Να θυμίσουμε αρχικά πως παράλληλα με το κύριο πρόγραμμα των νέων φρεγατών, προχωρούσαν και τα δυο «παράπλευρα», ο εκσυγχρονισμός των MEKO 200HN και τα πλοία ενδιάμεσης λύσης.
Αναφορικά με τον εκσυγχρονισμό, ήδη εδώ και αρκετούς μήνες, υπήρχε δεδομένη και οριστική απόφαση για το διαχωρισμό του από τη ναυπήγηση των νέων πλοίων (ακόμη και εάν τα δυο προγράμματα κατέληγαν στον ίδιο ανάδοχο), ώστε να ξεμπλοκάρει η διαδικασία, η οποία -λόγω της διασύνδεσης- είχε αποδειχθεί περίπλοκη στη διαχείριση και δυσκίνητη. Να σημειωθεί ότι στο πρόγραμμα των MEKO 200HN, με τον τρόπο που το είχε προβάλει το ΠΝ, είχαν υποβληθεί από όλους τους υποψήφιους αναδόχους προτάσεις με βάση ένα μακρύ κατάλογο άνω των 40 επιμέρους υποπρογραμμάτων.
Έτσι τα κόστη είχαν κλιμακωθεί σε ύψος πάνω από το 1 δις ευρώ, αλλά υπήρχε πάντα η δυνατότητα περικοπής κάποιων ή μάλλον επιλογής των βασικότερων εξ’ αυτών, ώστε να κινηθεί και σε χαμηλότερα επίπεδα. Ήδη όμως από το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2021 στο τραπέζι είχε υπεισέλθει και ένας άλλος παράγοντας, αυτός του ενδεχομένου αγοράς επιπλέον καινούργιων πλοίων, μικρότερων από τις σχεδιάσεις που προτείνονταν στο (κύριο) πρόγραμμα φρεγατών. Εδώ να αναφέρούμε ότι η Navantia ήταν η πρώτη που είχε αποκαλύψει αυτή την πτυχή, όταν παράλληλα με τις F110 προσέφερε και ελαφρές φρεγάτες Alpha 3000. [Αν και παραμένει άγνωστο εάν όταν έγινε αυτό (αρχές του 2021), αποτελούσε δική της πρωτοβουλία ή υπήρχε ήδη σχετικό αίτημα του ΠΝ («Πτήση» 12, «Navantia, H πρόταση Φ/Γ F110 και Alfa 3000 στο ΠΝ»)].
Η Τουρκία αναθεωρεί το χρονοδιάγραμμα εκσυγχρονισμού των MEKO 200;
Να θυμίσουμε ότι και οι Ολλανδοί είχαν προτείνει μια τέτοια λύση, όπως είχε παρουσιαστεί στην αποκλειστική συνέντευξη που είχε εξασφαλίσει η «Πτήση» («Πτήση» 14, «Damen Shipyards, η πρόταση των SIGMA 11515HN στο ΠΝ»). Παράλληλα οι σκέψεις στο ΠΝ για (εκ νέου) υποβάθμιση του εκσυγχρονισμού ΜΕΚΟ 200HN υπήρχαν ήδη στο τραπέζι, καθώς τα πλοία πλησιάζουν τα 30 χρόνια, την ίδια στιγμή που οι τρεις δεκαετίες είναι η ωφέλιμη διάρκεια λειτουργίας στα περισσότερα ναυτικά.
Μια από τις επιλογές που αξιολογείτο εναλλακτικά ήταν η αγορά αριθμού καινούργιων πλοίων μεγέθους μεγάλης κορβέτας ή ελαφράς φρεγάτας (2.500-3.000 τόνων) και ένας μερικός εκσυγχρονισμός των MEKO 200HN (στο ίδιο ή και πιο περιορισμένο επίπεδο αυτού που υλοποιήθηκε στις Φ/Γ κλάσης «S»), που θα επέτρεπε στα πλοία να παραμείνουν στην πρώτη γραμμή, τουλάχιστον για μια ακόμη 10ετία.
ΑΠΟΨΗ: Οι Ολλανδοί ήρθαν με “λάθος” πλοίο. Αντί για 4 SIGMA 11515HN, καλύτερα 10 SIGMA 10514!
Υποψηφιότητες για τα μικρότερα καινούργια πλοία ήταν η SIGMA 10514, η Gowind 2500, η ιταλική κλάση Doha, η EPC κ.ά. Το ζητούμενο στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο «μαγικός αριθμός» των νέων πλοίων. Πηγές αναφέρουν ότι, αναλόγως με την περίπτωση, υπήρχαν σκέψεις για 4+4 (τέσσερεις φρεγάτες πολλαπλών ρόλων και τέσσερις κορβέτες/ελαφρές φρεγάτες), 4+3 ή και 3+4 όπως και 2+4. Και αυτή η διάσταση χρήζει ιδιαίτερης προσοχής υπό το πρίσμα των νεότερων εξελίξεων.
Σχετικά με πλοία ενδιάμεσης λύσης, η μόνη -αν και άκρως σημαντική- εξέλιξη, ήταν αυτή που προήλθε από τις ΗΠΑ. Χωρίς να έχει ακόμη οριστικοποιηθεί τη χρονική περίοδο στην οποία αναφερόμαστε, οι Αμερικανοί αναμενόταν να προσφέρουν τελικά 2 καταδρομικά κλάσης Ticonderoga και 2 LCS κλάσης Freedom. Για τα Tico υπήρχε η επιδίωξη (που μάλλον θα κατέληγε θετικά) να παραδοθούν με φόρτο όπλων, καθώς και να μεταβιβαστούν εν λειτουργία («Hot Transfer»), ενώ στο σκηνικό, όπως έχουμε γράψει και αναλύσει στους ιστοτόπους μας, είχε υπεισέλθει και η περίπτωση παραχώρησής τους με καθεστώς δανεισμού από το USN.
Οι LCS, αναμενόταν, αν τελικά αποσύρονταν, να είναι οι 7 και 9, πλοία εξαιρετικά σύγχρονα. Το κόστος εισαγωγής αμφότερων των πλοίων σε υπηρεσία ίσως να ήταν η κύρια επιβάρυνση (αν και καθόλου ευκαταφρόνητη) για το ΠΝ. Το όλο θέμα συζητήθηκε κατά την επίσκεψη του γερουσιαστή Μενέντεζ τον Αύγουστο, όπου υπήρξε και ένα πλαίσιο συμφωνίας χειρισμού. Να υπενθυμίσουμε ότι, όταν είχε επιστρέψει η απάντηση LOR για τις HF2 το Μάιο, οι αμερικανικές προτάσεις για πλοία ενδιάμεσης λύσης είχαν κριθεί «μη ικανοποιητικές» σε σημείο που είχαν αναγκάσει τον Αμερικανό πρέσβη Τζέφρεϊ Πάιατ να προβεί στη γνωστή δήλωση ότι «θα συνεχίσουμε να συζητάμε» (και για Tico).
Διαδικαστικά η ελληνική πλευρά θα έπρεπε να αποστείλει επιστολή όπου να εκφράζει την γνώμη της για το κομμάτι αυτό της αμερικανικής προσφοράς, δηλαδή να ζητά άλλα πλοία. Η ενέργεια αυτή εκκρεμούσε ακόμη κατά την επίσκεψη Μενέντεζ. Με άλλα λόγια, ότι και αν έχει γραφεί σχετικά για το θα έδιναν οι Αμερικανοί, χωρίς αυτή την επιστολή η Ουάσιγκτον δεν είχε ενημερωθεί επίσημα για το ελληνικό αίτημα. [Αναφέρεται ότι η σχετική επιστολή έφυγε τελικά μόλις την εβδομάδα της 20ης Σεπτεμβρίου, δηλαδή άλλο ένα δείγμα ότι οι εξελίξεις με την Γαλλία έγιναν μέσα σε λίγα 24ωρα.]
Τα αποτελέσματα του τι έγιναν πλέον τα γνωρίζουμε. Αυτό που δεν είναι γνωστό και πιθανότατα δεν θα δημοσιοποιηθεί, είναι η αλληλουχία των πραγμάτων η οποία έχει την (έστω και ιστορική) σημασία της.
Την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 20 Σεπτεμβρίου (η AUKUS είχε ανακοινωθεί στις 15 Σεπτεμβρίου) υπήρξε ξαφνικά μια έντονη κινητικότητα τόσο ανάμεσα στο Παρίσι και την ελληνική πρωτεύουσα όσο και εδώ στην Αθήνα. Οι όποιες πρωτοβουλίες ξεκίνησαν από γαλλικής πλευράς και μάλιστα στο ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο, αλλά κλιμακώθηκαν άμεσα λόγω της ελληνικής ανταπόκρισης σε όλο το φάσμα.
Οι εξελίξεις στο Πρόγραμμα Φρεγατών ήταν μόνο ένα κομμάτι από τα όσα έχουν διαδραματιστεί ή όσα αναμένεται να γίνουν στο μέλλον. Όπως και στην περίπτωση της AUKUS ο προσεκτικός παρατηρητής θα πρέπει να προσπερνά το προφανές – τα υποβρύχια στην αυστραλιανή περίπτωση – και να σταματά στην ουσία. Στην ελληνική περίπτωση η ουσία διαφαίνεται να είναι ένας σημαντικός αναπροσανατολισμός της ελληνικής διπλωματικής και αμυντικής πολιτικής με αντίστοιχου μεγέθους και σημασίας αποτελέσματα και επιπτώσεις προς τις ΗΠΑ και προς τη Γαλλία.
Στο στενό μέτωπο των φρεγατών, προφανώς μετά από την ευρύτερη συμφωνία σε πολιτικό πλαίσιο, η γαλλική πλευρά είχε κυριολεκτικά «στρατοπεδεύσει» στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Τελικά στο τέλος της εβδομάδας της 20ης Σεπτεμβρίου έφερε μια πρόταση, που κάποιοι υποστηρίζουν ότι το ΠΝ «δε μπορούσε να αρνηθεί»!
ΑΝΑΛΥΣΗ: Οι φρεγάτες LaFayette ως Ενδιάμεση Λύση για την αγορά των FDI!
Εάν όμως θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς η πολιτική απόφαση που είχε προηγηθεί αποστερούσε τόσο από το Πολεμικό Ναυτικό το οποιοδήποτε περιθώριο επιλογής, όσο όμως και από τη γαλλική πλευρά (Naval Group) περιθώριο διαπραγμάτευσης. Ουσιαστικά επιβλήθηκε μια λύση, στην οποία όμως όλοι έχουν κάτι να κερδίσουν. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν επιδέχεται κριτικής, η οποία και θα ακολουθήσει, όταν επιβεβαιωθούν πτυχές του θέματος και γίνουν γνωστές περισσότερες εξελίξεις.
Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε όταν γράφονται αυτές οι γραμμές η γαλλική πρόταση αφορά πέρα από τις τρεις φρεγάτες FDI την έναρξη διαπραγματεύσεων για τρεις «κορβετοφρεγάτες» (για να θυμηθούμε έναν όρο από τα… παλιά) Gowind 2500.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Φρεγάτα Navantia A3000, η ισπανική “Ενδιάμεση Λύση” για το ΠΝ, αν επιλέξουμε τις F110
Οι τρεις FDI αφορούν στη διαμόρφωση που έχει αναφερθεί, δηλαδή 32 ASTER 30, RAM, (επιπροσθέτως) STRALES, 8 MM40 Block 3c, δυο σταθμούς τηλεχειριζόμενων πυροβόλων, οργανικό ελικόπτερο MH-60R και πρόβλεψη για UAS. Να θυμίσουμε ότι η ενδιάμεση γαλλική πρόταση στις αρχές του καλοκαιριού (σε μια προσπάθεια μείωσης του συνολικού κόστους), όπως την είχαμε παρουσιάσει («Πτήση» 15, «Naval Group, η πρόταση των FΔΙ/Belh@rra στο ΠΝ»), περιλάμβανε και επιλογή MICA NG VL.
Δεν είχε όμως την ανταπόκριση που περίμεναν οι Γάλλοι, αφού «έβαζε» στο ελληνικό οπλοστάσιο ακόμη έναν πύραυλο, με ότι αυτό συνεπαγόταν. Οι MICA NG όμως είναι η βασική υποψηφιότητα για τις ελληνικές Gowind, κάτι που ίσως αλλάξει τα δεδομένα. Παραμένει σε εκκρεμότητα το θέμα του συστήματος ηλεκτρονικού πολέμου, που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις εξακολουθεί να απουσιάζει από τις FDI HN και είναι προς το παρόν άγνωστο το πως θα επιλυθεί, με πιθανότερη την υιοθέτηση ενός δικού μας συστήματος, που όμως θα απαιτήσει ξεχωριστή ολοκλήρωση και πιστοποίηση. Παρά τα γραφόμενα, το AESA SeaFire δε φαίνεται, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, να μπορεί να κάνει παρεμβολές και ηλεκτρονική κρούση, αν και πιθανότατα μπορεί να λειτουργήσει ως επικουρικό ESM.
Ολλανδική Φρεγάτα Damen SIGMA, θα μπορούσε να είναι μια λύση για το ΠΝ;
Οι τρεις FDI HN είναι ο ελάχιστος αριθμός που μπορεί να εξασφαλίσει συνεχή διαθεσιμότητα δυο πλοίων (με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει επαρκής FOS), κάτι που ισχύει και για την πρόθεση αγοράς των τριών Gowind. Η γαλλική πρόταση αφορά στη ναυπήγηση όλων των FDI στη Γαλλία και οι Γάλλοι υπόσχονται ότι δυο από αυτές θα είναι διαθέσιμες (σε πυκνή χρονική αλληλουχία) μέσα στο 2025: η πρώτη το πρώτο τρίμηνο (υφιστάμενη υπόσχεση) και η δεύτερη στην εκπνοή του έτους.
Η τρίτη φρεγάτα θα μπορούσε να έλθει το 2026, εάν το Marine Nationale «πειστεί» να παραχωρήσει τη σειρά του στη γραμμή παραγωγής για το 4ο ή έστω το 5ο πλοίο. [Αυτό βέβαια σημαίνει ότι το Γαλλικό Ναυτικό θα πρέπει (στη χειρότερη γι’ αυτό περίπτωση) να περιμένει την Ελλάδα να πάρει την 2η, 3η και 4η FDI. Ανάγκα όμως και οι θεοί πείθονται… Το αποτέλεσμα της παραπάνω μεθόδευσης, που ομολογουμένως προσθέτει άλλο ένα ατού στην γαλλική πρόταση, είναι ότι δεν απαιτείται πλέον ενδιάμεση λύση και θα επιτρέψει τον παροπλισμό (τουλάχιστον) δυο Kortenaer εκείνη τη χρονιά (2025).
ΑΠΟΨΗ: MICA NG σε συσκευασία Gowind, μια προσιτή λύση για το ΠΝ;
Υπάρχουν όμως πάρα πολλοί που αμφιβάλουν ότι η Naval Group θα μπορέσει να ικανοποιήσει την υπόσχεση για δυο πλοία, χρονοδιάγραμμα που είναι εξαιρετικά ευάλωτο σε κάθε τυχόν απρόοπτο. Θεωρητικά στο μέλλον θα μπορούσε να προστεθεί και μια τέταρτη FDI, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, κατασκευασμένη και πάλι στη Γαλλία και παραδοτέα προς το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις για τις Gowind.
To ΠΝ ζήτησε επισήμως και έλαβε αρχικές απαντήσεις για Gowind 2500, με πιθανότερη διαμόρφωση βασισμένη σε αυτή της κλάσης El Fateh του Αιγυπτιακού Ναυτικού, δηλαδή: ένα πυροβόλο των 76 mm, δυο RCWS Nexter Narwhal των 20 mm ή 30 mm, 16 MICA ΝG VL, 8 Exocet, δυο τριπλούς τορπιλοσωλήνες, ένα ελικόπτερο των 10 τόνων (με μετατροπή) και ίσως UAS. Το κόστος ενός τέτοιου πλοίου εκτιμάται ότι μπορεί να κινηθεί κάτω από 400 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι Γάλλοι για να αντισταθμίσουν την απώλεια της εγχώριας ναυπήγησης FDI στην Ελλάδα, προτείνουν την κατασκευή όλων των Gowind στην χώρα μας. Το πότε μπορεί να ξεκινήσει αυτό είναι εντελώς απροσδιόριστο, δεδομένων και των επικείμενων διαπραγματεύσεων. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορέσει όμως να υποστηρίξει και μελλοντικές απαιτήσεις του ΠΝ, με ναυπήγηση επιπλέον μονάδων, πέραν των αρχικών τριών.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Η τελική διαμόρφωση της SIGMA 11515HN και της SIGMA 10514 που προτείνει η Damen στο ΠΝ
Στο παραπάνω σενάριο αναδιαμορφώνονται εντελώς οι προθέσεις για τις ΜΕΚΟ200ΗΝ. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται πλέον ότι θα εκσυγχρονιστούν μόνο δυο πλοία (τα δυο νεότερα ή τα δυο που βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση), κι αυτά με περιορισμένης έκτασης παρεμβάσεις, που θα έχουν ως στόχο να διατηρηθούν σε υπηρεσία για 10-15 χρόνια. Οι δυο άλλες φρεγάτες της κλάσης θα παραμείνουν ως έχουν, έως ότου αρχίσει να αποδίδει το ναυπηγικό πρόγραμμα των Gowind. Τότε η μια από αυτές (η παλαιότερη ή αυτή που θα βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση) θα κανιβαλιστεί και η άλλη θα μετατραπεί σε εκπαιδευτικό πλοίο.
Με αυτό το σενάριο όμως, στο τέλος της δεκαετίας και με την απόσυρση όλων των φρεγατών κλάσης «S», η οροφή των μεγάλων πλοίων του ΠΝ θα έχει πέσει κατακόρυφα στις 8 μονάδες: 3 FDI, 3 Gowind και 2 MEKO 200HN. Επιπλέον μονάδες θα μπορούσαν να προέλθουν από πολλές πηγές, αν και η προμήθεια μεταχειρισμένων πλοίων μεγάλης ηλικίας θα πρέπει να θεωρείται απίθανη. Στην αναζήτηση ενός στόλου καινούργιων πλοίων το ΠΝ θα μπορούσε να επιδιώξει την ναυπήγηση τριών πρόσθετων Gowind, ενώ και μια καλά εξοπλισμένη EPC (European Patrol Corvette) θα μπορούσε να αποτελέσει λύση. Σε κάθε περίπτωση, η έναρξης ναυπήγησης είτε των Gowind, είτε των ευρωκορβέτων θα πρέπει να συμπίπτει με την επίλυση των προβλημάτων των ελληνικών ναυπηγείων.
Κορβέτες Gowind, θα μπορούσε να είναι μια λύση για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό;
Κλείνοντας αυτή την αναφορά και με την υπόσχεση να επιστρέψουμε άμεσα με νέα αρθρογραφία, δεν μπορούμε να αποφύγουμε το σχόλιο ότι (ανεξαρτήτως των θετικών στοιχείων και των κερδών που αποκομίζονται), για άλλη μια φορά ένα μείζον εξοπλιστικό πρόγραμμα καταλήγει με μια πολιτική απόφαση (στην περίπτωση μάλιστα αυτή πρόωρα!).
