, τα καταφέρνουν καλύτερα με τα υδραυλικά σταθεροποιούμενα rotator ραντάρ. Αντίθετα, με τους κάθετους εκτοξευτές πυραύλων μπορούν να κάνουν χρήση των όπλων τους ακόμη και σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, ενώ υπάρχουν και άλλες λύσεις (πχ ο εκτοξευτής RAM είναι απόλυτα σταθεροποιημένος). Πλοία των 4.000+ τόνων θεωρείται πως δεν έχουν πρόβλημα να ανοιχτούν σε δύσκολες θάλασσες. Η δε FDI είναι σαφές πως σχεδιαστικά μπορεί να έχει συμπεριφορά μεγαλύτερου πλοίου, ειδικά σε δύσκολες συνθήκες.
Τώρα, τα πληρώματα των πλοίων αυτών, χάρη στους υψηλούς αυτοματισμούς τους, μπορούν να περιοριστούν στα 90 με 110 άτομα, εντυπωσιακά χαμηλός αριθμός. Ακόμη και η MMSC, που προέρχεται από την LCS, θα χρειαστεί περίπου 90 άτομα για την εύρυθμη λειτουργία της σαν φρεγάτα, κι όχι σαν LCS (με μόλις 50 άτομα). Ταυτόχρονα, τα πλοία αυτά θα μπορούν να δένουν ευκολότερα στο Ναύσταθμο, στα λιμάνια των νησιών μας, αλλά και να αποκρύπτονται ευκολότερα πίσω από φυσικά εμπόδια (με ότι αξία μπορεί να έχει αυτό σήμερα, με τα UAV). Τέλος, σίγουρα έχουν χαμηλότερο κόστος χρήσης από μεγαλύτερα πλοία, αν και το κόστος χρήσης είναι συνάρτηση άλλων δεδομένων κι όχι των συν ή πλην χιλίων ή περισσοτέρων τόνων εκτοπίσματος.
Οι Σαουδαραβικές Combattante και μερικές σκέψεις για το μέλλον των Ταχέων Σκαφών του ΠΝ
Πριν απευθύνουμε το λόγο σε εσάς, για να μας γράψετε τις απόψεις σας, θα θέλαμε να θυμίσουμε πως η απαίτηση του ΠΝ είναι για πλοία γενικής χρήσης κι όχι αεράμυνας περιοχής. Συνεπώς, ας μην μείνουμε στα “τετριμμένα” ανοίγοντας συζήτηση, για μια ακόμη φορά, για τα “κελιά”, και τους ASTER 30/SM-2. Η ερώτηση, για να τη συνοψίσουμε, είναι απλή. Μήπως, ενόψει του σχεδιασμού για το Πολεμικό Ναυτικό των επόμενων δεκαετιών, αξίζει να αγοράσουμε μεγαλύτερα πλοία;
